چکیده:هر رفتار و هر عملی که انسان انجام می دهد بازتاب خاص خودش را داراست، پیاده روی زیارت امام حسین علیه السلام یک تلاش معنوی و در راستای رضایت الهی و یاد پرودگار متعال است؛ و طبق فرموده پرودگار متعال این حرکت با این مبنا باعث آرامش شخص خواهد شد که در قرآن کریم، اینگونه بیان شده است :« الا بذكر الله تطمئن القلوب؛ آگاه باشيد كه با ياد خدا دلها اطمينان و آرامش پيدا می كند»
این فرهنگ بی نظیر زیارت امام حسین علیه السلام از یک پشتوانه اعتقادی و معنوی نشات گرفته، و سالهاست که از سوی شیعیان عراق انجام می گیرد، و در سیره علمای بزرگ نیز این سنت حسنه به چشم می خورد.
و روایات نقل شده از ائمه اطهار علیهم السلام نیز گواه بر ارزش و اهمیت والای این حرکت و اراده شعیان حسینی است.
«قال الامام باقر (عليه السلام): لو يعلم الناس ما فى زيارة قبر الحسين (عليه السلام) من الفضل، لماتوا شوقا امام باقر (عليه السلام) فرمود: اگر مردم مى دانستند كه چه فضيلتى در زيارت مرقد امام حسين (عليه السلام) است از شوق زيارت مى مردند.»[1]
« مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ يُرِيدُ زِيَارَةَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ص إِنْ كَانَ مَاشِياً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَى عَنْهُ سَيِّئَةً حَتَّى إِذَا صَارَ فِي الْحَائِرِ كَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِينَ الْمُنْتَجَبِينَ [الْمُفْلِحينَ الْمُنْجِحِينَ] حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِكَهُ كَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِينَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَكٌ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص يُقْرِؤُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَكَ مَا مَضَى ؛ امام صادق(ع) به يكي از اصحابشان مي فرمايند: «كسي كه به قصد زيارت امام حسين(ع) از منزلش با پای پیاده خارج شود، خداوند بابت هر قدمي كه براي زيارت اباعبدالله(ع) بر مي دارد، يك حسنه برايش مي نويسد و يك سيئه از او محو مي كند. وقتي كه به حرم مي رسد، خداوند او را جزء صالحين برگزيده مي نويسد. وقتي مناسك او تمام شد، خداوند نام او را جزء فائزين مي نويسد. وقتي مي خواهد بازگردد يك فرشتۀ الهي در مقابل او قرار مي گيرد و مي گويد: رسول خدا(ص) به شما سلام مي رساند، و پيغام مي دهد كه عمل را از سرگير كه گذشتهات بخشيده شده»[2]
این حرکت معنوی به شوق زیارت سرور شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام می تواند آثار تربیتی بسیار مهمی را برای یک فرد داشته باشد.
جا دارد که خانواده های تشییع نسبت به این فرهنگ عمیق دینی و تربیتی حساس و عامل بوده و در کنار فرزندان خود نسبت به این حرکت عظیم حسینی پایبند باشند، تا بتوانند مهمترین اثرات تربیتی را درک و به فرزندان خود آموزش دهند،تا در آینده شاهد فرزندانی باشیم که در مسیر حرکت عاشورای حسینی تربیت شده باشند.
از جمله اثرات تربیتی این حرکت حسینی:
1. آرامش
هر رفتار و هر عملی که انسان انجام می دهد بازتاب خاص خودش را داراست، پیاده روی زیارت امام حسین علیه السلام یک تلاش معنوی و در راستای رضایت الهی و یاد پرودگار متعال است؛ و طبق فرموده پرودگار متعال این حرکت با این مبنا باعث آرامش شخص خواهد شد که در قرآن کریم، اینگونه بیان شده است : «الا بذكر الله تطمئن القلوب؛ آگاه باشيد كه با ياد خدا دلها اطمينان و آرامش پيدا مى كند» (رعد: 28)
از طرفی دیگر وقتی بعد از پیمودن فاصله های طولانی انسان به مقصود خود می رسد، نوعی احساس راحتی در او شکل می گیرد، این احساس پاک می تواند یک آرامش روحی باشد که در این حرکت الهی به وضوح دیده می شود.
