غیرت این است که انسان همواره از دین، عِرض و اولاد و اموال خود یا دیگران مراقبت کند و این صفت در نتیجه شجاعت و شهامت و سلامت نفس پدید خواهد آمد و کسی که از این صفت فارغ باشد، نام مردی و جوان‌مردی بر او سزاوار نخواهد بود.
یکی از مهمترین عوامل درونی که باعث انحطاط فرهنگ یک جامعه می‌شود رواج بی‌غیرتی است. وقتی بی‌غیرتی در جامعه شیوع پیدا کرد آثار زیانباری در جهت فساد خانواده‌ها و جامعه خواهد داشت و جامعه اسلامی را به سمت و سوی غیر اسلامی و حتی غیر دینی و حیوانی سوق می‌دهد. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) کسی را که غیرت ندارد فاقد ایمان می‌دانند: «إِنَ الْغَيْرَةَ مِنَ الْإِيمَانِ؛[1] همانا غیرت از ایمان است.»
یعنی به هر اندازه ایمان فرد کم‌رنگ باشد از غیرتمندی او نیز کاسته خواهد شد. از این‌رو در این کوتاه نوشت تلاش داریم تا به برخی از آثار و تبعات زیانبار بی‌غیرتی اشاره نماییم.
آثار و تبعات بی‌غیرتی
زندگی توأم با ذلت و خواری
یکی از تأثیرات بی‌غیرتی در زندگی فردی و حتی اجتماعی، زندگی همراه با ذلت و خواری می‌باشد که این نوع زندگی و سست عنصری در مکتب اسلام مردود شمرده شده و افراد بی‌غیرت مورد مذمت قرار گرفته‌اند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) در فرمایشات خویش به عده‌ای از مردم بی‌غیرت و سست عنصر زمانشان فرمودند: «من گرفتار مردمی هستم که هرگاه به آن‌ها فرمان می‌دهم، اطاعت نمی‌کنند و هر زمان که آنان را فرا می‌خوانم اجابت نمی‌کنند. ای بی‌‌اصل‌ها! برای یاری آیین پروردگارتان منتظر چه هستید؟ آیا دینی ندارید که شما را دور خود جمع کند و یا غیرتی که شما را به خشم آورد؟ نه با شما انتقام خون بی‌گناهی گرفته می‌شود و نه با کمک شما هدف مطلوب به دست می‌آید.»[2]
حضرت در این بیان نشان می دهد به دنبال زندگی عزت‌مندانه مردم می‌باشد ولی این افراد بی‌غیرت و سست عنصر کمترین اذیت و فشاری را تحمل ندارند و با این بی‌غیرتی زمینه ذلت و خواری‌شان را به دست خویش مسجل می‌سازند.
حضرت در خطبه‌ای دیگر می‌فرماید: «أُرِيدُ أَنْ أُدَاوِيَ بِكُمْ وَ أَنْتُمْ دَائِي كَنَاقِشِ الشَّوْكَةِ بِالشَّوْكَة؛[3] مى خواهم درد خود را به شما درمان كنم و حال آن كه شما عين درد من هستيد. همانند كسى كه بخواهد با نوك خارى، خارى را از پاى بيرون كند.»
تعرض به نوامیس مسلمانان
به نظر می‌رسد در قضیه‌ی حجاب زنان جامعه ما، غیرت، حلقه گمشده‌ای است که کمتر مورد توجه بوده است. این بی‌غیرتی و بی‌توجهی به ارزش‌های اخلاقی و اسلامی عواقب شومی دارد که افزایش آمار طلاق، بالا رفتن سن ازدواج، افزایش روابط نامشروع، از هم پاشیدگی بنیان خانواده‌ها در اثر بی‌بندباری اجتماعی و ... بیانگر آن است.
