بسم الله الرحمن الرحیم
در بین انسانها، معمول است‌که وقتی وسیله‌ای می‌سازند، یک کتابچه‌ی راهنما، همراه آن قرار می‌دهند که طرز استفاده‌ی صحیح از این وسیله در آن کتابچه؛ نوشته شده است.
وقتی به ساختار وجودی انسان توجه کنیم؛ مشاهده می‌کنیم که انسان هم وسیله‌ای است، برتر از همه‌ی وسایلی که ساخته شده است و از ابزارهای بسیار پیچیده‌‌تری در جسم و روح، ترکیب شده است. علاوه بر اینکه زندگی انسان، منحصر به این دنیا نیست و جهانی بسیار بزرگ‌تر از این دنیای کنونی را در پیش دارد و باید با وسایلی که در اختیار دارد، زندگی بعد از این دنیا را هم بسازد.
آیا چنین موجودی نیاز به کتابچه‌ی راهنما ندارد؟
در پاسخ؛ عرض می‌شود که انسان، چون موجودی فوق‌العاده پیچیده و دارای دنیایی گسترده است و سازنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی او هم بی‌نهایت بزرگ است پس کتابچه‌اش باید تناسب با چنان خالق و چنین مخلوقی داشته باشد. پیوسته کتابچه‌های راهنما، به پیامبران الهی فرستاده می‌شد و متناسب با انسان‌های موجود بود تا اينكه با تکامل انسان، کتابچه‌ای کامل‌تر فرستاده شد.[1]
بله آخرین و کامل‌ترین آنها، قرآن کریم است که تا انسان در این دنیاست برای هدایت او کافی است و راه‌های خیر و شرّ و چیزهایی که عمر و کارآیی انسان را زیاد می‌کند و کارهایی که از عمر انسان می‌کاهد و او را فاسد می‌کند را به انسان می‌نماید.
معرفی قرآن، از زبان خود قرآن
من از طرف پروردگار جهانیان آمده‌ام (تَنْزیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمین [واقعة/80])،
از سوی کسی آمده‌ام که مهربان و شکست‌ناپذیر است (تَنْزیلَ الْعَزیزِ الرَّحیم [یس/5])،
آن خدای عزیزی که کارهایش، همه بر اساس علم و حکمت است (تَنْزیلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزیزِ الْعَلیم [غافر/2] تَنْزیلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزیزِ الْحَكیم [زمر/1])،
در من هیچ شکی نیست (ذلِكَ الْكِتابُ لا رَیْبَ فیه [بقرة/2])،
هیچ باطلی در من راه ندارد (لا یَأْتیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ [فصلت/42])،
به زبان عربی فصیح هستم و در الفاظ و معانی‌ام هیچ کجی و انحراف نیست (قُرْآناً عَرَبِیًّا غَیْرَ ذی عِوَج [زمر/28])،
اگر همه‌ی جن و انس جمع شوند و یکدیگر را کمک کنند؛ نمی‌توانند مانند من؛ کتابی بیاورند (قُل لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیرا [اسراء/88])،
همه‌ی انسانها از هر صنف و گروهی که باشند را به راه تکامل، راهنمایی و هدایت می‌کنم (هُدىً لِلنَّاس [بقرة/185]، هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمینَ [نحل/102]، هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُون [اعراف/203]، هُدىً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنین [لقمان/3]، هُدىً وَ مَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقینَ [آل‌عمران/138]، هُدىً وَ ذِكْرى لِأُولِی‌الْأَلْباب [غافر/54])، به استوار‌ترین راه‌ها هدایت می‌کنم (إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی هِیَ أَقْوَم [اسراء/9])،
یاد‌آوری برای همه‌ی جهانیان هستم (إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمین [ص/87])،
همه چیز را بیان می‌کنم و شرح می‌دهم (وَ نَزَّلْنا عَلَیْكَ الْكِتابَ تِبْیاناً لِكُلِّ شَیْء [نحل/89]، تَفْصیلَ كُلِّ شَیْء [یوسف/111])،
