- در رابطه با نارضایتی و خشم حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) از خلیفه اول و دوم، منابع اهل سنت به صراحت مطالبی را ذکر کرده‌اند که به جمع آوری آن پرداخته شده است.
در رابطه با نارضایتی و خشم حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) از خلیفه اول و دوم منابع اهل سنت به صراحت به این نکته اشاره کرده اند که به طور نمونه به برخی موارد اشاره می شود:۱- محمدبن اسماعیل بخاری در «صحیح بخاری»(۱)، جلد پنجم، صفحه۱۷۷،چاپ بیروت.با نقل سلسله سندی از عایشه می گوید:«فوجدت فاطمه علی بن ابی بکر فی ذلک فهجرته فلم تکلمه حتی توفیت و عاشت بعد النبی سته اشهر، فلما توفیت دفنها زوجها علی لیلا و لم یوذن بها ابوبکر؛ حضرت زهرا(علیهاالسلام)ابوبکر را به خاطر (ماجرای فدک) ترک کرد و با او صحبت نکرد تا به شهادت رسید، همسرش علی(علیه‌السلام)او را شبانه دفن کرد و به ابوبکر اجازه نداد تا در تشعیع و تدفین او شرکت کند.»
۲- بیهقی در«سنن الکبری»، جلد ششم، صفحه۳۰۰، چاپ بیروت.
«فغضبت فاطمه(علیهاالسلام)علی ابی بکر و هجرته، فلم تکلمه حتی ماتت فدفنها علی(علیه‌السلام)لیلاً: حضرت فاطمه(علیهاالسلام) بر ابوبکر غضب کرد و خشمناک شد، و از او اعراض نمود و با او صحبت نکرد تا این که شهید شد؛ پس علی(علیه‌السلام)او را شبانه دفن کرد».(۲)
۳-مسلم بن حجاج در «صحیح مسلم»، جلد سوم، صفحه۱۳۸۰،چاپ مصر.
«هنگامی که فاطمه(علیهاالسلام)وفات یافت شوهرش علی(علیه‌السلام)شبانه بر او نماز خواند و او را دفن نمود، و به ابوبکر خبر نداد که بر جنازه اش حاضر شود و بر او نماز بخواند».
۴-ابن اثیر،»الکامل فی التاریخ»، جلد دوم، صفحه۱۲۶.
معمر از «زهری» و او از عایشه در مورد آن چه بین فاطمه(علیهاالسلام)و ابوبکر درباره میراث پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)گذشت روایت می کند که: حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) از ابوبکر اعراض کرد و با او صحبت نکرد تا این که به شهادت رسید و بعد از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)شش ماه زندگی کرد و وقتی به شهادت رسید، او را همسرش علی(علیه‌السلام) دفن کرد و به ابوبکر اجازه نداد که بر جنازه او حاضر شود و نماز بخواند».(۲)
۵- ابن ابی الحدید معتزلی،«شرح نهج البلاغه»، جلد ششم، صفحه۵۰.«صحیح در نزد من این است که حضرت زهرا(علیهاالسلام)در حالی که از ابوبکر و عمر خشمگین بود به شهادت رسید و به درستی که او وصیت کرده بود که آن دو بر (پیکر) او نماز نخوانند».
علاوه بر منابع ذکر شده مصادر بسیاری موجود است که ذکر همه آن ها را در این مختصر نمی گنجد؛ لذا مطالعه و تحقیق بیشتر به منابعی که در پاورقی اشاره شده مراجعه نمایید(۴)
براستی چرا تنها دخت رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)با فاصله ای اندک از شهادت پدر بزرگوارشان، شبانه، با دلی پردرد به دیدار حق می رود و تا کنون نیز مزارش مخفی مانده است؟! آیا این سند زنده ای از مصایب و مظلومیت های آن حضرت نمی باشد؟!
