اقدامات امام سجاد بعد از عاشورا

آنچه امام سجاد علیه السلام به دنبال آن بود

ایجاد انقلاب درونی در امت اسلام/ سعی درزنده کردن سنت و سیره نبوی

آموزه های اسلام درطول دوره۲۰ ساله حکومت معاویه کاملاًرنگ باخته و مردم از سنت و سیره پیامبر بی خبر بودندچنانکه برخی حتی ازوجود فرزندان و اهل بیت پیامبرخبرنداشتندلذا محورفعالیت های امام معرفی اهل بیت به جامعه بود

حجت الاسلام امیرعلی حسنلو، مدیرگروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات حوزه در رابطه با حضرت سجاد (ع) و تاثیر فعالیت های ایشان در حرکت و سیرجامعه اسلامی به خبرنگار شبستان گفت: زمان امامت امام سجاد (ع) حوادث تلخ و قیام های فراوان اجتماعی را برخودشاهد بود لذا دوران ایشان بسیار تلخ و از نظر فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شرایط بسیار نامطلوبی داشت. امام دراین وضعیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آشفته و بغرنج و از سوی دیگر سایه سنگین ظلم امویان و جنگ های پیاپی در میان امت اسلام که باعث اختلاف، شقاق و کشتار مسلمانان می شد سعی می کرد تا وحدت امت اسلامی را حافظ باشد.

وی افزود: جهان اسلام در این دوره، از سیره پیامبر فاصله بسیار گرفته بود چرا که پیامبر (صل الله علیه وآله)هرگز مایل نبود که میان امت اسلام تفرقه و اختلاف ایجاد شود ایشان براساس همدلی و وحدت میان مسلمانان و از بین بردن اختلافات قبیله ای و عشیره ای توانست اسلام را در جزیره العرب و سرزمین های اطراف آن گسترش دهد.

رنگ باختن معارف اسلام/ تلاش برای حفظ اساس مکتب
از آنرو که ارزشهای دینی به خاطر سوء رفتار حاکمان نا مشروع اموی و...رنگ باخته واز میان می رفت ودین وسنت وقرآن به کلی در فراموشی بود که امام حسین قیام کرد ؛ لذا امام تاکید دارد برای اصلاح امت که همان جامعه است قیام کرده واصلاح امت را باید از اصلاح حاکمان آغاز کرد ؛ اگر حاکم قابل اصلاح نبود باید در مقابل او قیام کرد واعتراضی کرد که موثر باشد ؛ امام امت اسلامی را با قیام واعتراض خود ودرنهایت با خون پاک خود وعزیزان خود بیدار کرد لذا می بینیم قیامهای مختلفی پس از قیام امام حسین در جهان اسلام شکل گرفت ؛

حجت الاسلام حسنلو تصریح کرد: حوادث و قیام های این دوره و به خصوص پیامدهای قیام امام حسین (ع) تاثیر فراوانی در وضعیت اجتماعی آن روزگار بر جای گذاشت و امام در چنین شرایطی باید ضمن حفظ مکتب و اساس دین، در جهت برگرداندن شرایط به وضعیتی که اسلام و به خصوص شیعه را حیاتی تازه دهد تلاش می کرد.

مدیرگروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات حوزه خاطرنشان کرد: امام سجاد (ع) هر چند در این قیام ها شرکت نداشتند اما مواضع سیاسی که در راستای اهداف و قیام نهضت سیدالشهدا (ع) بود اتخاذ می کردند. دعوت مردم به اخلاق، آداب قرآنی الهی، تزکیه و تعلیم انسانها و تقویت معنویت مردم، از جمله فعالیت های امام در این عرصه است. همچنان که سنت و سیره نبوی نیز بر همین اساس استوار بود.

وی افزود: اخلاقیات اسلام در طول دوره 20 ساله حکومت معاویه کاملاً رنگ باخته بود و مردم از سنت و سیره پیامبر بی خبر و بی اطلاع بودند و قیام حسینی نیز به همین دلیل رخ داد. حضرت سجاد نیز پس از واقعه کربلا بدون آنکه با قیامهای موجود موافقت و همراهی کند با رفتار و کردار خود و تاکید به حرمت پیامبر و اهل بیت او در جامعه و ارشاد مردم به صورت فردی یا جمعی به شکل عملی به سنت نبوی دعوت می کرد.

حجت الاسلام حسنلو یادآور شد: تاکید حضرت زین العابدین (ع) در دعاهای صحیفه سجادیه نسبت به پیامبر و خاندان آن حضرت به دلیل فراموشی سنت نبوی در میان مردم است. ضمن اینکه امام این دعاها را به تنهایی و در انزوا که قرائت نمی کردند بلکه آنها را به دیگران می آموختند و گاه بعضی از دعاها را در مسجد مدینه تلاوت می کردند. امام تلاش می کرد با روش تاکید بر محوریت پیامبر و خاندان او شقاق و اختلاف موجود میان امت اسلام را از بین رفته و وحدت اجتماعی در جامعه حاکم شود. چرا که به خوبی می دانست که با توجه به تحرکات دشمن در مرزهای سرزمین اسلامی با وجود این اختلافات احتمال حمله دشمنان و از بین بردن پایه و اساس دین پیامبر از بیخ و بن وجود دارد.