بیماری‌های روحی و جسمی مؤمنان را شفاء می‌دهم (وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنین [اسراء/82]؛ بیماری‌هاى روحى از قبیل جهل و شبهه و شك و ملكات زشت نفسانى، و بلكه بیماری‌هاى جسمى، زیرا با تبرّك به آیات كریمه قرآن و نوشتن و همراه داشتن آنها مرض‌هاى بدنى هم معالجه مىشود [2])،
اما خسران ستمگران را زیادتر می‌کنم (منظور از ستمگران در اینجا، کفّار است [3])،
موعظه و اندرزی هستم برای شما از طرف پروردگارتان (یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُم [یونس/57])،
حالت بد روحی شما را از بین می‌برم (ْوَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُور [یونس/57])
معرفی قرآن از زبان روایات
قرآن،کتابی است که:
داراى ظاهرى زیبا و باطنى ژرف و ناپیداست، مطالب شگفت‌آور آن تمام نمىشود، و اسرار نهفته آن پایان نمىپذیرد و تاریكىها؛ بدون قرآن برطرف نخواهد شد [4]،
علم هر چه گذشته و علم هر چه تا روز قیامت می‌آید، در اوست و میان شما حكم می‌کند و در هر چه اختلاف دارید بیان قاطع دارد [5]،
خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود و ذكر خدای عزوجلّ شود، بركتش زیاد می‌شود و فرشتهها در آن حاضر می‌شوند و شیاطین از آن دور می‌شوند و براى اهل آسمان می‌درخشد مانند ستارههاى درخشان که براى اهل زمین مىدرخشند و خانه‌ای كه در آن قرآن نخوانند و ذكر خدا نشود، بركتش كم می‌شود و فرشتهها از آن دورى می‌شوند و شیاطین در آن حاضر می‌شوند [6]،
در قیامت، به زیباترین صورت می‌آید و خداوند می‌فرماید: به عزت و جلال خودم و به بلندى مقامم سوگند! كه البته امروز گرامى می‌دارم آنكه تو را اكرام كرده است، و البته خوار می‌كنم هر كس كه تو را خوار كرده است [7]،
هر جوان مؤمنی که قرآن بخواند قرآن با گوشت و خونش آمیخته می‌شود، و خداى عزوجلّ او را با فرشتگان پیغام‌برنده و نیك‌رفتارش رفیق می‌كند، و قرآن براى او در روز قیامت پرده و مانعى از آتش می‌باشد و می‌گوید: بارپروردگارا هر كارگرى به‌مزد كار خودش رسید؛ جز كارگر من، پس گرامىترین عطاهاى خود را به‌او برسان، فرمود: پس خداى عزیز و جبار؛ دو لباس از لباس‌هاى بهشتى به‌او می‌پوشاند و بر سرش تاج كرامت گذاشته می‌شود، سپس به‌قرآن گفته می‌شود: آیا ما تو را در باره این شخص خشنود كردیم؟ قرآن می‌گوید: بار پروردگارا! من برتر از این در باره او میل داشتم، پس نامه‌ی امان (از دوزخ را) به‌دست راستش می‌دهند، و فرمان جاویدان ماندن در بهشت را در دست چپش می‌گذارند و وارد بهشت می‌گردد، پس به‌او گفته می‌شود: بخوان (قرآن را) و یك‌درجه بالا برو، سپس به‌قرآن می‌گویند: آیا آنچه تو خواستى به او رساندیم و تو را خشنود كردیم؟ می‌گوید: آرى [8]،
کسیکه قرآن را بسیار بخواند و با اینكه حفظ آن (بر او) دشوار است آن را به ذهن خویش بسپارد خداى عزوجلّ دو بار پاداش آن را به‌او می‌دهد [9]،
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به سلمان فرمود: ای سلمان! ملازم باش به خواندن قرآن كه خواندن آن كفاره گناهان است و مانع از آتش و امان از عذاب است، و براى کسیکه قرآن می‌خواند به‌هر آیه؛ ثواب شهید نوشته مىشود و به هر سوره ثواب یک پیغمبر به او داده مىشود و بر کسیکه ملازم و همراه قرآن است رحمت (خداوند) نازل می‌شود و فرشتگان برای او استغفار می‌کنند و بهشت، مشتاق او می‌شود و خداوند از او راضی می‌شود و بدرستى‌كه وقتی مؤمن قرآن می‌خواند، خداوند به رحمت؛ به او نظر می‌کند و به هر آیه هزار حوریه به او می‌دهد به هر حرفى نورى بر صراط به او عطا می‌کند پس وقتی قرآن را ختم کرد به او ثواب سیصد و سیزده پیغمبر را عطا می‌کند كه رسالت‌هاى پروردگار خود را رسانده باشند...