سخنان حضرت زهرا(علیهاالسلام) در مسجد و در بستر بیماری:
ابن قتیبه در کتاب«الامامه و السیاسه»، ص۱۴، و نیز محمد بن یوسف گنجی شافعی در«کفایه الطالب»، باب ۹۹ آورده اند که حضرت زهرا(علیهاالسلام)خطاب به ابوبکر و عمر فرمودند:
«انی اشهد الله و ملائکه انکما اسخطانی و ما ارضیتمانی لان لقیت النبی لاشکونما؛ خداوند و ملائکه او را شاهد و گواه می گیرم که شما دو نفر(ابوبکر و عمر) مرا به غضب آوردید و رضایت مرا فراهم ننمودید، اگر پیغمبر را ملاقات کنم حتماً از شما شکایت خواهم کرد».
و در جای دیگری حضرت زهرا(علیهاالسلام)خطاب به ابوبکر فرمودند: «والله لا دعون علیک فی کل صلاه اصلیها؛ به خدا سوگند در هر نمازی که بخوانم تو را نفرین می کنم».(۵)
آیا از این وضوح کلام، دلیل روشن تری لازم است؟!
از دیگر مصادری که گواه بر خشم و غضب حضرت زهرا(علیهاالسلام) بر آنان است، خطبه ایشان در مسجد پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)است.
این خطبه در قدیمی ترین نسخه کتاب «بلاغات النساء»(۶)که حاوی خطبه های بلیغ زنان عرب است و نوشته ابوالفضل احمد بن ابی طاهر طیفور بغدادی، (۲۸۰-۲۰۴ه.ق)همچنین در شرح نهج البلاغه(۷) و المناقب احمد بن موسی و نیز در السقیفه، ابوبکر احمد بن عبدالعزیز جوهری که همگی از بزرگان اهل تسنن هستند به سندهای مختلف از جمله از عایشه نقل شده است.(۸)
حضرت صدیقه طاهره(علیهاالسلام) پس از آن که از همه مأیوس شدند، برای جلوگیری از انحراف جامعه اسلامی و گمراهی مردم و نیز برای اتمام حجت با ابوبکر و عمر با لباس و وقار و در میان عده بانوان بنی هاشم با شکوه و جلال خاصی وارد مسجد شدند، همان محلی که در صدر اسلام مکان دادخواهی و احقاق حق بود، بانوی دو عالم در محل مخصوص قرار گرفتند و خطبه ای بلیغ و فصیح ایراد کردند که ما قسمت هایی را که شاهد بحث است، به طور اجمال می آوریم:
پاره تن رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)ابتدا آهی کشیدند که حاضران را به گریه انداخت. پس با سکوت جمعیت، حمد و ثنای الهی را گفتند و به رسالت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)گواهی داند و به رنج ها و زحمات ایشان و مجاهدت‌ها و تلاش‌های حضرت علی(علیه‌السلام) اشاره کرده و فرمودند:«چون پیامبر شهید شد، نفاق در میان شما آشکار و کالای دین بی خریدار گشت. هر گمراهی دعوی داری و هر گمنامی سالار و هر یاوه گویی در کوی و برزن در پی گرمی بازار شد».
در ادامه ضمن اشاره به ایجاد بدعت و تباهی و ظلم و گمراهی در دین، به مهاجر و انصار خطاب کرده و به شکستن حرمت خویش و سکوت آنان تصریح نموده و فرمودند:
وای بر شما ای مهاجران! این حکم خداست که میراث مرا بربایند و حرمتم را نگیرند؟! و شما از من حمایت نکنید و بشنوید و ساکت بمانید. ای پسر ابوقحافه(ابوبکر)!آیا در کتاب خداست که تو از پدرت ارث ببری و من از پدرم ارث نبرم؟! عجب افترا بزرگی! شما چگونه در دین بدعت می گذارید؟! مگر از داوری روز رستاخیز خبر ندارید(و نمی هراسید)؟! اکنون تا دیدار آن جهان، این استر آماده و زین برنهاده(خلافت و فدک) ارزانی تو باد و وعده گاه ما روز قیامت...آن روز، ستمکار رسوا و حق ستمدیده برقرار خواهد ماند؛ به زودی خواهید دید که هر خبری را جایگاهی و هر مظلومی را پناهگاهی خواهد بود.»
