تغییر رفتار کودک به کمک توجه

عدم توجه والدین به رعایت نکات ظریف تربیتی ممکن است باعث شود این نیاز به شکلی برطرف شود که بیشتر، رفتارهای نادرست را در کودک تقویت کند. وقتی کودک به آرامی در گوشه‌ای نشسته و مشغول انجام تکالیف خود است، مورد توجه قرار نمی‌گیرد ولی به محض این که بلند شود و شیطنت کند، مورد توجه اطرافیان قرار می‌گیرد. در این صورت کودک به شکل ناخودآگاه می‌آموزد که رفتارهای آرام و انجام تکالیف را کنار بگذارد و به شیطنت بپردازد. اگر وقتی که کودک مطلبی را به خوبی بیان می‌کند به حد کافی مورد توجه قرار نگیرد، ولی زمانی که حرف زشتی به زبان می‌آورد، مورد توجه قرار بگیرد و مورد سرزنش واقع شود به شکل ناخودآگاه برای بیان حرف زشت تقویت می‌شود. بنابراین برای استفاده از "توجه" برای شکل دادن و تغییر رفتار باید نکاتی را به دقت مد نظر قرار دهیم. این نکات عبارتند از؛

۱.والدین باید دقت کنند که از توجه کردن به کودک یا نوجوان به عنوان پاداش و تشویق، و از بی‌توجهی برای تقویت نکردن یک رفتار استفاده کنند آن ها باید از توجه مراقبت کنند و در جای مناسب از آن استفاده کنند.

۲.رفتار مطلوب و رفتار نامطلوب در همه زمینه‌های تربیتی باید مشخص باشد. بنابراین والدین باید رفتار مطلوب و نامطلوب را معین کنند.

۳.برای تقویت رفتار مطلوبی که از کودک سر می‌زند، والدین باید آن را مورد توجه قرار دهند. از طریق خوب نگاه کردن، تحسین کردن و لبخند زدن نشان دهند که کودک به خاطر آن رفتار مورد توجه قرار گرفته است. هنگامی که از کودک رفتار نامطلوب سر می‌زند بهتر است والدین خود را به ندیدن، نشنیدن و توجه نکردن بزنند. مثلاً وقتی که کودک مطلب راست و درستی را بیان کرد، به خوبی به سخنانش گوش دهند. ولی زمانی که مثلاً غیبت کرد یا دروغ گفت با نگاه به جای دیگر، سر پایین انداختن یا موضوع را عوض کردن، گفتار نادرست را خاموش کنند. 

۴.در تقویت رفتار مطلوب به واسطه ی توجه نباید فقط زمانی که کودک کار مطلوب انجام داد به او توجه کرد، بلکه والدین باید هر از گاهی به خاطر رفتار مطلوب فرزند به او توجه کنند. مثلاً هر از گاهی به کنار کودک بروند و از این که او به خوبی کارش را انجام می‌دهد، او را مورد توجه قرار دهند. ولی به رفتارهای نادرست باید به طور پیوسته بی‌توجهی کرد. اگر در برابر این رفتار چند بار بی‌توجهی کنند و یک بار به آن توجه کنند نه تنها آن رفتار ناپسند خاموش نمی‌شود بلکه تقویت می‌شود.

۵.میزان توجه و بی توجهی باید متناسب با رفتار تغییرکند. رفتارهای بسیار مطلوب و نو باید پیشتر مورد توجه قرار بگیرد و رفتارهایی که تبدیل به عادت شده‌اند نیازی به تقویت شدید ندارد. از طرفی در صورت بروز رفتارهایی که کمتر نامطلوب هستند کودک باید زمان کمتری مورد بی‌توجهی قرار بگیرد.و در مقابل رفتار بسیار نامطلوب مدت بیشتری والدین باید بی‌توجهی نشان دهند. مثلاً زمانی که کودک در برابر والدین صدایش را بلند کرد، تا زمانی که صدایش بلند است باید به او بی‌توجهی کرد ولی زمانی که حرف زشت زد تا حدود نیم ساعت والدین باید حالت قهر داشته باشند. البته در قهر تربیتی این گونه نیست که با کودک اصلاً صحبت نکنند، بلکه مطالب ضروری به او گفته می‌شود.

۶.لازم نیست والدین در مورد همه رفتارها برای کودک توضیح دهند که چرا به او بی‌توجهی می‌کنند یا چرا به او توجه نشان دادند، چرا که در شرایطی ممکن است بیان این که چرا به کودک بی‌توجهی کردند بیشتر موجب اختلال شود.