یکی از انواع قرارهایی که از دادگاه کیفری صادر می شود، قرار منع تعقیب می باشد، و این قرار اصولا در زمانی که ادله و قرائن کافی نباشد، صادر می شود.
این قرار به طور کل، در دو حالت صادر می شود، در حالت اول، مرتکب عملی را انجام داده است، که جرم می باشد، ولیکن به دلیل فقدان ادله کافی برای اتهام انتسابی، قرار منع تعقیب صادر می شود.
در حالت دوم، هنگامی که متهم، فعلی را انجام داده است، ولیکن جرم انگاری (عمل ارتکابی جرم نمی باشد) نشده است، به همین دلیل، توسط قاضی رسیدگی کننده پرونده، یا قاضی تحقیق، قرار منع تعقیب صادر می شود.
قرار منع تعقیب، توسط کدام مرجع قضایی صادر می شود؟
قرار منع تعقیب را بازپرس با توجه به دو حالت فوق صادر می کند، و مراتب بلافاصله برای دادستان ارسال می نماید.
دادستان باید نظر خود را مبنی بر قرار منع تعقیب ظرف مدت ۳ روز اعلام نماید، لذا در صورتی که دادستان موافقت نماید، بازپرس مراتب را به طرفین دعوی ابلاغ می نماید.
مرجع حل اختلاف بین دادستان و بازپرس
اگر دادستان در خصوص صدور قرار منع تعقیب با بازپرس مخالفت نماید، پرونده برای حل اختلاف به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به جرم را دارد، ارسال می شود، تا اختلاف موجود را برطرف نماید.
لذا در صورتی که قرار منع تعقیب، توسط دادگاه مورد تایید قرار بگیرد، تصمیم دادگاه قطعی می باشد، و امکان اعتراض نسبت به آن در صورتی که در زمره ی جرایم ماده ۳۰۲ قانون ایین دادرسی کیفری باشد، وجود دارد.
این جرایم عبارتند از:
الف- جرائم موجب مجازات سلب حیات
ب- جرائم موجب حبس ابد
پ ـ جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت ـ جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالا
نقض قرار منع تعقیب توسط دادگاه
در صورتی که این قرار توسط دادگاه نقض شود، بازپرس پرونده باید متهم را احضار نماید، و موضوع را به اطلاع او برساند، تا در دادگاه از خود دفاع نماید.
آثار صدور قرار
هنگامی که قرار منع تعقیب، توسط قاضی رسیدگی کننده پرونده، یا دادستان صادر می شود، تمام محدویت هایی که برای فرد در مدت تعقیب صادر شده بود، بلا اثر و رفع می شود.
همچنین با صدور این قرار، دیگر نیازی به اجرای قرارهای تامینی، مانند وثیقه و … نمی باشد.
تفاوت قرار منع تعقیب با قرار موقوفی تعقیب .
قرار منع تعقیب از جانب دادگاه صادر کننده حکم یا دادسرا صادر می گردد، لذا شاکی در خصوص صدور این قرار، نقشی ندارد، ولیکن در قرار موقوفی تعقیب، بستگی به شرایطی، همچون فوت متهم، یا مشمول مرور زمان شدن، دیگر امکان تعقیب متهم وجود ندارد.
تفاوت قرار منع تعقیب با ترک تعقیب
در ترک تعقیب، متهم مرتکب جرم قابل گذشتی شده است، و شاکی بنا به دلایلی (رضایت و …) دیگر نمی خواهد به پرونده رسیدگی نماید، لذا ترک تعقیب متهم را از دادگاه مربوطه خواستار می شود، ولیکن قرار منع تعقیب، در صورت فقدان ادله یا جرم نبودن فعل ارتکابی صادر می شود.
رویه اعتراض به قرار منع تعقیب
این قرار به موجب ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری، از قرارهای قابل اعتراض می باشد، که هریک از طرفین حق اعتراض به این قرار را دارند.
لذا شاکی برای درخواست اعتراض به این قرار، باید ظرف مدت مشخص، اقدام به ثبت شکواییه از طریف دفاتر خدمات قضایی نماید، تا دادگاه رسیدگی کننده به اصل جرم به اعتراض او رسیدگی نماید.
مهلت اعتراض به قرار
مهلت اعتراض به برای اشخاص مقیم داخل کشور، ۱۰ روز و برای افراد مقیم خارج از کشور ۱ ماه، از تاریخ ابلاغ قرار می باشد، لذا در صورتی که در مهلت مقرر، اعتراض خود را ثبت ننماید، حق اعتراض او ساقط می گردد.
دادگاه صالح به رسیدگی
دادگاه صالح به رسیدگی این قرار و اعتراض به آن، دادگاه کیفری رسیدگی کننده پرونده می باشد.
منبع: داپ کده