-عالم اسلامی رهبانیت, گوشه گیری, فرار ندارد و هر فرد آگاه مسلمان, از آنجایی که مسلمان بودن و مسئول بودن با یکدیگر لازم و ملزوم هستند, سعی میکند افراد غریق, وبازده, بیمار را نجات بدهد؛ این امورات با فرار کردن و رهبانیت جوردرنمی آید. خودش را متقی میکند ودارای تقوا می شود. اگر انسانها تحت فرمان خدا قرار گرفتند, آن وقت رحمت پروردگار و لطف بی نهایت او شامل حال آنان خواهد شد, و اسارتها و زنجیرها از دست و پایشان باز میشود, و رحمت الهی شامل حال او می شود.
رهبانیون مسیحیت برای اینکه دامانشان به گناهان آلوده نشود رهبانیت[1] پیشه کردند؛ و به غارها و کوه ها و بیغوله ها پناهنده شدند, قرآن میفرماید: «وَرَهبانِيَّةً ابتَدَعوها ما كتبناها عَلَيْهِم» رهبانیتی که آنان از خود درآوردند به صورت بدعتی آن را ایجاد کردند؛ ما بر آنان رهبانیت را ننوشته بودیم.[2]
اما عالم اسلامی رهبانیت, گوشه گیری, فرار ندارد و هر فرد آگاه مسلمان, از آنجایی که مسلمان بودن و مسئول بودن با یکدیگر لازم و ملزوم هستند, سعی میکند افراد غریق, وبازده, بیمار را نجات بدهد؛ این امورات با فرار کردن و رهبانیت جوردرنمی آید. خودش را متقی میکند ودارای تقوا می شود و خلاصه تقوا این است که, برای دستگیری گناهکاران, تجهیز و زره لازم را آماده کرده و به جهت محافظت خویش درمقابل آسیب گناه, زره برتن می پوشد و وارد منطقه گناه میشود.
آیا تقوا مقدمه و وسیله ای برای پیروزی هست یا نیست؟
آن کسی که میخواهد بر این بیماری در این منطقه همواره بترسد که مبادا این میکروب در جسم او اثر بگذارد این چطور نمی تواند میکروب زده ها وبازده را نجات بدهد, باید خودش را خاطر جمع کرده باشد و از خودش خاطرش جمع باشد, بعد وارد منطقه وبازده شده و دیگران را نجات بدهد؛ آن وقت است که این کار را به راحتی انجام خواهد داد و به پیروزی خواهد رسید. «وَاتَّقُوا الله», تقوای خدا پیشه کنید، «لَعَلَّكُم تُفلحون»، مگر پیروزمند و رستگار و موفق گردید. «وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتي أُعِدَّت لِلكافِرِينَ», بپرهیزید و پروا کنید از آن آتشی که آماده شده است برای کافران. «وَأَطِيعُوا اللهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُم تُرحَمونَ» اطاعت کنید از الله و از پیامبر شاید مورد رحمت پروردگار قرار بگیرید.[3] اطاعت از خدا با اطاعت از پیغمبر چه تفاوتی دارد که خداوند میفرماید که اطاعت کنید از خدا و اطاعت کنید از پیامبر؟ ذکر کردن هر دوتا باهم زائد نیست؟ اگر چنانچه فقط بگوید اطاعت کنید از خدا, پیغمبر را به عنوان مصداق و نمونه ای ذکر نکند و اطاعت از پیغمبر را تاکید نکند, . و از آنجایی که دامنۀ ادعا وسیع است, آن کسانی هم که در نقطه مقابل پیغمبر قرار دارند ممکن است ادعا کنند به اینکه ما داریم اطاعت از خدا می کنیم و همه افراد میتوانند داعیه دین و ایمان و تقوا را مدعی بشوند که بنده خدایند و مطیع او.
در زمان پیغمبر، هم پیغمبر مدعی عبودیت و اطاعت خدا بود هم آن کسانی که در جبهه مقابل او با او می جنگیدند و اخلال میکردند, مثل رهبران مسیحیت و احبار یهود، که ادعا می کردند ما بنده خدا هستیم:« وَ قالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارِىٰ نَحْنُ أَبِناءُ اللَّه»,[4] یک ذره هم بالاتر از پیغمبر؛ اینها میگفتند ما فرزندان و پسران خدا هستیم, و فکر میکردند که اطاعت خدا دائما در اختیار آن ها است. عده ای هستند که خودشان وقتی با خود خلوت می کنند، می یابند که چه اندیشه سیاهی دارند؛ و آنچه میگویند سرا پا دروغ است اما به مردم این جور وانمود می کنند که بندگان خوب, مطیع وعابد پروردگارند.
