دو نمونه از چرایی احترام به مادر

مادرم شاعر نيست
در عوض نصف غزل های جهان را گفته
شعر را می فهمد
مادرم قافيه‌ی لبخند است
وزنِ احساس
رديفِ بودن
مادرم مثنوی معنوی است.
در اینجا بر آن شدیم که کمی از ابعاد مقام معنوی و الهی مادر را بیان کنیم و اشاره ای به برکات و ثمرات احترام به او را داشته باشیم. نکته اول اینکه چرا باید توجه بیشتری به مقام مادر نسبت به مقام پدر داشت؟ در روایتی در این باره داریم که:
«مردی خدمت پیامبر(صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! به چه کسی نیکویی کنم؟ حضرت فرمود: به مادرت، مرد گفت: بعد از او به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، بار سوم گفت: بعد از او به چه کسی؟ فرمود: به مادرت، در چهارمین بار که این سؤال را تکرار کرد فرمود: به پدرت.»[1] این روایت اشاره مهمی به این دارد که چرا رسول خدا، سه بار توصیه خدمت به مادر و یک بار توصیه خدمت به پدر کرده است؟ این تفاوت در وهله اول حکایت از ضرورت و اهمیت خدمت به مادر را دارد.
در روایتی دیگری آمده است که جوانی برای اجازه شرکت در جهاد، نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله) آمد. حضرت به او فرمود: «آیا مادری داری؟ عرض کرد: آری. فرمود: در خدمت مادرت باش که بهشت زیر پای مادران است.»[2] اینجا هم می‌بینیم که رسول خدا برای جایگزینی ثواب جهاد، توصیه به خدمتگزاری به مادر کرده است و به آن جوان می فهماند که اگر توفیق شرکت در جهاد را پیدا نکردی، با خدمت به مادر خود را در ثواب جهاد گران قرار بده و از این فیض محروم نمان.

برکات خدمت به مادر
هم نشینی با موسی کلیم الله(علیه السلام) در بهشت
قطعا خداوند که در قرآن سفارش نیکی به پدر و مادر را بعد از توحید و یکتاپرستی مطرح کرده است و فرموده: «وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ‏ إِحْسانا [نساء/36] و خدا را بپرستيد، و چيزى را شريک او قرار ندهيد، و به پدر و مادر نیکی کنید»، برای این امر مهم جایگاه و اهمیت ویژه ای قائل است. این اهمیت به حدی است که برای احترام کننده به مادر، حتی در بهشت هم همنشین ویژه ای در نظر گرفته است.
«حضرت موسی (علیه السلام) هنگام مناجات با خدا، از خداوند درخواست کرد که همنشین وی را در بهشت برایش معرفی کند تا او را بشناسد. خطاب آمد، ای موسی! در فلان ناحیه، کوچه فلان و فلان مغازه برو، کسی که در آن جا مشغول کار است او رفیق تو در بهشت خواهد بود. حضرت موسی (علیه السلام) سراغ او رفت، دید جوانی است قصاب. از دور مراقب بود تا ببیند او چه عمل شایسته ای دارد. اما چیز فوق العاده ای از او مشاهده نکرد. شب هنگام که جوان محل کار را ترک می کرد، موسی بدون آن که خود را معرفی کند، نزد جوان آمد و از او خواست تا شب را مهمانش باشد. حضرت موسی می خواست بدین طریق رمز کار او را به دست آورد و ببیند آن جوان چه عبادت هایی در خلوتگاه انجام می دهد که این قدر درجه پیدا کرده و همنشین پیامبر خدا شده است.
جوان همین که وارد منزل شد قبل از هر چیز غذایی آماده کرد، آن گاه سراغ پیر زنی از کار افتاده رفت که دست و پایش فلج شده، قدرت حرکت و جا به جا شدن را نداشت. با صبر و حوصله غذا را لقمه لقمه به دهانش گذاشت، او را شست و شو داد، لباسش را عوض کرد و سر جایش گذاشت. موسی هنگام خداحافظی خود را معرفی کرد؛ پرسید این زن کیست؟  او پس از آن که به وی غذا می دادی، نگاهی به سوی آسمان می انداخت و کلماتی بر زبان جاری می کرد؛
جوان گفت این زن، مادرم است و هر بار که به او غذا می دهم و او را سیر می کنم درباره من دعا می کند و می گوید: خدایا او را همنشین موسی بن عمران در بهشت برین قرار بده. موسی به جوان مژده داد که دعای مادر درباره تو مستجاب گردیده است.»[3]