وی افزود: فعالیت های امام از سویی، این پیام مهم اجتماعی را به مردم منتقل می کرد که تنها راه نجات از اختلافات، توجه به پیامبر و خاندان آن حضرت است. از سوی دیگر این سیره و شیوه تبلیغی امام آثار سیاسی نیز به دنبال داشت و مردم متوجه این موضوع می شدند که مدعیان خلافت از جمله آل زبیر و بنی امیه مردود بوده و تنها به دنبال حکومت و قدرت هستند.

برخی حتی از وجود اهل بیت پیامبر(ص) خبر نداشتند
این کارشناس تاریخ اسلام گفت: مواضع امام در چنین شرایطی بسیار شگفت انگیز است. چرا که حضرت وضعیت جامعه اسلامی را رصد کرده و شبهات مبتلابه که در میان مردم شیوع داشت را پاسخ می گفت. با توجه به اینکه کلیه این مسائل ریشه در ضعف اعتقادی مردم به دلیل ناآگاهی آنها از اسلام ناب و معارف نبوی داشت چنانکه برخی مردم حتی از وجود فرزندان و اهل بیت پیامبر خبر نداشتند لذا محوریت فعالیت ها و حتی دعاهای حضرت سجاد (ع) شناساندن اهل بیت و پیامبر به مردم است و تمام سعی و تلاش امام حول محور ایجاد وحدت اسلامی می گردد به گونه ای که حتی در واقعه خونین حره خانواده فردی همچون مروان را امان و پناه می دهد.

حجت الاسلام حسنلو تصریح کرد: این اقدامات وحدت بخش امام حتی علما و فقهای اهل تسنن نیز در اطراف امامت جمع شوند و از محضر آن حضرت در زمینه مسائل عرفانی و اجتماعی بهره گیرند آنچنانکه فردی مانند امام شافعی در توصیف حضرت سجاد (ع) جملاتی شگفت آور دارد.

کربلا، حاصل انحراف در سبک زندگی مردم بود
وی تاکید کرد: از جمله انحرافات اجتماعی این دوران دوری مردم از معنویت است. معنویات به کلی در جامعه رنگ باخته و این مساله پیش از آنکه یک انحراف فردی باشد انحرافی اجتماعی است که امام ریشه و اساس این انحراف اجتماعی را انحراف حکمرانان از سیره نبوی و اهل بیت دانسته و با دعا و مناجات مردم را به اصلاح امور اجتماعی دعوت می کنند و در این راستا نخبگانی مانند ابوحمزه ثمالی تربیت می شوند.

مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات حوزه افزود: حضرت سجاد (ع) از طریق مضامین عالی عرفانی به اصلاح جامعه اسلامی و ایجاد انقلاب درونی در امت اسلام می پردازد همچنانکه امام حسین (ع) انقلابی بیرونی ایجاد کرد امام سجاد (ع) نیز با استفاده از این زمینه انقلاب درونی در امت اسلام پدید می آورد چرا که به خوبی واقف است که دنیاطلبی مردم آنان را به سویی می برد که ولی خدا را بکشند و این انگیزه از درون مردم برمی خیزد لذا امام بر اصلاح همزمان درون و برون تاکید دارد. به گونه ای که از نظر بیرونی، جامعه به وحدت رسیده و از نظر درونی نیز انقلابی در روحیات مردم ایجاد شود و به سازندگی اخلاقی و اجتماعی اهمیت دهند. بنابراین امام همزمان اصلاح قلب و اجتماع امت اسلامی را بر عهده می گیرد.

وقتی امکانات وبیت المال مسلمین در اختیار مشتی فاسق بنام بنی امیه قرار گرفت وآنان املاک را تیول خود قرار داده وبه ثروت اندوزی پرداختند ومادی گرایی را در جامعه با رفتار خود ترویج دادند گرایش به ثروت اندوزی وگرفتن مالیاتهای سنگین از مردم وشیوع ظلم گسترده بویژه درحق اهل بیت وبنی هاشم ومردمان با تقوا سبک زندگی مردم را به انحراف از سیره پیامبر (ص) سوق داد ؛ ازاین روی امام حسین قیام کرد وامام سجاد با تزوروش دیگری جهت قیام واهداف قیام را ضمن زنده داشت یاد امام وشهدای کربلا با عزاداری به آنان حفظ کرد واین روح حیات بخش نهضت حسینی را به ائمه ونسلها ی مسلمانان وجوانان شیعه ومتن جامعه شیعه که جوهره اسلام در آن بود منتقل کرد ؛ امام سجاد با عرفان نهضت حسینی را جاوید کرد همان روشی که امام خمینی نیز از آن در پیروزی انقلاب اسلامی بهره برد ؛

حجت الاسلام حسنلو تصریح کرد: این مساله وانحراف از ارزشهای دینی وگرایش به ثروت اندوزی با راههای حرام واحتکار وگران فروشی مشکلی است که امروز نیز گریبانگیر جامعه ما شده است و فرمایشات رهبر معظم انقلاب در رابطه با سبک زندگی ناظر بر همین موضوع است؛ سبک زندگی مسلمانان در دوره امام سجاد (ع) تحت تربیت منحرفان به ویژه معاویه و امویان و....بود که جامعه را به سمت و سویی می برد که عده ای امام زمان را می کشند و عده ای نیز بی تفاوت این واقعه را می نگرند چنین فاجعه ای حاصل انحراف در سبک زندگی اسلامی است. که باید برای اصلاح آن هرجه سریعتر اقدام کرد؛

منبع:سایت اندیشه قم