آن گاه حضرت فاطمه رو به قبر شریف پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)کردند و این اشعار را از سوز جان خواندند:
قد کان بعدک انباء و هنبثه
لو کانت شاهدها لم تکثر الخطب
انا فقد ناک قد الارض و ابلها
واختل قومک فاشهدهم و قد نکبوا
ابدت رجال لنا نجوی صدورهم
لما مضیت و حالت دونک الترب
تجهمتنا رجال و استخف بنا
لما فقدت و کل الارث مغتصب
«ای پیامبر! همانا بعد از تو وقایع و قائله هایی به وقوع پیوست که اگر تو بودی و حضور داشتی، حادثه و مصیبت زیاد نمی شد.
ای رسول خدا! همان گونه که زمین باران خود را از دست می دهد ما تو را از دست دادیم و قوم تو پراکنده شدند، تو شاهد باش که چگونه از راه منحرف گشتند.
مردانی که کینه و دشمنی خود را نسبت به ما پنهان کرده بودند هنگامی که تو رفتی و خاک میان ما و شما فاصله انداخت، آشکار ساختند.
از هنگامی که از میان ما رفتی، مردانی به ما یورش آورده و ما را حقیر و کوچک شمرده و تمامی ارث ما را به یغما بردند».
آیا این کلمات دلیل بر مصائب و رنج های وارد شده بر حضرت زهرا(علیهاالسلام) بعد از شهادت پدر بزرگوارشان نیست؟!
آری! در اثر این مصائب و لطمات آن حضرت در بستر بیماری قرار گرفتند. هنگامی که خبر به زنان مهاجر و انصار رسید، به ظاهر برای جبران اشتباهات مردانشان به عیادت و احوال پرسی ایشان آمدند.
حضرت در این عیادت به آن ها فرمودند:
«اصحبت و الله عائفه لدنیا کن قالیه لرجالکن...؛ به خدا سوگند، صبح کردم در حالی که از دنیای شما متنفرم و مردان شما را دشمن می دارم و از آنان بیزارم. نفرین بر آن ها، و دور باد رحمت حق از این ستمکاران، وای بر آنان! چگونه خلافت را از کوه های استوار خاندان رسالت برگرفتند و پایه های نبوت و جایگاه وحی و محل نزول جبرئیل را از صاحب حقش محروم کردند و علی را که آگاه به امر دنیا و دین است، کنار زدند؛ بدانید این خسران و زیان آشکار است».(۹)
آیا این سخنان، سخنان کسی نبود که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)درباره اش فرمود: «من به شادی اش شادمان هستم و در ناراحتی او ناراحت.»
آیا در معتبرترین کتاب های اهل تسنن نیامده است که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)در مورد حضرت فاطمه زهرا(علیهاالسلام)فرمودند:
«فاطمه بضعه منی، فمن اغضبها، اغضبنی»
لازم است که باز بگوییم علامه امینی(رحمه‌الله) در جلد هفتم کتاب الغدیر صفحه۲۳۲، نام شصت تن از علمای هل تسنن را ذکر کرده اند که این حدیث را در کتاب های خویش آورده اند.(۱۰)و یا این که:
«ان الله تبارک و تعالی یغضب لغضب فاطمه و یرضی لرضاها»(۱۱)
«و من غضبت علیه ابتنی فاطمه غضبت علیه و من غضبت علیه غضب الله؛ هر کس دخترم فاطمه بر او خشمناک شود من بر او خشمناک می شوم و هر کس که من بر او خشمناک شوم، مورد خشم و غضب الهی قرار خواهد گرفت».(۱۲)
بار خدایا! چه شده است که حال آن بانوی بزرگوار این گونه سخن می گویند و این گونه نارضایتی خویش را اعلام می کنند! آیا بهانه و ابهامی برای کسی در طول تاریخ باقی خواهد ماند؟!