ای سلمان! وقتی مؤمن قرآن می‌خواند خداوند درهای رحمت را بر او می‌گشاید و به هر حرفی (از قرآن) که از دهان او بیرون می‌آید، خداوند؛ فرشته‌ای را خلق می‌کند که برای او تا روز قیامت، تسبیح می‌گوید زیرا بعد از یاد گرفتن علم، چیزی نزد خداوند؛ دوست‌داشتنی‌تر از خواندن قرآن نیست، گرامی‌ترین بندگان؛ نزد خدای‌تعالی، بعد از پیامبران، علما هستند و سپس حاملان قرآن که مانند پیامبران، از دنیا بیرون می‌روند و با پیامبران، از قبرها برمی‌خیزند و با پیامبران، بر صراط می‌گذرند و ثوابشان مانند انبیاست (حامل قرآن؛ کسی است كه قرآن را حمل كرده، [یعنی] معانی آن را بفهمد و به احكامش عمل کند و به آدابش مؤدب باشد؛ آنگاه به حكمتش پی ببرد، كسی كه با قرآن چنین رفتار كند، حامل قرآن است [10])،
پس پاكیزهترین (زندگى) و بهترین سرانجام‌ها نصیبشان است از آنچه نزد خداوند از بزرگواری و شرافت؛ دارند.»[11]
مورد توجه!
ثواب‌هایی که برای حافظ قرآن و حامل اين كتاب شريف؛ بیان شد، نباید باعث غرور شود، او باید، بیشتر به یاد خدا باشد؛ چرا که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «همانا سزاوارترین مردمان به ترس از خدا در نهان و عیان آن كس است كه قرآن را دربر دارد و هر آینه سزاوارترین مردمان در نهان و آشكار به نمازخواندن و روزه‌گرفتن حامل قرآن است. سپس با بلندترین صدای خود فرمود: اى دارنده‌ی قرآن! به وسیله‌ی آن، فروتنى پیشه كن تا خدا تو را بالا برد و به وسیله‌ی آن، تكبرورزى و عزتطلبى نكن كه خدا خوار و زبونت می‌كند.
اى حامل قرآن! براى خدا خود را به آن بیاراى تا خدا تو را به آن زینت دهد و با قرآن براى مردمان خودآرائى نكن كه خدا تو را به آن وسیله زشت می‌كند، هر كه قرآن را (با تدبر و فهمیدن) ختم كند گویا نبوت را در دل خود جاى داده ولى به او وحى نمی‌رسد و هر كه قرآن را آن طور كه شایسته است؛ فراهم كند (چنین كسى) در برابر آن كس كه با او به نادانى رفتار می‌کند نادانى نمی‌كند و در برابر كسى كه بر او خشم گیرد (شكیبائى می‌ورزد و) خشم نمی‌كند و با هر كس كه با او تندى كند تندى نمی‌كند، ولى می‌گذرد و ندیده می‌گیرد و می‌آمرزد و بردباری می‌ورزد به خاطر بزرگ داشت قرآن و هر كه قرآن به او داده شود و باز گمان كند كه به احدی از مردم، بهتر از آنچه او دارد چیزى دادهاند چنین شخصی؛ بزرگ دانسته آنچه را خدا كوچك شمرده، و كوچك دانسته آنچه را خداوند بزرگ شمرده است».[12]
خداوند؛ ما را بر خواندن، حفظ و عمل به قرآن؛ كه نه تنها كتابچه و بلكه كتاب بزرگ راهنماي زندگي سعاتمندانه انسان است، موفّق فرماید.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. چنانکه از آیات و روایات استفاده می‌شود پنج کتاب از پنج پیامبر اولوا العزم به انسانها رسیده است مانند روایتی که، یکی از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) از ایشان در مورد آیه‌ی: «فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ ...» پرسید و آن حضرت؛ نام پنج پیامبر اولواالعزم و پنج کتاب ایشان را فرمودند «روایت در: اصول‌کافی، ج2، ص17 و 18»
[2]. تفسیر‌مجمع‌البیان؛ به نقل از ترجمه‌ی المیزان، ج13، ص255
[3]. ترجمه‌ی المیزان، ج13، ص254
