هدف طلایی بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خروج انسان ها از تاریکی به سوی نور بود.
هدف از بعثت پیامبر چه بود
دنیا کانون اتفاقات و حوادث مختلف و بستری وسیع برای جریانات گوناگون است. در این اقیانوس پرتلاطم آن چه باعث نجات و نیک بختی بشر می شود، عبرت آموزی و نگاه دقیق و عمیق به این حوادث است. تفاوت فکری و رفتاری بشر، امری خدادادی و مورد قبول همگان است اما جایی که انسان فطرت خود را قاضی می کند، همه در یک صف قرار می گیرند.
بعثت پیامبر خاتم صلی اللَّه علیه و آله از لحاظ اهمیت، در رأس همه‌ی حوادث بزرگ و کوچک تاریخ بشر قرار می گیرد. مبعث، صرفا یک نگاه تاریخی به یک اتفاق در برهه معینی از زمان نیست، بلکه درس های بزرگی در آن نهفته است كه امروزه همه ی بشریت به آن ها نیاز دارد. در اهمیت این جریان مهم همین بس که هر چه ما پیام مبعث را کمتر مورد توجّه قرار داده‌ایم، زندگی بر ما مسلمانان در دوره های مختلف مشکل تر شده است. وقتی به آیات قرآن در این زمینه مراجعه می کنیم، اهمیت این واقعه بیش از پیش نمایان می شود زیرا خداوند متعال از پیغمبرانِ دیگر نسبت به این واقعه میثاق و تعهّد گرفته است. «وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى ذلِكُمْ إِصْري قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدين؛ [1] و (به خاطر بياوريد) هنگامى را كه خداوند، از پيامبران (و پيروان آن ها)، پيمان مؤكّد گرفت، كه هر گاه كتاب و دانش به شما دادم، سپس پيامبرى به سوى شما آمد كه آن چه را با شماست تصديق مى كند، به او ايمان بياوريد و او را يارى كنيد! سپس (خداوند) به آن ها گفت: آيا به اين موضوع، اقرار داريد؟ و بر آن، پيمان مؤكّد بستيد؟ گفتند: (آرى) اقرار داريم. (خداوند به آن ها) گفت: «پس گواه باشيد! و من نيز با شما از گواهانم.»
آموزه های بعثت
1)زنده کردن ارزش های فردی و اجتماعی: حقایقی که بعثت برای مردم روشن کرد، ارزش هایی است که اسلام آن ها را تثبیت کرده است. اگر مؤمنین به دنبال رسیدن به سعادت هستند موظفند خودشان را به این ارزش ها نزدیک کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با بعثت خود، صفات فردی مانند صبر، گذشت، سخاوت، حیا و... که در دوران جاهلیت تقریبا به طور کامل از بین رفته بود را زنده کردند.
ایشان با تلاشی وصف ناپذیر مفاهیم عمومی و زندگی‌ساز مثل آزادی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و... که تاثیر فوق العاده ای در زندگی اجتماعی بشریت دارند را احیا کرده و آن را در جامعه اسلامی نهادینه کردند. جالب این جاست که عدّه‌ای به اشتباه تصوّر می کنند که این مفاهیم رایج مثل عدالت اجتماعی و آزادی و ... از غرب به عالَم اسلام آمده است، یا متفکّرین اسلامی این ها را از غربی ها یاد گرفته اند در حالی که غرب، بعد از رنسانس (چهار قرن پیش) با این مفاهیم آشنا شده است؛ اما دین اسلام از 1400 سال قبل، این مفاهیم را به طور روشن در قرآن بیان کرده است؛ در قرآن آمده است: «أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُم؛ [2] مأمورم در ميان شما عدالت برقراركنم.» و در آیه ای دیگر آمده است: «لَقَد اَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیِّناتِ وَ اَنزَلنا مَعَهُمُ الکـِتابَ وَ المیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط؛ [3] ما رسولان خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آن ها كتاب (آسمانى) و ميزان (شناسايى حقّ از باطل و قوانين عادلانه) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند.»
بنابراین اصل بعثت همه‌ی انبیا و ارسال کتب برای این بوده است که قسط که همان عدل اجتماعی و عدل اقتصادی است، در بین مردم برقرار باشد؛ پس نتیجه می گیریم که این مفاهیم امروزی در گذشته توسط اسلام مطرح شده اند.