بنابراین دلیل آن این است که خدای متعال در مقام بیان اطاعت و لزوم آن برای مؤمنان, این جور می گوید: اطاعت کنید خدا را و پیامبر را, زیرا اگر نمیگفت پیامبررا، دشمنان پیامبر هم میگفتند ما مطیع خداییم؛ لذا بایستی مشخص بشود که اطاعت خدا یعنی چه؟ و آن کسانی که خود را بنده خدا می دانند، اما عمل به قانون نمیکنند و ملتزم به لوازم این بندگی نیستند, اینها نمی توانند بگویند ما بنده خداییم. «أَطيعُوا اللهَ وَالرَّسولَ» اطاعت کنید خدا را و رسول را «لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» شاید مورد رحم پروردگار قرار گیرید.
«رحم» خدا و مورد رحم خدا قرار گرفتن یعنی چه؟
اینجا یک مقایسه ای است بین بیان قرآن و پندارعامیانه, ما میگوییم که اگر گناهکاریم, نافرمانی خدا کردیم, به واجبات و تعهدات و تکالیف عمل نکردیم, چنانچه از منطقه های ممنوعه پروردگار پا عقب نکشیدیم؛ فقط یک امیدواری داریم و آن رحم خداست, وخدا ما را رحم کند این حرف ماست؛ یعنی حرف معمول اجتماع ما این است رحمت خدا را برای آنجا می دانیم که انسانها نافرمانی خدا داشته اند.
در یک چنین صورتهایی میگوییم ما که عمل نداریم, مگر خدا رحممان کند , درواقع رحم خدا و رحمت پروردگاررا رقیب عمل کردن و جایگزین عمل کردن خویش می دانیم؛ درحالیکه آیه قرآن به عکس است؛ میگوید عمل کنید, اطاعت کنید, شاید مورد رحمت پروردگار قرار بگیرید. رحمت خدا آن وقتی است که یک ملتی به مسئولیتش عمل کند, او را اطاعت کنند و تکالیف خود را انجام بدهند, در آن زمان خداوند به آنان رحم میکند.
اطاعت کنید خدا را یعنی چه ؟ اطاعت خدا به چیست؟ به اینکه تمام تکالیف و حجت های الهی مثل قضاوت را بر دوشمان حمل کنیم؛ آنچه را که بر عهده ما نهاده شده است، انجام بدهیم. به قول آیه شریفه قرآن پیامبراکرم می فرماید:« مؤمنین آن کسانی هستند که وقتی میان آنان مشاجره ای به وقوع می پیوندد به توای پیامبر رجوع میکنند, و چون تو حکمی صادر کردی,«ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِم حَرَجاً مِما قَضَيْتَ», دستوری که تو صادر کردی,تسلیم فرمان تواند»[5]. اگر این جمعیت به این صورت تحت فرمان خدا قرار گرفتند, آن وقت رحمت پروردگار و لطف بی نهایت او شامل حال آنان خواهد شد, و اسارتها و زنجیرها از دست و پای او باز میشود, و رحمت الهی شامل حال او می شود. « وَ أَطيعُوا اللهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُم تُرحَمونَ» و«سارعوا إلى مَغفِرَةٍ مِن رَبِّكُم», اینجا میدان پیشیگیری و مسارعه است, سبقت بجویید «إلى مَغفِرَةٍ», به سوی مغفرتی, «من ربکم», ازسوی پروردگارتان « وَجَنَّةٍ» و بهشتی که «عرضُهَا السَّماوات والأرضُ», که به پهنای آسمانها و زمین است «أُعِدَّت لِلمُتَّقِینَ» آماده شده است برای با تقوایان,[6] در این آیات نشانه های تقوا, پی در پی ذکر شده است. دین نمیگوید نیروهایت را متوقف بگذار بلکه می گوید سرعت بگیر,
اما به سوی چه؟ به سوی چیزی که شایسته توست.نه به سوی زندگی مادی دنیا که هرچه باشد برای تو کوچک و کم است, بلکه به سوی چیزی که با عظمت و مقام تو سازگار باشد که انسان عالی ترین موجودات این جهان است.
قرآن میگوید, تو اگر میخواهی همت به چیزی بگماری برای تو زمین و آسمان اندک و ناچیز است همت به چیزی بالاتر از اینها بگمار. ای انسان بزرگ! مغفرت برای تو مهم است؛ از همه چیز بالاتر مغفرت است.
[1] رهبانيّة: گوشه گیری و ترک دنیا
[2] سوره مبارکه مائده, آیه ۲۷
[3] سوره مبارکه آل عمران, آیات ۱۳۰ تا ۱۳۲
[4] سوره مبارکه مائده, آیه ۱۸
[5] سوره مبارکه نساء, آیه ۶۵
[6] سوره مبارکه آل عمران, آیه ۱۳۳