حضرت مهدي (علیه السلام) از رحم خانمي مسيحي به دنيا آمد در حالي كه براي تولد فرزند صالح قبل از تولد مراقبت هايي بايد وجود داشته باشد، شايد مادر حضرت زن صالحه اي بوده اما مسلماً مراقبت هاي يك زن مؤمنه مسلمان را نداشته حال چگونه است كه چنين شخصيت بزرگي از رحم خانمي مسيحي متولد شد؟
پاسخ :
پاسخ به اين پرسش را بعد از ذكر دو نكته تقديم مي كنيم:
1. مادر آن جناب را به نامهاي متعددي معرفي نموده اند: مانند نرجس، صيقل، ريحانه، سوسن، خمط، حكيمه، مريم و اين تعدد اسم بي وجه نيست[1] زيرا:
الف) امام حسن عسكري ـ عليه السلام ـ كنيزهاي متعددي داشته به نام هاي مختلف.
ب) فرزند امام حسن ـ عليه السلام ـ در محيطي بسيار خطرناك تولد يافته زيرا خلفاي بني عباس و حتي بعضي از بني هاشم به وسيلة مأمورين خود از خانه هاي علويين مراقبت كامل به عمل مي آوردند. از اينرو از جانب خداوند تمام پيش بيني هاي لازم به عمل آمد: اولاً چنان كه در روايات است آثار آبستني در مادرش ظاهر نشد ثانياً امام حسن ـ عليه السلام ـ براي مراعات احتياط نام آنجناب را براي كسي فاش نكرد، ثالثاً در حين وضع حمل جز حكيمه خاتون و بعضي از كنيزان كسي حضور نداشت و اين خود نيز در تعدد اسامي بي اثر نبوده است.[2]
2. دربارة «مليّت» مادر امام نيز دو قول عمده وجود دارد كه عبارتند از:
الف) مرحوم كليني مي نويسد: مادر قائم (عج) كنيزي از «نوبه» استان شمالي سودان بوده است.[3]
ب) مرحوم صدوق مطابق روايتي او را «مليكه» دختر «يشوع» پسر قيصر روم و مادرش را از حواريين مسيح مي داند كه توسط نيروهاي اسلامي به اسارت در آمد و به صورت كنيز در معرض فروش قرار گرفت و به واسطة فرستادة امام هادي ـ عليه السلام ـ از بازار برده فروشان بغداد خريداري شد و به محضر امام هادي ـ عليه السلام ـ در سامرا فرستاده شد.»[4]
اينك كه پرسش شما ناظر به وجه دوم است كه قول مشهور نيز همين است (و مرحوم صدوق هم آنرا بيان كرد) و مادر حضرت را نرجس خاتون مي دانند ما نيز بر همين اساس پاسخ آنرا مي نويسيم.
در اين كه «نرجس» مادر صاحب الامر (عج) خانم والامقامي بوده است ترديدي نيست زيرا شايستگي و پاكي او مورد تأييد بوده است چگونه مي توان عظمت روحي و معنوي او را كتمان كرد و يا در آن شك كرد در حالي كه حضرت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و حضرت علي ـ عليه السلام ـ و صادقين ـ عليهما السلام ـ او را بهترين و سيدة كنيزان مي خوانند.
و حكميه «عمة امام عسكري ـ عليه السلام ـ» كه خود از بزرگ بانوان خاندان امامت است، او را بانوي خود و بانوي خاندان خويش مي خواند و خود را خدمتگزار او مي دانست.[5] به يقين اگر آن بانوي گرامي از امتيازات والايي بهره مند نبود هرگز آن معصومين با عظمت، او را اين چنين مدح نمي كردند و او را با واژه هاي، «بهترين» و «سيده» توصيف نمي كردند و هرگز حكيمه خاتون، اينهمه اسم گل را (ريحانه، سوسن و...) بر او نمي نهاد و او را به اين اسامي نمي خواند.
علاوه بر اين، بهترين دليل بر لياقت او و رعايت كردن آداب حمل و...، تولد آن حضرت (امام زمان) از اوست و هر كس امام زمان را با آنهمه درخشندگي ببيند و يا اوصاف او را بشنود مطمئن مي شود كه مادرش نيز اهل معرفت و رعايت آداب اسلامي بوده است. و اگر مادر آن امام چند صباحي مسيحي بوده است و سپس مسلمان شده است، مشكلي را ايجاد نمي كند زيرا در عصري كه مسيحي بوده است و اسلام برايش تبيين نشده بود به طور كامل به احكام مسيحيت اعتقاد داشت و عمل مي كرد و آن گاه كه اسلام بر او عرضه شد و در محضر امام بود تسليم ناب شد و مسلمان ناب بود. و مسيحي بودن در فرضي ضرر مي زند كه آييني كامل به نام اسلام باشد و عرضه شده باشد و شخص از روي عناد نپذيرد و از اينرو يهودي بودن مادر حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ و نيز تولد حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ از او قابل جمع است چرا كه در آن زمان دين اسلام عرضه نشده بود و پيامبر اسلام مبعوث نشده بود.
خلاصه سخن نرجس خاتون هنگامي كه مسيحي بوده است و اسلام بر او عرضه نشده بود مطيع محض آيين مسيحيت بود و از جميع جهات شايسته بود و چون اسلام بر او عرضه شد با جان دل پذيرفت و مسلمان خالص شد و اگر مسلماني ناب نبود آن همه معصومان از او مدح نمي كردند.
براي آگاهي بيشتر به تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم تأليف دكتر جاسم حسين مراجعه شود.
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
براي ما دولتي است كه خداوند هر وقتي بخواهد آن را مي آورد، هر كس دوست دارد از اصحاب قائم (عج) باشد بايد منتظر باشد.
پی نوشتها :
[1] . برخي از محققان مي نويسند امكان دارد نام اصلي او همان «نرجس» بوده باشد و اسامي ديگر به جز «صيقل» را بانوي او «حكيمه» دختر امام جواد ـ عليه السلام ـ به او داده باشد زيرا در آن زمان كنيزان را براي خوش آمدگويي به اسامي گوناگون مي خواندند و نرجس و ريحانه و سوسن همه اسامي گل ها هستند و صدوق نيز روايتي را نقل مي كند كه اين احتمال را تقويت مي كند.
درسنامه تاريخ عصر غيبت، آقائي، جباري، عاشوري و حكيمي، دفتر تحقيقات و تدوين كتب درسي مركز جهاني علوم اسلامي، چاپ شريعت قم، ص 29.
[2] . ابراهيم اميني، دادگستر جهان، انتشارات شفق، چاپ قدس، ص 113-114.
[3] . كافي، ج 1، ص 323، به نقل از درسنامه تاريخ عصر غيبت، ص 29.
[4] . كمال الدين، ص 317، به نقل از درسنامه تاريخ عصر غيبت، ص 29.
[5] . مهدي پيشوايي، سيرة پيشوايان، مؤسسه امام صادق ـ عليه السلام ـ ، چاپ سيزدهم. ص 66، درسنامه تاريخ عصر غيبت، ص 30.
مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات
بحارالانوار، ج 52، ص 140
منبع: نورپرتال