عیادت سیاسی مهاجمان جنایتکار
جریان عیادت و ملاقات ابوبکر و عمر بعد از آن حمله بی رحمانه و پس از شدت یافتن بیماری فاطمه زهرا(علیهاالسلام)از مسلمات تاریخی بوده و هیچ تردیدی در آن نیست.(۱۳)
ولی این واقعه سوالاتی را برای شخص عاقل و منصف بر می انگیزد:
اول: این که چرا این دو نفر زودتر برای ملاقات و عیادت نیامده و درست زمانی را انتخاب کردند که بیماری آن حضرت هر ساعت بیشتر شده و همه می دانستند که فاطمه(علیهاالسلام) بر اثر این کسالت و مجروحیت ایام و ساعاتی بیش زنده نخواهده ماند؟!
دوم: این که چرا فاطمه زهرا(سلام الله‌علیها)با اصرار زیاد این عیادت را نپذیرفته و از ملاقات با ابوبکر و عمر سر باز زد، ولی علی(علیه‌السلام) بالاخره پذیرفت که برای آنان رخصت بگیرد؟!
سوم: بعد از آن که به آن ها اجازه ورود داده شد، چرا فاطمه(علیهاالسلام)جواب سلام آنها را نداده و روی از آن ها برگرداند؟!
مگر جواب سلام از واجبات مسلم و یکی از آداب اکید اسلام نیست؟! مگر نه این است که جواب سلام هر شخص مسلم واجب و ترک آن گناه است؟آیا فاطمه(علیهاالسلام)آن دو را مسلمان نمی دانست؟!(۱۴)
چهارم: مگر نه اینست که سیره پدر بزرگوارش بر عفو و گذشت و بخشش گنه کاران بود، پس چرا فاطمه(علیهاالسلام)با آن همه اصراری که آن دو نفر مبنی بر عفو و گذشت نمودند، آن ها را نبخشید؟!
گرچه عفو و بخشش و گذشت از گنه کاران سنتی نیکوست و سرلوحه رفتار انبیا و ائمه و صلحا در طول تاریخ بوده است، ولی به تعبیری که از امیرالمومنان (علیه‌السلام)نقل کرده اند، گذشت و عفو از کسی سزاست که از عمل زشت خود شرمگین و از کرده ناروای خود پشیمان باشد.
شخص نادم سعی بر آن دارد که گناهی را که مرتکب شده است، تدارک نماید و در مقابل ظلمی که نموده، به نحوی آن اشتباه را جبران کند؛ راستی اگر ابوبکر و عمر از کرده خود پشیمان بودند، چرا باز با کمال بی حیایی بر مسند خلافت رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله)که حق مسلم علی(علیه‌السلام)بود، تکیه زده و حق آن مظلوم را از او گرفتند؟!
راستی اگر آن دو پشیمان شده بودند، چرا از بازگرداندن فدک که مسلماً متعلق به فاطمه(علیه‌السلام) بود، سرباز زده و امتناع نمودند؟!
با توجه با آن چه ذکر شد و با توجه به مقام و عظمت و عصمتی که فاطمه(علیه‌السلام) دارد، جواب این پرسش ها یکی پس از دیگری معلوم می شود:
فاطمه زهرا(سلام الله‌علیها)می دانست که این عیادت ظاهری نشات گرفته از افکار پلیدی است که آن دو نفر در سر پرورانیده و با این عیادت می خواهند سرپوشی بر اعمال زشت و ناروایشان بگذارند.
آن ها با یک عیادت مختصر می خواهند لکه ننگ حمله به خانه وحی و رسالت را از بین ببرند.
لذا در آخرین لحظات و ساعات زندگی فاطمه(علیهاالسلام) ترسیدند که وقت را از دست داده و رفتار آن ها نقطه عطفی برای بیداری انسان های هوشیار و باوجدان باشد.
لیکن حضرت فاطمه(علیهاالسلام)با مخالفت صریح امیرالمومنان(علیه‌السلام) با اجازه دادن به آن ها این نقشه خائنانه را نقش بر آب کردند.
