دجال از ریشه دجل به معنای بسیار دروغگوی حیله گر است. خروج دجّال در منابع اهل سنت از نشانه های بر پایی قیامت دانسته شده، ولی در كتابهای روایی شیعه از نشانه های ظهور حضرت مهدی(ع) است.
آن چه از ظاهر اخبار استفاده میشود دجّال موجودی است كه در آخر زمان و پیش از قیام امام مهدی(ع) خروج میكند و غیر عادی است و با انجام كارهای شگفت انگیز جمع زیادی از مردم را میفریبد.[1]
بسیار بزرگ و تنومند است در سحر و جادو زبردست است، در پیش او كوه سیاهی است كه به نظر مردم میآورد كه كوه نان است و در پشت سر او كوه سفیدی است كه از طریق سحر برای مردم به صورت آبهای صاف جاری مینمایاند و فریاد میكند: "اولیائی انا ربكم الاعلی؛ دوستانم من پروردگار بزرگ شمایم".
شیاطین، ظالمان، منافقان، جادوگران، كفّار، فرزندان نامشروع اطراف او را گرفته و به انواع آلات لهو و لعب و ساز و... مشغول می‌شوند و با این كار بسیاری از انسانهای ضعیف الایمان را منحرف میكنند. [2]
البته در مورد دجّال صرف نظر از ویژگیهای او چند احتمال وجود دارد:
1- نام شخص معینی نیست، هر كسی كه با ادعاهای پوچ و با توسّل به حیله گری و نیرنگ در صدد فریب مردم باشد دجّال است. این كه در روایات از دجّالهای فراوان سخن به میان آمده این احتمال را تقویت میكند.
پیامبر اكرم(ص) فرمود: "قیامت بر پا نمیشود تا وقتی كه مهدی(ع) از فرزندانم قیام كند و مهدی(ع) قیام نمیكند تا وقتی كه شصت دروغگوی حیله گر خروج كنند".[3]
2- نام فرد معینی است كه به عنوان دجّال در دوره غیبت با همان ویژگی هایی كه قبلاً متذكر شدیم خروج میكند و عده ای را منحرف میكند. ظاهر بسیاری از روایات بیان گر این احتمال است.
3- احتمال هم دارد دجال كنایه از كفر جهانی و سیطره فرهنگ مادی باشد.
استكبار با ظاهری فریبنده مردم را به ویژه مسلمانان را میفریبد و با قدرت مادی، علمی و صنعتی كه دارد مردم را مرعوب میكند و...[4]
به هر حال دجال موجودی است که در ادیان دیگر نیز از آن سخن گفته شده و منحصر به زمان خاصی نیست و در دوره های متعدد، دجال های گوناگونی وجود داشته اند که شاید دجال مقارن ظهور ویژگی های برجسته تری در گمراه کردن مردم داشته باشد و مشخصاتی که در روایات برای دجال آخر الزمان گفته شده، به راحتی فهمیده نمی شود و اموری عادی نیست.
[1]. مجله حوزه، شماره 4 و 5، سال دوازدهم، ص 262.
[2]. منتهی الآمال، ج 2، ص 493.
[3]. ارشاد، ج 2، ص 371.
[4]. برای اطلاع بیشتر میتوانید از مجله حوزه شماره 4 و 5، سال دوازدهم كه به صورت كتاب مستقل به نام چشم به راه مهدی چاپ شده، مراجعه كنید.
منبع: شهر سوال