هیئت ظاهری رباخواران در عالم محشر

بسم الله الرحمن الرحیم

هیئت رباخواران در عالم محشر

خداوند متعال در قرآن کریم در مورد عمل رباخواری، سخت ترین تعابیر را عنوان می فرماید،که در هیچ یک از  گناهان دیگر، چنین تعبیر سختی مطرح نشده است، خدای سبحان در بیان اصل تحریم ربا در قرآن کریم می فرماید:« أحلّ اللّه البیعَ و حَرّمَ الرّبا»[1] خداوند داد و ستد را حلال و ربا را حرام نموده است. پیامبر اکرم (ص)میفرماید:«يقوم آكل الربا من قبره مكتوب بين عينيه: لا حجّة له عند اللّه».[2]آنگاه که ربا خوار سر از قبر خود بر دارد، بر پیشانی او نوشته باشد؛ نزد خداحجتی ندارد. خداوند متعال انسان ربا خوار را همانند کسی می داند که بر اثر تماس با شیطان قوای عقلی خویش را از دست داده باشد،:«الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لاَ يَقُومُونَ إِلاَّ كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ»[3]كسانى كه ربا مى‌خورند، در قيامت مانند كسى كه بر اثر تماس شيطان، ديوانه شده و تعادل خود را از دست داده بر مى‌خيزند.

در لسان روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) به جوانب مختلف ربا خواری، نظیر؛ تحریم ربا، حکمت تحریم، عوامل آلودگی به ربا و بی برکت بودن زندگی ربا خوار و کیفیت عذاب دردناک آن، اشاره شده است، پیامبر اکرم(ص) در بیان شدت گناه رباخواری می فرماید:«الربا سبعون حوبا أيسرها أن ينكح الرجل أمه .».[4]ربا هفتاد گناه دارد که کمترین آن مانند نزدیکی کردن انسان با مادر خویش است.

دین اسلام، برای هریک از گناهان کبیره، مضرات و آثار سوء گسترده ای را که ابعاد وجودی انسان اعم از جسم و روح وی را تهدید می کند، ذکر نموده است، گناهان علاوه بر آثار مخرب وضعی و تکوینی در عالم دنیا که بر نفس انسان وارد می سازد، به صورت مستمر در عالم آخرت نیز مجسم می شوند، و فرد گناهکار در بند اعمال جنایت آمیز نفس خود، اسیر می گردد. عمل ربا علاوه بر تاثیرات مخرب جسمی و روحی، موجبات مشقات و عذاب سخت اخروی شده و رباخواران در نشئه ی قیامت و دادگاه عدل الهی، در هیئت ظاهری قبیحی مجسم می شوند. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید:« أسري بي إلى السماء رأيت رجالا بطونهم كالبيوت فيها الحيات ترى من خارج بطونهم فقلت من هؤلاء يا جبرائيل قال هؤلاء أكلة».[5] شبی که به آسمان رفتم، بر مردمی گذشتم که شکمهایشان چون خانه ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می شد، پرسیدم: ای جبرئیل، اینها کیستند؟ گفت: اینان رباخوارانند. در روایتی دیگر، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در بیان هیئت ظاهری رباخواران در صحرای محشر می فرماید:« في قولِهِ تعالى : « يوم ينفخ في الصور فتأتون أفواجا: يُحشَرُ عَشرَةُ أصنافٍ مِن اُمَّتِي أشْتاتا قَد مَيَّزَهُمُ اللّه ُ مِنَ المسلمينَ ... و بَعضُهُم مُنَكَّسُونَ ؛ أرجُلُهم مِن فَوقُ و وجوهُهُم مِن تَحتُ ثُمّ يُسحَبُونَ علَيها ... و أمّا المُنَكَّسُونَ على رُؤوسِهِم فَآكِلَةُ الرِّبا».[6] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه «روزى كه در صور دميده شود و گروه به گروه آیند ،فرمود : ده گروه از امّت من به صورت پراكنده محشور مى شوند كه خداوند آنها را از ساير مسلمانان متمايز كرده است . . . بعضى از آنها در حالى كه پاهايشان به سمت بالا و سرهايشان رو به پايين است كشان كشان بُرده مى شوند . . . آنهايى كه نگونسارند ، همان ربا خواران هستند .

امام صادق (علیه السلام) می فرماید:« قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ رَأَيْتُ قَوْماً يُرِيدُ أَحَدُهُمْ أَنْ يَقُومَ فَلَا يَقْدِرُ أَنْ يَقُومَ مِنْ عِظَمِ بَطْنِهِ، فَقُلْتُ مَنْ هَؤُلَاءِ يَا جَبْرَئِيلُ قَالَ هَؤُلَاءِ « الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إِلَّا كَما يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِ‌»[7] رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : آن شب كه به آسمان برده شدم گروهى را ديدم كه يكى از آنها مى خواست از جاى خود برخيزد، اما از بس شكمش بزرگ بود نمى توانست بلند شود . پرسيدم : اى جبرئيل! اينها چه كسانى هستند؟! گفت : اينان ربا خوارانند كه از جاى خود مانند كسى بر مى خيزند كه شيطان، آشفته سرشان كرده است .

[1] سورة البقرة: 275.

[2] متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال ،موسسة الرسالة، ج16، ص65/  43958.

[3] سورة البقرة: 275.

[4] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج10،ص188.

[5] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، دارالمعرفة، ج2،ص669.

[6] مجلسی،  محمد باقر، بحارالانوار،دارالاحیاء التراث،ج108، ص97، باب الخامس صفة المحشر.

[7] قمی، علی بن ابراهیم، دارالکتاب، تفسیرالقمی، ج1، ص93.