با مطالعه منابع تاریخی در مورد غزوه بنی‌نضیر، به نکاتی آموزنده همچون وضعیت حجاب در آن زمان و راهبرد دشمنان برای شکست اسلام پی می‌بریم.
تاریخ صدر اسلام گویای خیانت و عهد شکنی مکرر یهودیان است. پس از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه، قبایل یهودی ساکن آنجا با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پیمان بستند که علیه ایشان توطئه نکنند و با دشمنان حضرت هم‌پیمان نشوند. با این حال نهایتا هیچ یک از این قبایل سه‌گانه به پیمان خود وفادار نمانده و در برهه‌های مختلف به عهد شکنی پرداختند.[1]
بنی‌نضیر یکی از این قبایل بود که در پی توطئه برای قتل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله[2] با مسلمانان وارد جنگ شد.
از نقل‌های تاریخی که در مورد واقعه بنی‌نضیر شده است نکات درس آموزی به دست می‌آید که به برخی از آن اشاره می‌کنیم:
طمع دشمن با حمایت حامیان داخلی
پس از این که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله توسط وحی از خیانت بنی‌نضیر مطلع گشت، به آنان پیغام داد که شهر را ترک کنند و به جای دیگر بروند. بنی‌نضیر که خود از خیانتشان آگاه بودند، تصمیم به ترک مدینه گرفتند. در این حال عبدالله‌بن‌ابی که رئیس منافقان مدینه بود و در میان مسلمانان زندگی می‌کرد به آنان پیغام داد که من از شما حمایت می‌کنم. این اعلان حمایت سبب شد تا بنی‌نضیر از تصمیم ابتدائی خود بازگشته و تصمیم به ماندن بگیرند.[3] پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پس از شنیدن نافرمانی بنی‌نضیر، دستور به نبرد با آنان را صادر نمودند که در نهایت با تسلیم بنی‌نضیر همراه گشت.
این واقعه نشان دهنده این است که اگر دشمن هم‌پیمانی در داخل جامعه نداشته باشد، به پیروزی امیدی نمی‌بندد. از این رو در اتحاد و یکپارچگی مردم در جمهوری اسلامی و قطع دست ایادی دشمن و متحدانش در داخل کشور از ضروریاتی است که دشمن را خلع سلاح کرده و به تسلیم وا می‌دارد. می‌توان تاکید رهبر انقلاب بر مجازات عناصر باقی‌مانده از رژیم منحوس پهلوی و منافقین خائن که در اغتشاشات اخیر نیز به بازیگردانی پرداختند را قدمی در راه یکپارچگی ملی دانست.[4] با اجرای این دستور به لطف خدا شاهد ناامیدی دشمن خواهیم بود.
رواج حجاب در صدر اسلام
هنگام مطالعه چگونگی غزوه بنی‌نضیر در کتاب «المغازی» با این عبارت مواجه می‌شویم: «چون زنان يهودى، كه بر كجاوهها سوار بودند، گذشتند، عدهاى از آنها نقاب از چهره برداشته بودند».[5] این عبارت به خوبی نشان می‌دهد که حجاب در زمان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله تا چه حد رواج داشته است. گویا یهودیان در این عصر نه تنها حجاب بر سر می‌کردند که عموما نقاب و روبند می‌زدند. توصیف راوی از زیبایی زنان یهودی و شگفتی او از این امر، گویای این است که آنان عموما با چهره‌ای کاملا پوشیده در دیدها ظاهر می‌شدند.
کوچک شمردن پیروزی مومنان، راهی برای حفظ آبروی دشمن
کم اهمیت نشان دادن پیروزی جبهه حق و بی‌اعتنایی به شکست از تاکتیک‌های دشمن برای حفظ آبروی خود و جلوگیری از کاهش روحیه سربازانش می‌باشد. بنی‌نضیر هنگامی که شکستش را قطعی دید، دستور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر ترک مدینه را پذیرفت. بنابر نقل تاریخ آنان در حالی شهر را ترک کردند که زنانشان دف می‌زند و آواز می‌خوانند. آنها به گونه‌ای رفتار می‌کردند که گویا شکستی نخورده‌اند و با میل خود اقدام به کوچ کرده‌اند.[6] این در حالی است که قرآن کریم وقایع غزوه بنی‌نضیر را موجب خواری آنان می‌داند.[7]
در زمانه ما نیز گاهی دشمن با وجود شکست سخت و آسیب جدی، خود را باروحیه نشان داده تا از عظمت پیروزی جمهوری اسلامی بکاهد. حمله موشکی ایران به عین الاسد و تخریب پایگاه نظامی آمریکا پس از ماجرای شهادت سردار سلیمانی، نشانه بزرگی از قدرت ایران بود. حمله مستقیم به مواضع آمریکا و ناتوانی آمریکا در پاسخ به آن، موجب شد تا سران آمریکایی به کوچک‌نمایی رو آورده و بکوشند با عملیات روانی از آثار روحی آن بکاهند.
با این حال خورشید پشت امر نماند و همان گونه که رسوایی و خواری یهودیان بنی‌نضیر در تاریخ ماندگار شد، این رسوایی نیز برای آمریکایی‌ها باقی خواهد ماند.
پی‌نوشت:
[1]. مجله تاریخ اسلام، برخوردهاى مسالمتآمیز پیامبرصلى‌الله‌علیه‌وآله وسلم با یهود، سال1379، شماره2.
[2]. سوره حشر، آیه14. «لا يُقاتِلُونَكُمْ جَميعاً إِلاَّ في قُرىً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَراءِ جُدُرٍ؛ آنها هرگز با شما بصورت گروهى نمىجنگند جز در دژهاى محكم يا از پشت ديوارها!»
[3]. طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقيق محمد ابو‌الفضل ابراهيم،چاپ دوم، دارالتراث، 1387ق،ج2، ص553.
[4]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، بیانات در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح، https://b2n.ir/t99749.
[5]. الواقدی، محمد‌بن‌عمر، المغازی، تحقيق مارسدن جونس، چاپ سوم، مؤسسة الأعلمى،1409ق، ج1،ص375-376.
[6]. الحمیری، عبدالملک‌بن هشام، السيرة النبوية، تحقيق مصطفى السقا و ابراهيم الأبيارى و عبد الحفيظ شلبى، دار المعرفة، بیتا، ج2،ص292.
[7]. سوره حشر، آیه5.