بدحجابی و بی‌حجابی، با فقدان یا ضعف غیرت، رابطه ای مستقیم و دو سویه دارد؛ یعنی از یک سو، دوری زنان از لباس حیا، به غیرت مردان ضربه می‌زند و از طرف دیگر، از علت‌ها و ریشه‌های عمده آن، ضعف غیرت پدران یا شوهران است که در پیشگاه خداوند مسئول خواهند بود و در گناهانی که دختران و همسرانِ خودنمای آن‌ها در این باره مرتکب می‌شوند و فاجعه هایی که از این طریق در جامعه و جوانان ایجاد می‌کنند، شریک خواهند بود. در حدیثی از امیرالمومنین (علیه السلام) آمده است : «يَا أَهْلَ الْعِرَاقِ نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَكُمْ يُوَافِقْنَ الرِّجَالَ فِي الطَّرِيقِ أَ مَا تَسْتَحْيُونَ وَ قَالَ ع لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لَا يَغَار؛[4] اى مردم عراق! به من خبر رسیده است كه زنان شما در بین راه به مردان تنه می زنند، آیا شرم نمى كنید؟! و فرمود: خدا لعنت كند كسى را كه غیرت ندارد.» از این رو چگونه می‌توان فرض کرد در حالی که همسر یا دختر بالغی بدون حجاب مناسب و با لباس‌های زننده و تنگ، نازک، محرک و نیمه عریان به خیابان و یا میان نامحرمان می‌آید، شوهر و یا پدر خانواده را با غیرت و غیور دانست؟! چگونه ممکن است در خانه‌ای که مردانش غیرتمندند، زنان و دخترانشان بتوانند هر گونه که بخواهند در جامعه حاضر شوند.
محرومیت از رحمت الهی
در روایات اسلامی آمده است که انسان بی‌غیرت مورد لعن خداوند بوده و از رحمت‌الهی به دور می‌باشد و در قیامت، حتی بوی بهشت را هم استشمام نمی‌کند: «إِنَّ الْجَنَّةَ لَتُوجَدُ رِيحُهَا مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ وَ لَا يَجِدُهَا عَاقٌّ وَ لَا دَيُّوث»[5] و بدیهی است که انسان به دور مانده از عنایت و رحمت الهی، عاقبت بد و زندگی سخت و بی‌معنایی خواهد داشت.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مردانی را که به عفت و پاکی دختران و همسرانشان بی‌تفاوتند، «دیوث» نامیده و آنان را لعن کرده و از باب این که ماندن این گونه افراد را در جامعه مضر می‌داند، قتل آنان را روا داشته است! «لَعَنَ النَّبِيُّ ص الْمُتَغَافِلَ عَنْ زَوْجَتِهِ وَ هُوَ الدَّيُّوثُ وَ قَالَ ص اقْتُلُوا الدَّيُّوثَ»[6] با نگاهی به روایات مربوط به مذمت بی‌غیرتی، در می‌یابیم که این صفت رذیله، چنان مورد خشم و انزجار پیشوایان معصوم (علیهم السلام) بوده که برخی از آن بزرگواران، فرمان جنگ و ستیز با بی‌غیرتان را صادر کرده‌اند. این سخن قاطعانه و انعطاف‌‌ناپذیر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در یکی از همین روایات نورانی نیز آمده است: «جَدَعَ اللَّهُ أَنْفَ مَنْ لَا يَغَارُ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُسْلِمِينَ؛ [7] خدای متعال بینی کسی را که به حریم خویش غیرت نورزد، قطع کند.»
پی‌نوشت
[1]. من لا يحضره الفقيه؛ ج3؛ ص444.
[2]. نهج البلاغة (للصبحي صالح)؛ ص81.
[3]. نهج البلاغة (للصبحي صالح)؛ ص177.
[4]. المحاسن؛ ج1؛ ص115.
[5]. من لا يحضره الفقيه؛ ج3؛ ص444.
[6]. بحار الأنوار ؛ ج76؛ ص116.
[7]. روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه؛ ج8 ؛ ص382.
یکی از مهمترین چیزهایی که منجر به تباهی و آسیب دیدن ناموس افراد می‌شود، حضور نابجای زنان و دختران در کوچهها و خیابان‌ها است. ازاین‌رو یکی از مهمترین وظایف انسان‌های غیرتمند، محافظت از ناموس و حریم خانواده است.