موضوع: احکام تکبیرة الاحرام
در بحث تکبیره الاحرام مباحثی زیر را مطرح می کنیم :
1- مراد از تکبیر ه الاحرام 2- چرا این تکبیر به این نام نامیده شده 3- چیزهای که در تکبیر رعایتش لازم است 4- احکام شک در تکبیر
1- مراد از تکبیر ه الاحرام : گفتن الله اکبر در اول هر نماز ( پس از نیت ) واجب و رکن است و این گفتن الله اکبر را تکبیره الاحرام یا تکبیر افتتاح می گویند
2- چرا این تکبیر به این نام نامیده شده
* چون با این تکبیر است که بسیاری از کارها مثل خوردن و خندیدن ... که قبل از نماز جایز بود ، بر نماز گزار حرام می شود.
* مثل حاجی که با پوشیدن لباس احرام محرم میشود و وارد حرام الهی می گردد نمازگزار هم با گفتن تکبیر محرم شده و وارد حرم نماز میگردد.
[اول در آغاز شروع به نماز هفت تكبير بگويد]
اول در آغاز شروع به نماز هفت تكبير بگويد و يكى را تكبيره الاحرام قرار دهد و اگر هيچ معين نكند كدام يك تكبير واجب باشد نيز كافى است و ميان تكبيرات سه دعا وارد است.
* واجبات تکبیره الاحرام
* به عربی صحیح گفته شود. عربی غلط یا ترجمه آن صحیح نیست
* هنگام گفتن الله اکبر بدن آرام باشد.
اگر در حالى كه مثلًا قدم برمىدارد اللَّه أكبر بگويد باطل است و چنانچه سهواً بگويد احتياط واجب آن است كارى كند كه نماز باطل شود (مثلًا صورت را به طرف پشت قبله كند) و دوباره تكبير بگويد
* تکبیره الاحرام را طوری بگوید که اگر مانعی در کار نباشد خودش بشنود ، یعنی بسیار آهسته نگوید.
اگر حرکت دادن زبان و گفتن ذکر نماز بازبان برایش ضرر دارد و دکتر به خاطر ضرر از حرکت دادن زبان منع کرده باشد يا لال بودن نمي توانند تكبير را درست بگويند بايد هر طوري مي توانند بگويند و اگر هيچ نمي توانند بگويند، احتياط واجب آن است كه اشاره كنند و با زباني كه در ميان افراد كر و لال متعارف است، آن را ادا نمايند و در قلب خود نيز بگذرانند
* بنابر احتیاط واجب آن را به چیزی که پیش از آن می خواند وصل نکند.
احتياط واجب (1) آن است كه تكبيرة الاحرام نماز را به چيزى كه پيش از آن مىخواند، مثلًا به اقامه يا به دعايى كه پيش از تكبير مىخواند نچسباند
اگر انسان بخواهد «اللَّه أكبر» را به چيزى كه بعد از آن مىخواند مثلًا به «بسم اللَّه الرحمن الرحيم» بچسباند بايد «ر» اكبر را ضمه بدهد البته بعضی از مراجع فرمودند احتیاط واجب اینه که در نماز واجب نچسباند .
کیفیت حرکت دستها در تکبیرة الاحرام
مستحب است همزمان با شروع تکبیر دستان را بالا ببرد به گونهای که با پایان یافتن تکبیر، دستان در مقابل گوش قرار گیرد.
مستحب است بعد از تكبيرة الاحرام بگويد (1):
«يا مُحْسِنُ قَدْ اتَاكَ الْمُسِيءُ وَ قَدْ امَرْتَ الُمحْسِنَ انْ يَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسِيء انْتَ الُمحْسِنُ وَ أَنَا الْمُسيءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَزْ عَنْ قَبيحِ ما تَعْلَمُ مِنّي».
يعنى اى خدايى كه به بندگان احسان مىكنى بنده گنه كار به در خانه تو آمده و تو امر كردهاى كه نيكوكار از گنه كار بگذرد، تو نيكوكارى و من گناه كار، به حق محمد و آل محمدصلى اللَّه عليه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم بفرست و از بديهايى كه مىدانى از من سر زده بگذر. اين مسأله، در رساله آيت اللَّه بهجت نيست
(1) (فاضل، زنجانى:) مستحب است قبل از تكبيرة الإحرام بگويد: ..
(مكارم:) مستحب است بعد از تكبيرة الاحرام به قصد رجاء اين دعا را بخوانند: ..
(سيستانى:) خوب است قبل از تكبيرة الاحرام به قصد رجاء بگويد: ..
شک در تکبیره الاحرام:
الف : اصل تکبیر ( یعنی شک دارد که تکبیره الاحرام گفته یا نه)
به اذکار قراءت مشغول شده: به شک خود اعتنا نکند و نماز را ادامه دهد.
به اذکار قراءت مشغول نشده: باید تکبیر را بگوید.
ب: صحت تکبیر ( یعنی پس از گفتن تکبیره الاحرام شک دارد صحیح گفته یا نه): باید به شک خود اعتنا نکن:چه مشغول خواندن چيزي شده باشد يا نه، به شك خود اعتنا نكند.( آیات عظام خامنه ای – سیستانی وحید )
تکبیره الاحرام و جماعت
هنگامى كه امام تكبير مىگويد و وارد نماز مىشود در صورتى كه صفهاى جلوتر آماده نماز باشند، همه مىتوانند تكبير بگويند و وارد نماز شوند و لازم نيست انتظار بكشند، تا صفهاى جلو وارد نماز شوند بلكه انتظار كشيدن، بر خلاف احتياط است.
اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود، امام سر از ركوع بردارد، مىتواند نيت فرادى كند يا صبر كند تا امام براى ركعت بعد برخيزد (1) و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند. ولى اگر برخاستن امام به قدرى طول بكشد كه نگويند اين شخص نماز جماعت مىخواند، بايد نيت فرادى نمايد
چنانچه مأموم بترسد كه اگر ملحق به صف شود و اقتدا كند، امام سر از ركوع بردارد، مىتواند در همان مكانى كه ايستاده، اقتدا كند و تكبير بگويد و به ركوع برود به شرط آن كه مانعى از اقتدا در آن مكان نباشد مثل وجود حائل يا بلند بودن جاى امام؛ بنا بر اين دور بودن فاصله بين مأموم و امام يا صف جماعت بنا بر اظهر، مانع از اقتدا نيست. پس مأموم، بعد از رسيدن به ركوع امام در حال ركوع و يا بعد از ركوع و بنا بر احتياط بعد از سجود و لو به چند دفعه حركت خود را به امام يا صف، ملحق مىكند؛ و بنا بر احتياط واجب در حال ذكر حركت نكند و اگر توانست راه رفتن را به بعد از سجده تأخير بيندازد، اين كار را مىكند. ولى در هر صورت، طى كردن اين فاصله نبايد فعل كثير حساب شود.
مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد بلكه احتياط واجب آن است كه تا تكبير امام تمام نشده تكبير نگويد
ادای تکبیرة الاحرام، قبل از امام جماعت
س: اگر کسی تکبیر ه الاحرام را قبل از امام بگوید حکمش چیست؟
ج) نماز خود را باید به صورت فرادا بخواند.
خلاصه سخنرانی استاد زلال احکام در کنفرانس آیه های انتظار در تاریخ 92/6/4