حضرت فاطمه(علیهاالسلام)صریعاً موضع خود را در قبال اعمال و رفتار آن ها نشان داده و انزجار خویش را اعلام نموده، به ابوبکر فرمود:
«والله لا دعون علیک فی کل صلاه اصلیها؛ به خدا سوگند من در هر نمازی تو را نفرین می کنم.(۱۵)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت ها :
۱-لازم به ذکر است که در نزد علمای اهل تسنن«صحیح بخاری» از اعتبار بسیار بالایی برخوردار است که آن را بعد قرآن معتبرترین و صحیح ترین کتاب می دانند. ر.ک. شرح صحیح مسلم، جلد اول، صفحه۱۵ و ارشاد الساری:جلد اول، صفحه۱۹.
۲-رجوع کنید به نظیر این روایت در: کفایه الطالب، گنجی الشافعی: ص۲۲۵-تیسیر الوصول الی جامع الاصول، شیبانی: ج۱، ص۲۰۹(به نقل از احقاق الحق، ج۱۰، ص۴۷۹)
۳-ر.ک. صحیح بخاری، کتاب المغازی، ج۳، ص۳۸-صحیح مسلم:ج۱، ص۷۲و ج۵، ص۱۵۳-تاریخ الرسل و الملکوک:ج۲، ص۴۴۸-الکامل فی التاریخ، ابن اثیر:ج۲، ص۱۲۶۰شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید-ج۱، ص۱۲۲-مروج الذهب، مسعودی:ج۲، ص۴۴-تنبیه و الاشراف:ص۲۵۰-الصواعق المحرقه، ابن حجر الهیثمی،ج۱، ص۱۲-الاستیعاب، ابن عبدالبر:ج۲۲۴-تاریخ الخمیس، الدیار بکری، ج۱، ص۱۹۳-الامامه و السیاسه، ابن قتیبه: ج۱،ص۱۴-البدء و التاریخ، المقدسی:ج۵، ص۶۶(به نقل از معالم المدرستین:ج۱، ص۱۶۴).
۴-برای مطالعه بیشتر ر.ک: صحیح بخاری:ج۵، ص۹، و ج۷، ص۸۷-تاریخ یعقوبی:ج۲، ص۱۱۵-اکمال الرجال: ص۷۵۳، -سنن الکبری:ج۴، ص۲۹-مجمع الزوائد:ص۲۱۱؛ الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۲۸-تهذیب الاسماء:ج۲، ص۳۵۳-حلیه الاولیاء:ج۲، ص۴۲(به نقل از ظلامات فاطمه الزهرا(علیهاالسلام) و رنج های حضرت فاطمه(علیهاالسلام).
۵-الامامه و السیاسه:ص۱۴.
۶-بلاغات النساء:ص۲۳.
۷-شرح نهج البلاغه: و ج۱۶، ص۲۱۱.
۸-لازم به یادآوری است مصادر متعددی از منابع اهل تسنن پیرامون خطبه حضرت زهرا(علیهاالسلام) وجود دارد.
۹-بلاغات النساء:ص۳۲-شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۶، ص۲۳۳.
۱۰-ر.ک. صحیح بخاری:ج۴، ص۵۷۹-صحیح مسلم:ج۱۶، ص۳-السنن الکبری، بیهقی:ج۱۰، ص۲۰۱-صواعق، ابن حجر، ص۱۱۲-ینابیع الموده، قندوزی: ص۱۷۱-مشکاه المصابیح، خطیب تبریزی، ص۵۶۰-(به نقل از الغدیر:ج۷، ص۲۳۲).
۱۱-فاطمه الزهرا(علیهاالسلام):علامه امینی، ص۹۴.
۱۲-فصل الخطاب: بخاری، مسند احمد بن حنبل.
۱۳-الامامه و السیاسه، ابن قتیبه دینوری، ج۱، ص۱۳۰-الامام علی بن ابی طالب(علیه‌السلام)عبدالمقصود، ج۱، ص۲۲۸-علل الشرایع:ج۱، ص۲۲۰، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۰۲.
۱۴-الامامه و السیاسه: ج۱، ص۱۴.
۱۵-الامامه . السیاسه، ابن قتیبه، ص۱۴.