پرسش:از سویی می گوییم مطالب قرآن هیچ گاه کهنه نمی شود و مربوط به همة دوران است؛ از سویی می بینیم در قرآن مطالبی است مانند احکام غلام و کنیز که امروزه کاربردی ندارد. نیز در اسلام احکامی است مانند حق حبوه در ارث، کشیدن آب از چاه، تطهیر در خزینه، مکروه بودن عکاسی صورت و ... که امروزه کاربردی ندارد. چگونه می توان این ها را پاسخ داد؟
پاسخ: قرآن از دیدگاه قرآن شناسان کتابی بی نظیر است. این کتاب ساختة دست بشر نیست. قانون زندگی بشریت است. در مطالب خود اختصاص به امّتی مانند امت عرب یا طایفه ای از طوایف مانند مسلمانان ندارد بلکه با طوایف خارج از اسلام سخن می گوید چنان که با مسلمانان می گوید. هم چنین قرآن با هر یک از طوایف به احتجاج و دعوت می پردازد و هرگز خطاب خود را مقیّد به عرب بودن نمی کند.
قرآن مشتمل بر هدف کامل انسانیت است زیرا هدف انسانیت که با واقع بینی سرشته شده جهان بینی کامل و به کار بستن اصول اخلاقی و قوانین عملی است که مناسب و لازمة همان جهان بینی باشد: "یهدی إلی الحقّ و إلی طریق مستقیم؛[1] قرآن مجید به سوی حق و راهی راست هدایت می کند". قرآن بیان خود را تام و کامل می داند: "إنّه لقول فصل ما هو بالهزل؛[2] قرآن سخنی است برنده و جدا کنندة حق از باطل و هزل و یاوه سرایی نیست".
امیرالمؤمنین(ع) فرمود: "قرآن نوری است که باید به آن اقتدا کنند. آن را به سخن آرید اگر چه هرگز با زبان عادی سخن نمی گوید. اما بدانید در قرآن علوم آینده و اخبار گذشته و داروی بیماری ها و نظم حیات اجتماعی شما هست".[3]
قوانین مدوّن در قرآن برای همة زمان ها است. از جمله قانون برده داری.
برده داری که قبل از اسلام رواج داشته و بعد از ظهور اسلام به کلی ملغی نشد چون در مجموع طرحی مفید در نگهداری اسیران جنگی که از کفار گرفته می شد، بود. گرچه برده داری و رقیّت الزامی نیست و حاکم اسلامی می تواند بر اساس مصلحت اسلام و مسلمانان آنان را آزاد یا مبادله کند.
مسائل ارث در زمان ما نیز قابل اجرا است و مسائلی از قبیل کشیدن آب از چاه و عکس برداری و تطهیر در خزینه در جایی از قرآن نیآمده است. در کتاب های قانون غالباً قوانین به صورت کلّی بیان می شود مثلاً در قرآن عبادتی به نام نماز یا حج با ذکر بعضی جزئیاتش بیان شده و تمامی جزئیات آن بیان نشده است. جزئیات توسط پیامبر(ص) و ائمه(ع) بیان شده است.[4]
جامع بودن قرآن به معنای این است که تمامی دستورهایی که برای زندگانی پاک و شرافتمندانه انسان ها لازم است در آن وجود دارد. در مقایسة قرآن با دیگر کتاب های آسمانی و غیر آسمانی به خوبی معلوم است که قرآن جامع تر و بهتر و فصیح تر و شیواتر است.
پاورقی:
[1] احقاف (46) آیة30.
[2] طارق(86) آیة 14.
[3] نهج البلاغه، خطبة 158.
[4] قرآن در اسلام، علامة طباطبائی؛ تفسیر المیزان، ج 1، ص 58 به بعد.
برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی