آن‌چه ما انتظار و آرزو داریم این است که محیط حُسن و تفاهم به وجود آید تا ما که از خود اصول و فروعی داریم، فقه، حدیث، کلام، فلسفه و ادبیات داریم، بتوانیم کالای خود را به عنوان بهترین کالا عرضه بداریم تا شیعه بیش از این در حال انزوا به سر نبرد و بازارهای مهم جهان اسلامی به روی کالای نفیس معارف اسلامی شیعی بسته نباشد... گذشته از همه این‌ها طراحان فکر عالی اتحاد اسلامی که در عصر ما همواره در پی تمسک به اشتراکات میان مسلمین و پرهیز از اختلافات بودند...
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ وحدت در لغت به معنی یکی بودن و یگانه شدن آمده است.[1] با توجه به این معنی و وجود آیه وحدت: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّ‌قُوا [آل‌عمران/103] و همگی به ریسمان الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید» گروهی وحدت بین مذاهب را یگانه شدن آن‌ها به نحوی که مثلا دو مذهب را با یک‌دیگر تلفیق کرده و مذهب واحدی تشکیل شود، دانسته‌اند و یا این‌که مثلا یکی از مذاهب از اصول دینی و مذهبی خود به طور کامل و یا حتی به صورت جزیی دست بردارد و به کیش و آیین مذهب دیگر درآید را مصداق وحدت بین مذاهب دانسته‌اند و حال آن‌که نه تنها چنین چیزی منظور نظر در «وحدت اسلامی» نبوده، بلکه چنین چیزی تقریبا غیر قابل تصور است و امکان ندارد که پیروان یک مذهب در عین این‌که به مبانی ارزشی خود اعتقاد دارند، در عین حال از آن دست کشیده و به مذهب دیگر متمایل شوند و یا حداقل جزئی از آن را نادیده بگیرند.
استاد شهید مرتضی مطهری در جهت هرگونه برداشت غلط از معنای وحدت اسلامی می‌نویسد: «چگونه ممکن است از پیروان یک مذهب تقاضا کرد که به خاطر مصلحت حفظ وحدت اسلام و مسلمین از فلان اصل اعتقادی یا عملی خود که به هر حال به نظر خود، آن را جزء متن اسلام می‌دانند، صرف نظر کند؟ (چنین خواسته‌ای) در حکم این است که از او بخواهیم به نام اسلام از جزئی از اسلام چشم بپوشد. ما خود شیعه هستیم و افتخار پیروی اهل‌بیت (علیهم السلام) را داریم؛ ما کوچک‌ترین چیزی حتی یک مستحب یا مکروه کوچک را قابل مصالحه نمی‌دانیم. نه توقع کسی را در این زمینه می‌پذیریم و نه از دیگران انتظار داریم که به نام مصلحت و به خاطر اتّحاد اسلامی از یک اصل از اصول خود دست بردارند؛ آن‌چه ما انتظار و آرزو داریم این است که محیط حُسن و تفاهم به وجود آید تا ما که از خود اصول و فروعی داریم، فقه، حدیث، کلام، فلسفه و ادبیات داریم، بتوانیم کالای خود را به عنوان بهترین کالا عرضه بداریم تا شیعه بیش از این در حال انزوا به سر نبرد و بازارهای مهم جهان اسلامی به روی کالای نفیس معارف اسلامی شیعی بسته نباشد... گذشته از همه این‌ها طراحان فکر عالی اتحاد اسلامی که در عصر ما مرحوم آیه الله العظمی بروجردی (رحمة الله علیه) در شیعه و علامه شیخ عبد المجید سلیم و علامه شیخ محمود شلتوت در اهل‌تسنن در رأس آن قرار داشتند این بود که فرقه‌های اسلامی در عین اختلافاتی که در کلام، فقه و غیره با هم دارند به واسطه مشترکات بیشتری که در میان آن‌ها هست می‌توانند در مقابل دشمنان خطرناک اسلام دست برادری بدهند و جبهه واحدی تشکیل دهند. این بزرگان هرگز در فکر طرح وحدت مذهبی تحت عنوان وحدت اسلامی که هیچ‌گاه عملی نیست، نبودند... آن‌چه مخصوصا مرحوم آیه الله العظمی بروجردی (رحمة الله علیه) بدان می‌اندیشید، این بود که زمینه را برای پخش و انتشار معارف اهل‌بیت (علیهم السلام) در میان برادران اهل‌سنت فراهم کند و معتقد بود که این کار، جز با ایجاد حُسن تفاهم، امکان‌پذیر نیست، توفیقی که آن مرحوم در طبع برخی کتب فقهی شیعه در مصر به دست خود مصریان در اثر حسن تفاهمی که به وجود آورده بود کسب کرد از مهم‌ترین موفقیت‌های علمای شیعه است. (جزاهم الله عن الاسلام و المسلمین خیر الجزاء) به هر حال طرفداری از تِز «اتحاد اسلامی» ایجاب نمی‌کند که در گفتن حقایق، کوتاهی شود، آن‌چه نباید صورت گیرد، کارهایی است که احساسات و تعصبات و کینه‌های مخالف را بر می‌انگیزد. امّا بحث علمی سروکارش با عقل و منطق است، نه عواطف و احساسات. [2]
بنابراین طرز تفکر شیعه در باب «وحدت اسلامی» بسیار روشن و شفاف بیان گردیده و جا دارد علمای دیگر مذاهب اسلامی دچار برداشت انحرافی از وحدت نشده و نیز با رجوع به منطق و دیدِ باز نسبت به خطراتی که جهان اسلام را از خارج تهدید می‌کند، گام مثبت در زمینه تعاملات بیشتر و گسترده‌تر در زمینه وحدت و تقریب بین مذاهب بردارند. (ان شاء الله)
پی‌نوشت:
[1]. غیاث اللغات، معنای کلمه وحدت
[2]. استاد شهید مرتضی مطهری، امامت و رهبری، انتشارات صدرا، زمستان1364، ص16