فضه نام خادمه حضرت فاطمه است و از جمله اسرائى بوده كه در عهد رسول خدا (ص) در يكى از جنگ ها غنيمت مسلمانان گشته و به حضور پيغمبر (ص) آوردند و آن حضرت به عنوان سهم رزمنده يا به عقد بيع و يا به رسم هبه به على (ع) منتقل ساخته.
پرسش: فضه خادم حضرت زهرا (س) کیست ؟ 1.میخواستم بدانم فضه کیست و قبل از اینکه خادم حضرت زهرا (س) بشود کجا زندگی میکرده و چه میکرده ؟ و اصالتا اهل کجاست ؟2.در کدام جنگ و در چه زمانی به بردگی مسلمانان در آمده و چه شد که به بردگی در آمد ؟ 3.آیا حضرت زهرا (س) اقدام به آزادی ایشان کرده اند یا خیر ؟ اگر نه چرا ؟
پاسخ: فضه نام خادمه حضرت فاطمه زهراء سلام الله عليها، شايسته بانوئى كه سعادت خدمتگزارى و فرمانبردارى مقام عصمت كبرى را داشته و در كانون تربيت اين خانواده ملكوتى پخته و ساخته شده، و چنان كه در تفاسير از جمله مجمع البيان مرحوم طبرسى و برخى روايات آمده وى مشمول آيه مباركه: «و يطعمون الطعام على حبّه مسكينا ويتيما و اسيرا» مى باشد كه به پيروى از سروران خويش سه روز متوالى روزه را جز به آب نگشود و سهم غذاى خود را به مستمندان بخشيد.فضه از جمله اسرائى بوده كه در عهد رسول خدا (ص) در يكى از جنگ ها غنيمت مسلمانان گشته و به حضور پيغمبر (ص) آوردند و آن حضرت به عنوان سهم رزمنده يا به عقد بيع و يا به رسم هبه (حسب اختيارى كه آن حضرت در غنائم داشته) به على (ع) منتقل ساخته. (1)نسبت به اين كه او را در چه جنگي اسير نموده بودند اطلاعي در دست نيست.البته علامه مجلسي روايتي نقل مي كند كه او دختر پادشاه هند بوده كه اين حديث نياز به بررسي سندي و دلالي دارد. (2)با توجه به اين كه نقل شده پس از شهادن حضرت فاطمه فضه به دستور امير المومنين دو شوهر كرد ، وى ابتدا با ابوثعلبه حبشى ازدواج نمود و پس از چندى وى بمرد و با مردى ديگر به نام سليك غطفان ازدواج نمود، در بعضى روايات آمده كه وى فرزندان عديده اى داشته. از اين بيانات معلوم مي شود كه فضه آزاد نگشته بوده.آورده اند كه وى در منزل آن بانو به خدمت مشغول بود؛ يك روز فضه كارهاي منزل را مي كرد؛ روز ديگر حضرت فاطمه. بنا بر اين در منزل آن بانو دچار سختي و دشواري نبوده.نيز آورده اند كه وي بيست سال جز به قرآن سخن نگفت. كه اين نشانگر ميزان بسيار بالاي تربيت پذيري فضه است.(3)بنا بر اين مي توان چنين استفاده نمود: جايگاه وي در خانه امام علي سخت نبوده و از آزادي برخوردار بوده و از گزارشاتي كه فضه از جريانات خانه حضرت نقل مي كند، رضايت و خشنودي و بلكه افتخار اين خدمت رساني از سوي فضه فهميده مي شود.ضمن آن كه چنين افرادي در مدينه در غربت به سر مي بردند و نياز به يك حمايت كننده داشتند؛ چه كسي بهتر از فاطمه زهرا؟ اگر آزاد مي شد، احتمال بروز مشكلاتي كه در خانه آن حضرت از تمامي آن ها در امان بود، وجود داشت .البته اين امكان وجود دارد كه پيشنهاد آزادي را خود فضه رد كرده باشد.
پي نوشت :
1. معارف و معاریف، سید مصطفی حسینی دشتی ، قم، 1376، ج8، ص 69.
2. بحار الأنوار، علامة المجلسي ، سال چاپ : 1403 - 1983 م ، ناشر : دار إحياء التراث العربي - بيروت - لبنان، ج9، ص 575 .
3. براي آگاهي بيشتر ، ر.ك: رياحين الشريعه ، شيخ زبيح الله محلاتي ،دار الكتب الاسلاميه،تهران، ج2، ص 313 تا 326 .
مرکزملی پاسخگویی به سئوالات دینی