[4]. امام علی علیه‌السلام: إِنَّ الْقُرْآنَ ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ لَا تَفْنَى عَجَائِبُهُ وَ لَا تَنْقَضِی غَرَائِبُهُ وَ لَا تُكْشَفُ الظُّلُمَاتُ إِلَّا بِهِ «نهج‌البلاغه، خطبه18»
[5]. امیرالمؤمنین علیه‌السلام: إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا مَضَى وَ عِلْمَ مَا یَأْتِی إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ حُكْمَ مَا بَیْنَكُمْ وَ بَیَانَ مَا أَصْبَحْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ «اصول‌کافی، ج1، ص61»
[6]. امام صادق علیه‌السلام: الْبَیْتُ الَّذِی یُقْرَأُ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ یُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَهْجُرُهُ الشَّیَاطِینُ وَ یُضِیءُ لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا یُضِیءُ الْكَوْكَبُ الدُّرِّیُّ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ الْبَیْتُ الَّذِی لَا یُقْرَأُ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ لَا یُذْكَرُ اللَّهُ فِیهِ تَقِلُّ بَرَكَتُهُ وَ تَهْجُرُهُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَحْضُرُهُ الشَّیَاطِینُ [اصول‌کافی، ج2، ص499»
[7]. امام جعفر صادق علیه‌السلام: إِذَا جَمَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ إِذَا هُمْ بِشَخْصٍ قَدْ أَقْبَلَ لَمْ یُرَ قَطُّ أَحْسَنُ صُورَةً مِنْهُ ... حَتَّى یَقِفَ عَنْ یَمِینِ الْعَرْشِ فَیَقُولُ الْجَبَّارُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ ارْتِفَاعِ مَكَانِی لَأُكْرِمَنَّ الْیَوْمَ مَنْ أَكْرَمَكَ وَ لَأُهِینَنَّ مَنْ أَهَانَکَ [اصول‌کافی، ج2، ص602»
[8]. امام صادق علیه‌السلام: مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌّ مُؤْمِنٌ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ وَ كَانَ الْقُرْآنُ حَجِیزاً عَنْهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ یَقُولُ یَا رَبِّ إِنَّ كُلَّ عَامِلٍ قَدْ أَصَابَ أَجْرَ عَمَلِهِ غَیْرَ عَامِلِی فَبَلِّغْ بِهِ أَكْرَمَ عَطَایَاكَ قَالَ فَیَكْسُوهُ اللَّهُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ حُلَّتَیْنِ مِنْ حُلَلِ الْجَنَّةِ وَ یُوضَعُ عَلَى رَأْسِهِ تَاجُ الْكَرَامَةِ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ هَلْ أَرْضَیْنَاكَ فِیهِ فَیَقُولُ الْقُرْآنُ یَا رَبِّ قَدْ كُنْتُ أَرْغَبُ لَهُ فِیمَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ هَذَا فَیُعْطَى الْأَمْنَ بِیَمِینِهِ وَ الْخُلْدَ بِیَسَارِهِ ثُمَّ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ فَیُقَالُ لَهُ اقْرَأْ وَ اصْعَدْ دَرَجَةً ثُمَّ یُقَالُ لَهُ هَلْ بَلَغْنَا بِهِ وَ أَرْضَیْنَاكَ فَیَقُولُ نَعَمْ [اصول‌کافی، ج2، ص603 و 604»
[9]. امام صادق علیه‌السلام: مَنْ قَرَأَهُ كَثِیراً وَ تَعَاهَدَهُ بِمَشَقَّةٍ مِنْ شِدَّةِ حِفْظِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ هَذَا مَرَّتَیْنِ «اصول‌کافی، ج2، ص 604»
[10]. با استفاده از: این مقاله
[11]. یَا سَلْمَانُ عَلَیْكَ بِقِرَاءَةِ الْقُرْآنِ فَإِنَّ قِرَاءَتَهُ كَفَّارَةُ الذُّنُوبِ وَ سُتْرَةٌ مِنَ النَّارِ وَ أَمَانٌ مِنَ الْعَذَابِ وَ یُكْتَبُ لَهُ بِقِرَاءَةِ كُلِّ آیَةٍ ثَوَابُ مِائَةِ شَهِیدٍ وَ یُعْطَى بِكُلِّ سُورَةٍ ثَوَابَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ تَنْزِلُ عَلَى صَاحِبِهِ الرَّحْمَةُ وَ تَسْتَغْفِرُ لَهُ الْمَلَائِكَةُ وَ اشْتَاقَتْ إِلَیْهِ الْجَنَّةُ وَ رَضِیَ عَنْهُ الْمَوْلَى وَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا قَرَأَ الْقُرْآنَ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَةِ- وَ أَعْطَاهُ بِكُلِّ آیَةٍ أَلْفَ حُورٍ وَ أَعْطَاهُ بِكُلِّ حَرْفٍ نُوراً عَلَى الصِّرَاطِ فَإِذَا خَتَمَ الْقُرْآنَ أَعْطَاهُ اللَّهُ ثَوَابَ ثَلَاثِمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ نَبِیّاً بَلَّغُوا رِسَالاتِ رَبِّهِمْ- وَ كَأَنَّمَا قَرَأَ كُلَّ كِتَابٍ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَى أَنْبِیَائِهِ وَ ... ٍ یَا سَلْمَانُ الْمُؤْمِنُ إِذَا قَرَأَ الْقُرْآنَ فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ بَابَ الرَّحْمَةِ وَ خَلَقَ اللَّهُ بِكُلِّ حَرْفٍ یَخْرُجُ مِنْ فَمِهِ مَلَكاً یُسَبِّحُ لَهُ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ بَعْدَ تَعَلُّمِ الْعِلْمِ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ أَكْرَمَ الْعِبَادِ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى بَعْدَ الْأَنْبِیَاءِ الْعُلَمَاءُ ثُمَّ حَمَلَةُ الْقُرْآنِ یَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْیَا كَمَا یَخْرُجُ الْأَنْبِیَاءُ وَ یُحْشَرُونَ مِنَ الْقُبُورِ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ یَمُرُّونَ عَلَى الصِّرَاطِ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ وَ یَأْخُذُونَ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ فَطُوبَى لِطَالِبِ الْعِلْمِ وَ حَامِلِ الْقُرْآنِ مَا لَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْكَرَامَةِ وَ الشَّرَفِ «جامع‌الاخبار، ص39 و 40»
[12]. إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِالتَّخَشُّعِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ وَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ لَحَامِلُ الْقُرْآنِ ثُمَّ نَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ یَا حَامِلَ الْقُرْآنِ تَوَاضَعْ بِهِ یَرْفَعْكَ اللَّهُ وَ لَا تَعَزَّزْ بِهِ فَیُذِلَّكَ اللَّهُ یَا حَامِلَ الْقُرْآنِ تَزَیَّنْ بِهِ لِلَّهِ یُزَیِّنْكَ اللَّهُ بِهِ وَ لَا تَزَیَّنْ بِهِ لِلنَّاسِ فَیَشِینَكَ اللَّهُ بِهِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فَكَأَنَّمَا أُدْرِجَتِ النُّبُوَّةُ بَیْنَ جَنْبَیْهِ وَ لَكِنَّهُ لَا یُوحَى إِلَیْهِ وَ مَنْ جَمَعَ الْقُرْآنَ فَنَوْلُهُ لَا یَجْهَلُ مَعَ مَنْ یَجْهَلُ عَلَیْهِ وَ لَا یَغْضَبُ فِیمَنْ یَغْضَبُ عَلَیْهِ وَ لَا یَحِدُّ فِیمَنْ یَحِدُّ وَ لَكِنَّهُ یَعْفُو وَ یَصْفَحُ وَ یَغْفِرُ وَ یَحْلُمُ لِتَعْظِیمِ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أُوتِیَ الْقُرْآنَ فَظَنَّ أَنَّ أَحَداً مِنَ النَّاسِ أُوتِیَ أَفْضَلَ مِمَّا أُوتِیَ فَقَدْ عَظَّمَ مَا حَقَّرَ اللَّهُ وَ حَقَّرَ مَا عَظَّمَ اللَّهُ «اصول‌کافی، ج2، ص604»