نقش امام عسکری در انسجام بخشی و هدایت مردم

امامت، مقامی الهی، انتصابی و استمرار مقام نبوت است؛ حتی برخی انبیا بعد از نبوت و با صبر در تبلیغ دین به مقام امامت می‌رسند؛ همچون حضرت ابراهیم خلیل(علیه السلام) که بعد از آن همه مقامات و ابتلائات، از مقام نبوت به امامت رسیدند.

طبق نقل نوعِ محدثین اسلام از جمله مسلم در صحیح، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «لَا یَزَالُ الاسلامُ عَزِیزاً إِلَی اثْنَیْ عَشَرَ خَلِیفَةً؛ بعد از من دوازده خلیفه خواهند آمد که عزت اسلام بستگی به آن‌ها دارد.» (۱) مسلم در صحیح خود حدود 10 روایت دیگر به این تعبیر نقل می‌کند.

ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در سنین و شرایط مختلفی به امامت رسیدند، ولی در مجموع، ایشان برای تمامی زمان‌ها الگو هستند؛ چنان‌که در زمان امامین عسکریین (علیهما السلام) این الگو به نقطه‌ کمال رسید و مردم برای ورود به عصر غیبت آماده شدند.

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) متولد شهر مدینه بودند که به دلیل احضار پدر بزرگوارشان توسط حکومت وقت در شهر سامرا ساکن شدند و در ۲۲ سالگی و پس از شهادت امام هادی (علیه السلام) به امامت رسیدند.

آن بزرگوار مشابه پدران پاک خود در نهایت حسن خلق، علم و تقوا بود، با وجود جوانی و سن و سال کمی که داشت، همواره مورد توجه دوست و دشمن بود؛ به طوری که حتی شخصی همانند عبید الله بن خاقان که وزیر حاکم وقت، معتمد عباسی، بود نیز به عظمت، پاکدامنی، وقار، محبوبیت و خوش‌رفتاری امام اذعان داشت و به آن اعتراف می‌کرد.(۲)

امامین عسکریین (علیهما السلام) به دلیل انسجام بخشی و تلاش در راستای رهبری امت اسلامی و زمینه‌سازی مقدمات ظهور منجی، تهدید بزرگی برای حکومت غاصبانه بنی‌عباس به شمار می‌رفتند؛ چنان که امروزه نیز به همین جهت مورد هجوم دشمنان اسلام هستند.

دوران زندگی امام حسن عسکری (علیه‌السلام) یکی از مقاطع مهم امامت است، رهبر انقلاب در این‌باره می‌فرمایند: «حضرت هادی و حضرت عسکری (علیهما السلام) در همان شهر سامرا که در واقع مثل یک پادگان بود، توانسته بودند این همه ارتباطات را با سرتاسر دنیای اسلام تنظیم کنند. وقتی ما ابعاد زندگی ائمه را نگاه کنیم، می‌فهمیم اینها چه‌کار می‌کردند.... حضرت عسکری در بیست‌ و هشت سالگی به شهادت می‌رسند؛ اینها همه نشان‌دهنده‌ حرکت عظیم ائمه (علیهم‌السّلام) و شیعیان و اصحاب آن بزرگوارها در سرتاسر تاریخ بوده، با این‌که دستگاه خلفا، دستگاه پلیسیِ با شدتِ عمل بود، درعین‌حال ائمه (علیهم‌السّلام) این‌گونه موفق شدند. غرض، در کنار غربت، این عزت و عظمت را هم باید دید.»(۳)

اينكه حضرت هادی و حضرت عسكری(علیهما ‌السلام) از سوی دستگاه خلافت تحت مراقبت شديد و ممنوع از ملاقات با مردم بودند و می‌توان گفت جز با ياران خاص و كسانی كه برای حل مشكلات زندگی مادی و دينی خود به آنها مراجعه می‌نمودند، معاشرت نمی‌كردند، به جهت آن بود كه ولادت، و پس از آن دوران غيبت حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه) نزديك بود و مردم می‌بايست به تدریج با این موضوع انس گرفته و حل مشكلات و جهت فعالیت سياسی خود را از اصحاب خاص و پرچمداران مرزهای مذهبی بخواهند و پيش آمدن دوران غيبت در نظر آنان عجيب نيايد.

حقیقت ولادت منجی آخرالزمان، حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌) به دلیل وجود روایات متواتر و متقن، مورد قبول و باور جامعه‌ آن روز و از جمله دستگاه خلافت بود؛ چنانکه معتصم و خلفای بنی‌عباس از طريق روايات مورد اعتمادی که از حضرت رسول الله(صلی الله علیه و آله) نقل شده بود، می‌دانستند فرزندی پاك و مطهر ملقب به مهدی آخر الزمان همنام با رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) ولادت خواهد يافت و تخت ستمگران را واژگون کرده و به سلطه و سلطنت آنها خاتمه خواهد داد؛ بدين جهت به بهانه‌های مختلف در خانه حضرت عسكری(علیه السلام) رفت و آمد بسيار داشتند و جستجو می‌کردند تا از فرزند گرامی ایشان اثری بيابند.

به راستی داستان نمرود و فرعون در ظهور حضرت ابراهيم(علیه السلام) و حضرت موسی(علیه السلام) تكرار می‌شد و حتی قابله‌هايی را گماشته بودند كه در اين كار مهم پی‌جويی كنند، اما خداوند متعال حجت خود را از گزند دشمنان و آسيب زمان حفظ كرد و همچنان نگاهداری خواهد كرد تا مأموريت الهی خود را انجام دهد.

حکومت ظالم بنی‌عباس، امام حسن عسكری(علیه السلام) را در جوانی به شهادت رساند و ایشان در همین مدت کوتاه شش سال امامت، با رهبری و انسجام بخشی به مکتب تشیع، آثار مهمی از تفسير قرآن، نشر احكام، بيان مسائل فقهی و جهت دادن به حركت انقلابی شيعيان در اطراف و اکناف جهان را برعهده داشتند که نقشه راه آزادیخواهان و منتظران مهدی موعود تا روز ظهور است.

(۱)صحیح مسلم، ج ۱۲، ص ۱۸۹
(۲) ارشاد شیخ مفید، ص (۳۱۸)
(۳) سایت دفتر حفظ و نشر آثار ۱۳۸۲/۲/۲۰