در جهاد تبیین که یک جهاد فکری و تبلیغاتی و فرهنگی است در تمام زمینه‌های به ویژه در عرصه اقتصادی باید تحرکات دشمنان داخلی و خارجی را زیر ذربین شناخت و بصیرت خود قرار داد تا بتوان در برابر کارهای تخریبی و نفوذ آنان اقدام تدافعی یا تهاجمی به موقع انجام داد.
جهاد تبیین عرصه‌های گوناگونی دارد که با شناخت و معرفت باید در تحقق آن گام برداشت و با تحقق جهاد فرهنگی در عرصه‌های مختلف رشد و تعالی فرد و جامعه بالا می رود و اهداف بعثت انبیاء که همان هدایت مردم و اخراج آنان از ظلمات به سوی نور می‌باشد فراهم می‌گردد. چنانچه جهاد تبیین در عرصه‌هایی همچون اقتصاد، سیاست و ... صورت پذیرد استقلال و آزادی را برای جامعه اسلامی به ارمغان می‌آورد. از این‌رو در این نوشتار تلاش داریم تا به تبیین یکی دیگر از نقشه ها و ابزارهای جنگ روانی دشمن در عرصه اقتصادی اشاره نماییم.
جهاد تبیین در عرصه‌ی اقتصادی
تلاش در عرصه اقتصاد کشور و رونق بخشیدن به معیشت مردم یک نوع مجاهدت فرهنگی است. دراین باره مقام معظم رهبری فرمودند: «امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است.»[1] عرصه اقتصاد از جمله گلوگاه هایی است که دشمن نفوذ می‌کند و درصدد ضربه زدن است؛ لذا با توجه به شناختی که از دشمن داریم جهت مبارزه و غلبه بر او باید نقشه دشمن را خواند و متقابلاً برنامه‌ها و نقشه هایش را خنثی کرد.
خنثی‌سازی توطئه‌های اقتصادی دشمن
دارا بودن رهبری واحد، نقش بی‌بدیلی در تحقق جهاد تبیین دارد؛ زیرا رهبر در هر جامعه‌ای نقش محوری و متحد کننده نیروها را دارد. رهبر جامعه باید دشمن و نقشه‌های او را بشناسد و به مردم معرفی کند. با عنایت به همین جایگاه، مقام معظم رهبری یکی از نقشه‌های دشمن علیه جامعه اسلامی را فشار اقتصادی به منظور سیطره بر کشور معرفی می‌کند. رهبر بصیر و بینا با توجه به شناخت برنامه دشمن در حوزه اقتصادی، به منظور فائق آمدن بر مشکلات اقتصادی و شکست و عقب نشینی دشمن در جنگ تمام عیار اقتصادی، اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی به عنوان الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام را راهکار امروز معرفی کرده و اجرایی نمودن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را جهاد مقدس نامیدند و از مسئولین خواستند «بی‌درنگ و با زمان بندی مشخص » اقدام به اجرای آن کنند و در همان سال، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را ابلاغ نمودند. بنابراین با توجه به شناخت دشمن و برنامه او در برنامه‌های اقتصادی، راهکار مقابله با آن، اقتصاد مقاومتی است که در جای خود باید به آن پرداخت.
البته در تحقق جهاد تبیین باید برنامه‌های دشمن را خواند سپس در مقابل، اقدام تدافعی یا تهاجمی نمود. در ادامه به تبیین یک نمونه از ابزارهای جنگ روانی دشمن در عرصه اقتصادی اشاره خواهیم نمود.
احتکار ثروت و اکتناز مال
یکی از ابزارهای دشمن در جنگ روانی اقتصادی علیه مسلمانان که توسط نفوذی‌های خود در کشور اسلامی به منظور به هم ریختن بازار مسلمانان و ایجاد تشویش و یأس در بین مردم به کار گرفته می‌شود «احتکار» است. احتکار به معنای حبس اموال به منظور کمبود آن در جامعه با هدف افزایش قیمت اجناس است. در عهدنامه امیرمؤمنان‌علیه السلام که دستور عملی به نماینده رسمی خودش مالک اشتر است، چنین آمده است که «فَامْنَعْ مِنَ الاِحْتِکَارِ، فَإِنَّ رَسُولَ اللهِ ـ صلى الله عليه وآله وسلم ـ مَنَعَ مِنْهُ؛[2] از احتکار منع کن همچنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله منع می‌کرد.»