2. پایداری
« إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِها وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا لا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ مُحيطٌ ؛ اگر خيرى به شما برسد آنها ناراحت مىشوند و اگر مصيبتى برسد خوشحال مى گردند و شما اگر صبر كنيد و از خدا بترسيد، كيد آنها هيچ ضررى به شما نمى زند كه خدا به آنچه مى كنيد، احاطه دارد » (آل عمران:120)
طبق فرمایش قرآن کریم صبر و پایداری مایه نجات است، در این حرکت الهی و پیاده روی، وقتی شخص با تحمل سختی ها خود را به زیارت سیدالشهداء می رساند، در حقیقت روح پایداری و صبر را در خود ملکه می کند و این اثر روحی زمینه ای خواهد شد که فرد در تمام مشکلات انسان پایداری داشته باشد، و از سختی ها و بی صبری ها نهراسد.
3. عزت
« مَنْ کانَ یُریِدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعاً ؛کسی که خواهان عزت است (بداند) که عزت یکسره از آن خداست.»(فاطر:10)
فردی که در مسیر الهی قدمی بر می دارد، آثاری بر آن مترتب می شود، یکی از این اثرات عزت و بزرگی است.
وقتی زندگی انسان همراه با عزت و بزرگی باشد، باعث خواهد شد که روح و روان انسان در یک حالت متعادل و مطابق با مسیر کمال همسو باشد.
4. تقویت روحیه تلاش گری
اگر فردی برای رسیدن به خواسته خود زحمت و تلاشی بکشد، و بعد از آن به هدف خود نائل شود، این موفقیت موجب تقویت انگیزه تلاش فرد خواهد شد، و ما در این پیاده روی زیارت اربعین حسینی به روشنی می بینیم.
خصوصا برای افرادی که روح ضعیفی دارند و از همت پائینی بهره مند هستند، این موفقیت تاثیر مثبتی در زندگی آنها خواهد داشت.
5. کسب تجربه
«قل سیروا فی الارض؛ بگو در زمین مسافرت کنند» (نمل: 69)
سیر و سفر سفارش قرآنی است، و می تواند اثرات بسیار خوبی را برای یک شخص داشته باشد، در این سفر معنوی؛ احساس شادی و تنوع و کسب تجربه های خوب آثاری است که می توان بعد از موفقیت به آن رسید، و همین تجربه ها هستند که در زندگی می توان استفاده کرد و از آن بهره کامل را برد.
6. تقویت تصمیم گیری
« امام علی علیه السلام: ضادو التوانی بالعزم؛ از راه تصمیم راسخ گرفتن با سستی نبرد کنید »[3]
پیاده روی زیارت اربعین حسینی با یک تصمیم و اراده شروع می شود، و هنگامی که در مرحله عمل اتفاق می افتد باعث می شود که شخص یک اثر بزرگ تربیتی در تقویت اراده و تصمیم گیری را مشاهده کند.
تصمیم و اراده ها هستند که انسان را در زندگی به مرحله کمال و اهداف عالی می رسانند.
7. خودباوری
بعد از اینکه شخص با تحمل سختی های راه به هدف خود می رسد، باعث خواهد شد که از درون خود را قبول کند، که توانایی رسیدن به اهداف بزرگ را داراست، این حس خود باوری که حاصل شده است، می تواند در ادامه یک زندگی موفقیت آمیز موثر واقع شود.
پی نوشت:
[1]. ثواب الاعمال، ص 319
[2]. كامل الزيارات باب 49/ص132الي 135
[3]. عیون الحکم و المواعظ،ص310 ح5454