هم چنین هزار سال قبل از طرح مسئله‌ی آزادی در کشورهای غربی، امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه به این موضوع پرداخته اند. ایشان فرمودند: «لا تَکُن عَبدَ غَیرِکَ وَ قَد جَعَلَکَ اللهُ حُرّا؛ [4] عبد دیگری نباش زیرا خداوند تو را آزاد قرار داده است.» و این آزادی شامل همه ی انواع آن می شود. این مجموعه که شامل ارزش های فردی و اجتماعی است، حقیقتا در بعثت به مردم هدیه شد.
2) خروج بشریت از تاریکی ها: در کلام امام علی علیه السلام آمده است، هنگامی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله مبعوث شدند دنیا پر از تاریکی بود و جهان بشریت در ظلمات به سر می برد. مردم به گونه ای خود را تصور می کردند که توهم محض بود و واقعیت درونی آن ها چیز دیگری بود. «وَ الدُّنیا کاسِفَةُ النّورِ ظاهِرَةُ الغُرور؛ [5] روشنايى از جهان رخت بربسته و فريب و نادرستى آشكار گرديده بود.»
این جا بود که خداوند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مبعوث کرد تا دستگیر و راهنمای مردم برای خروج از این تاریکی ها و ظلمت ها باشند. «لِیُخرِجَکُم مِنَ الظُّلُماتِ اِلَى النُّور؛ [6] تا شما را از ظلمات به سوى نور (ايمان و علم و تقوا) رهنمون گردد.» ظلمات آن دوره تا حدودی در تاریخ آمده است؛ خرافه، جهل و ناآگاهی، بی‌رحمی و خشونت، بی‌عدالتی، زورگویی و غیره. در چنین شرایطی خورشید اسلام طلوع کرد و بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله شروع یک دوره طلایی در تاریخ بود.
3) احیای فکر و اندیشه: یکی از مهم ترین اهداف پیامبران این بود که خرد و اندیشه مردم را زنده کرده و آن ها را به تفکر عادت دهند. امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در نهج‌البلاغه می فرمایند: «پیغمبران مبعوث شدند تا گنجینه های خرد را در دل و باطن انسان ها برآشوبند و آن ها را استخراج کنند.»[7]
مقام معظم رهبری در این زمینه نکات جالبی می فرمایند: «ما آحاد بشر، برای اندیشیدن، استعداد عظیمی در خود نهفته داریم. وقتی فکر نمی کنیم، وقتی مطالعه نمی کنیم، وقتی در آیات الهی تدبر نمی کنیم، وقتی در تاریخ خود، در گذشته‌ی خود، در قضایای گوناگونی که برای بشریت پیش آمده است، در گرفتاری‌های گذشته، در عوامل پیروزی بزرگ برای ملت ها، تدبر نمی کنیم، از آن گنجینه ی معنوی که خدا در ما قرار داده است، محروم می مانیم.»[8]
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با توجه به این نکته که عقل، انسان را به دین می کشاند و در مقابل خدا به عبودیت وادار می‌کند و این عقل است که انسان را از اعمال سفیهانه و جهالت‌آمیز و دل بستگی به دنیا باز می دارد، به احیای این امر حیاتی پرداخته و زمینه ی رشد و پیشرفت را در بین مردم ایجاد کردند.
4) برقراری صلح و آرامش: یکی از نیازهای مهم و اساسی بشر، حاکمیت صلح و امنیت در جامعه است. انسان برای زندگی و پیشرفت نیاز به آسایش و آرامش دارد و اگر محیط امن و آرامی فراهم نباشد، رسیدن به اهداف با مشکل مواجه می شود. با بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این رحمت شامل حال بندگان شد. ایشان با نشان دادن راه های صلح و آرامش به مردم و توصیه به این نکات ناب و حیاتی، سلامت و امنیت را به جامعه هدیه کردند.
پی نوشت
[1] سوره آل عمران، آیه81
[2] سوره شوری، آیه15
[3] سوره حدید، آیه25
[4] نهج البلاغه صبحی صالح، ص401
[5] نهج البلاغه صبحی صالح، ص122
[6] سوره احزاب، آیه43
[7] نهج البلاغه صبحی صالح، ص43
[8] بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی،29خرداد1391
بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یکی از مهم ترین حوادث تاریخ است. آن چه در این زمینه باید مورد توجه قرار بگیرد پیام هایی است که این واقعه به همراه داشته است زیرا در واقع عظمت دنیای اسلام مرهون این پیام هاست و تفکر و تامل در این رخداد الهی آثار و ثمرات قابل توجهی برای مسلمانان به دنبال خواهد داشت.