چکیده: بی تفاوتی یکی از مصیبتهایی است که انسانهای موحدی در تاریخ گرفتار آن بودند و فقط میخواستند دین خود را حفظ کنند و به سایر افراد جامعه کاری نداشتند. به سبب همین بی تفاوتیها افراد بی دین و کافر در فضای جامعه زیاد میشد و فضای عمومی جامعه حالت کفر و إلحاد به خود میگرفت. مومنی مفید است که بتواند سبب هدایت دیگران شود و دستگیر آنها باشد.
امر مهم تبلیغ دین مخصوص عدهای خاص از صنف روحانیت نیست، بلکه هر فرد مسلمان باید با حسن رفتار و گفتارش تبلیغ کننده دینش باشد. بی تفاوتی یکی از مصیبتهایی است که انسانهای موحدی در تاریخ گرفتار آن بودند و فقط میخواستند دین خود را حفظ کنند و به سایر افراد جامعه کاری نداشتند. به سبب همین بی تفاوتیها افراد بی دین و کافر در فضای جامعه زیاد میشد و فضای عمومی جامعه حالت کفر و إلحاد به خود میگرفت. مومنی مفید است که بتواند سبب هدایت دیگران شود و دستگیر آنها باشد.
اما برای اینکه یک شخص بتواند مبلغ خوبی باشد، و وظیفه دینی خویش را به صورت مطلوب انجام دهد باید رفتارهای بزرگترین پیام رسان عالم یعنی حضرت محمد را الگو برای خود قرار بدهد.
در این مطلب چند مورد از خط مشی تبلیغی حضرت رسول را متذکر میشویم:
1)_ یکی از ویژگیها بسیار مهم پیام رسان، خداباوری و اعتقاد قوی به عالم غیب و توحید مداری است. خداوند متعال که میداند پیامبرش غیر از او بر هیچ چیز دیگری اتکاء نمیکند اما او را مورد خطاب قرار میدهد: « فَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَکُونَ مِنَ الْمُعَذَّبينَ؛( ای پیامبر! ) هیچ معبودی را با خداوند مخوان، که از معذّبین خواهی بود![شعرا / 213] کسی که هدفش تبلیغ دین خداست نبایدد در این راه به کسی غیر از خداوند متعال تکیه کند. و باید اجر و مزد خود را تنها از او بخواهد و حتی توقع تشکر نیز از مردم نداشته باشد« لا نرید منکم جزاءا و لا شکورا؛ یعنی هیچ اجر و مزد و تشکری ما از شما نمیخواهیم»[ انسان / 9]
اکثر انسانهای متدین که در راه دین تلاش میکنند شاید به دنبال دستمزد خود نباشند اما دوست دارند که دیگران لااقل از زحمات آنها قدردانی بکنند و در صورت عدم قدردانی ممکن است سبب سستی آنها در امر تبلیغ شود و این مسأله نشانه ضعف در باورهاست.
2)_ دومین نکتهای که در تبلیغ دین باید مدنظر داشته باشیم اولویتهاست. پیامبر در تبلیغ خود ابتدا به سراغ نزدیکان و ارحام خویش رفت زیرا که بستگان انسان براساس روایت زیادی اولی به دیگران در خیرات و إعطا مالی هستند و در بحث هدایت بطریق اولی باید مقدم شوند. خداوند در ابتدای رسالت و دعوت علنی پیامبر به او امر میکند که ابتدا خویشاوندانت را از مخالفت با پروردگار بترسان! «وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ»[شعرا/ 214] بعد از نزول این آیه پیامبر غذایی تهیه نمودند و برنامهای ترتیب دادند که به حدیث یوم الدار معروف شد.
3)_ نکته بعد: اظهار تواضع در مقابل مومنین.
بعد از تبلیغ دین در میان خویشاوندان دایره تبلیغ وسیعتر میشود و نوبت به تبلیغ در فضای جامعه میرسد. یکی از ابزارهای تبلیغی حضرت رسول تواضع و فروتنی است، که برگرفته از فرمان ربوبیه« وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ؛ با محبت و تواضع از مومنانی که پیروی تو میکنند استقبال کن، و بال پرخود را برای آنها بگستر»[شعرا/216] میباشد. همانگونه که پرندگان هنگامیکه میخواهند به جوجههای خود اظهار محبت کنند، بالهای خود را گسترده و پایین میآورد و آنان را زیر بال و پر میگیرند، تا هم در برابر حوادث مصون بمانند و هم از پراکنندگی حفظ شوند. پیامبر نیز با همین رافت و مهربانی مومنین را دور خویش با تواضع جمع میکردند تا منحرف نشوند.
کسی که میخواهد تبلیغ کننده دین باشد باید متواضع باشد و در مقابل افراد جامعه متکبر نباشد و الا همه از دور او پراکنده میشوند.
4)_ برائت و بیزاری از مخالفین
یک مبلغ و پیام رسان دین باید بداند که هرگاه کسی برای هدایت مردم قیام کند و چراغی برای آنها در ظلمات و تاریکی دنیا باشد، آماج تیرهای بدخواهان دین قرار میگیرد. سازش کردن با دشمنان معاند هیچ سودی ندارد و باید در مقابل آنها از موضع قدرت صحبت کرد و از آنها بیزاری جست و به آنها اعتنایی نکرد هر چند دارای ثروت و جمال و دیگر امور مادی باشند. خداوند متعال به پیامبر اکرم میفرماید:« فإن عصوک فقل إنی بریء مما تعملون؛ اگر با تو مخالفت کردند پس بگو همانا من از آنچه شما آنچه میدهید بیزارم»[شعرا /216] باید در مقابل دشمن موضع هجومی داشت و گر نه او هجمه را آغاز خواهد کرد.
5)_ آخرین نکته در ابلاغ و پیامرسانی دین توکل به خداست.
کسی که در راه رضای خدا متحمل سختیها میشود نباید بخاطر کمی دوستان و مومنان احساس دلسردی و بخاطر کثرت دشمنان احساس رعب و وحشت کند زیرا خداست که که تمام امور را شاهد است. و اجر آمرین به معروف و ناهین از منکر را در نزد خود محفوظ قرار داده است و مقامی بس رفیع برای انها قرار داده است. و هرکس که بر او توکل هیچگاه احساس تنهایی و بی ثمری نمیکند و دست قدرت الهی را همراه خود میداند.
امیدوارم که همه ما از اقشار مختلف موفق بشویم که دین خود را با هر انچه میتوانیم ترویج کنیم. اگر اهل قلم هستیم با قلم، اگر اهل بیان و خطابه هستیم با ارشاد لسانی افراد کم اعتقاد را به دین متمایل کنیم.