طول عمر و افزایش روزی
امروزه بشر تمام تلاش و همت خود را برای طول عمر، کسب درآمد و افزایش رزق و روزی، انجام می دهد تا لااقل بتواند، معیشت دنیوی خود را بهبود دهد و امرار معاش را برای خود، سهولت بخشد. حال می بینیم در دستورات دینی، راه های کوتاهی برای کسب روزی و افزایش عمر هم وجود دارد!
امام باقر(علیه السلام) می فرماید: «كسى كه دلش مى‏ خواهد عمرش طولانى شود و روزى‏ اش فراخ و گسترده گردد، بايد به پدر و مادرش نيكى كند، چون رسيدگى به آنان! طاعت حق محسوب مى‏ گردد.»[4] برای همین علما و بزرگان هم در احیای این سنت حسنه، نقش مهمی داشتند و خودشان را ملزم به رعایت این دستور الهی می دانستند.
در احوالات شیخ انصاری(رحمه الله علیه) نقل می کنند: «شیخ اعظم، فقیه بزرگ، مادرش را تا نزدیک حمّام به دوش مى گرفت و او را به زن حمّامى سپرده، مى ایستاد، تا بعد از پایان كار او را به خانه برگرداند. هر شب به دست بوسى مادر مى آمد، و صبح با اجازه او از خانه بیرون مى رفت. پس از مرگ مادر به شدت مى گریست و می فرمود: گریه ام براى این است كه از نعمت بسیار مهمى چون خدمت به مادر محروم شدم، شیخ پس از مرگ مادر با كثرت كار و تدریس و مراجعات تمام نمازهاى واجب عمر مادرش را خواند، با آنكه مادر از متدیّنه‌هاى روزگار بود.»[5]

نتیجه:
یکی از بهترین نعمات الهی که خداوند به بندگانش هدیه داده است، والدین او و خصوصا مادر است. خداوند با احترام مادر، برکات ویژه ای را به بندگانش ارزانی داده است. از جمله این برکات، هم نشینی با موسی کلیم الله(علیه السلام) در بهشت و دیگری، افزایش روزی و طول عمر است.

______________________________

پی نوشت:
[1]. «جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ‏ أَبَرُّ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ‏ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ أَبَاكَ.»كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافی‏ ،تاريخ وفات مؤلف: 329 ق‏، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، موضوع: كتب اربعه‏، زبان: عربى‏، تعداد جلد: 8، ناشر: دار الكتب الإسلامية، مكان چاپ: تهران‏، ج2، ص 159.
[2]. «الک والدة؟»، قال: «نعم»، قال: فالزمها فانّ الجنّه تحت قدمها»  محمدمهدی النراقی، جامع السعادات ، جلد : 2  صفحه : 276.
[3].جعفر میر عظیمی، حقوق والدین، قم، کتابخانه حضرت ابوالفضل «ع»، 1369، ص 226؛  حوزه نت.
[4]. «من‏ سرّه‏ ان‏ يمدّ له‏ في‏ عمره‏ و يبسط له في رزقه فليصل أبويه فانّ صلتهما من طاعة اللَّه‏» مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار‏، تاريخ وفات مؤلف: 1110 ق‏، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، موضوع: جوامع روايى‏، زبان: عربى‏، تعداد جلد: 111، ناشر: دار إحياء التراث العربي‏، مكان چاپ: بيروت‏، ج71، ص 85.
[5]. سایت تبیان.