از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) از جبرئیل نقل شده است در جهنم، وادی ای است که غلیان دارد و مخصوص محتکرین است: «قَالَ اطَّلَعْتُ فِي النَّارِ فَرَأَيْتُ وَادِياً فِي جَهَنَّمَ يَغْلِي فَقُلْتُ يَا مَالِكُ لِمَنْ هَذَا فَقَالَ لِثَلَاثِ نَفَرٍ لِلْمُحْتَكِرِينَ...» [3]
قرآن کریم نیز که کتاب هدایت بشریت از ظلمات به نور می‌باشد ممنوع بودن احتکار را تبیین می‌کند تا در این باره روشنگری نماید: «يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ؛[4] پس هنگامی که بر یوسف وارد شدند، گفتند: عزیزا! از سختی [قحطی و خشکسالی] به ما و خانواده ما گزند و آسیب رسیده و [برای دریافت آذوقه] مال ناچیزی آورده ایم، پس پیمانه ما را کامل بده و بر ما صدقه بخش؛ زیرا خدا صدقه دهندگان را پاداش می دهد.» به فرموده بزرگان علوم قرآنی آیه فوق دلالت بر حرمت احتکار می‌کند.[5] برخی دیگر از مفسرین[6] مراد از «الضُّرُّ» در آیه شریفه را مشکل اقتصادی و شدت گرسنگی می‌دانند؛ قحطی و بیچارگی که همگی در سایه احتکار اتفاق می‌افتد.
فرجام و عاقبت محتکرین
قرآن کریم فرجام و عاقبت محتکرین را «عَذابٍ أَلِيمٍ» معرفی می‌کند و دراین باره می‌فرماید: «وَ الَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا يُنْفِقُونَها فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِيمٍ؛[7] و كسانى‌كه طلا و نقره مى‌اندوزند و آن را در راه خدا انفاق نمى‌كنند، پس آنان را به عذابى دردناك، بشارت بده!»
و در جایی دیگر نیز می‌فرماید: «وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ؛[8] و هر کس بخواهد در این سرزمین از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابی دردناک به او می‌چشانیم!» یکی از مصادیق الحاد و ظلم در آیه شریفه احتکار می‌باشد. این عذاب دردناک، مسلمین را از ارتکاب به احتکار بر حذر می‌دارد که مبادا تکمیل کننده نقشه‌ی دشمن در فشار اقتصادی بر مسلمانان باشند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله علامت رضایت خدا از حاکمان را پایین بودن قیمت اجناس مورد نیاز مردم و علامت غضب خدا را بالا بودن قیمت‌ها معرفی کرده است: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَامَةُ رِضَا اللَّهِ فِي خَلْقِهِ عَدْلُ سُلْطَانِهِمْ وَ رُخْصُ أَسْعَارِهِمْ وَ عَلَامَةُ غَضَبِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ جَوْرُ سُلْطَانِهِمْ وَ غَلَاءُ أَسْعَارِهِمْ؛[9] نشانۀ خشنودى خداوند در مخلوقاتش، عدالت و دادگرى پادشاهشان، و ارزان بودن قيمت‌هايشان است؛ و علامت خشم خداى تبارك و تعالى بر مخلوقاتش، ستم‌گرى پادشاهشان و گرانى قيمت‌هايشان است.»
بنابراین یکی از نقشه‌های دشمن در حوزه اقتصاد مسلمانان، احتکار ثروت و کمیابی محصولات مورد نیاز مردم به منظور ایجاد نارضایتی مردم و سرانجام شورش علیه حکومت می‌باشد. قرآن کریم با احتکار و اکتناز مخالفت نموده است و مرتکبین به احتکار را به عذاب دردناک بشارت می‌دهد. به هر حال، از نظر قرآن هر گونه فعالیت‌های ضد اقتصادی از سوی دشمنان داخلی و خارجی، باید از سوی نظام اسلامی و مردم مورد توجه و اهتمام قرار گیرد و اجازه داده نشود که دشمنان از طریق جنگ روانی، اقتصاد امت و نظام ولایی را تضعیف کنند و یا موجبات نابودی اقتصادی را فراهم آورند.
پی‌نوشت
[1]. بیانات رهبر معظم انقلاب؛ 1/ 1/ 1394.
[2]. نهج البلاغه؛ نامه 53.
[3]. جامع أحاديث الشيعة؛ ج23؛ ص332.
[4]. سوره یوسف: آیه 88.
[5]. فقه القرآن فی شرح آیات الاحکام؛ج2؛ ص52.
[6]. البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن ص246.
[7]. سوره توبه: آیه 34.
[8]. سوره حج: آیه 25.
[9]. من لا يحضره الفقيه؛ ج3؛ ص269.
یکی از برنامه‌های دشمن برای تحت فشار قرار دادن مردم و ایجاد نارضایتی آنان از نظام اسلامی و برهم زدن اقتصاد، احتکار و ذخیره کردن و نگهداری اجناس و اقلام مورد نیاز مردم است تا در صورت کمیاب شدن بتوانند با قیمت گزاف، آن کالا را به مردم عرضه کنند.