حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) یکی از چهار زنان بهشتی عالم و اولین بانوی مسلمان است و با توجه به بذل سرمایه‌های عظیم خود در راه اسلام و حفظ ایمان و مقام معنوی ایشان، می‌توان ادعا نمود که ام المومنین حقیقی مسلمانان هستند.
خدیجه(سلام‌الله‌علیها) دختر خویلد، از خاندان قریش[1] و مادرش فاطمه بنت زائده بود.[2] پانزده سال قبل از عام الفیل متولد شده است.[3]
در آثار تاریخی به جایگاه بالای اجتماعی و حُسن شهرت حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) اشاره شده است.[4] صاحب عیون الاثر در این باره آورده است: «او زنی شریف و با درایت بود که خداوند خیر و کرامت برای او در نظر گرفته بود. به لحاظ نسب در طبقه متوسط از انساب عرب جای داشت، اما دارای شرافتی عظیم و ثروتی زیاد بود».[5]
ماجرای ازدواج حضرت خدیجه با رسول الله(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)
رسول گرامی(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) تصمیم قاطع گرفت که همسری انتخاب کند، ولی چطور شد این قرعه به نام خدیجه افتاد در حالی که ایشان در گذشته پیشنهاد ثروتمندترین و متنفذترین رجال قریش مانند «عقبة بن ابی معیط»، «ابو جهل» و «ابو سفیان» را درباره ازدواج رد کرده بود؟ چه عللی این دو شخص را که از نظر زندگی کاملا مختلف بودند، به هم نزدیک کرد و آنچنان رابطه و الفت و محبت و معنویت میان آنان پدید آورد که خدیجه تمام ثروت خود را در اختیار پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) گذاشت تا در راه توحید و اعلای کلمه حق مصرف گردد؟[6]
از آنجایی که خدیجه زنی پاکدامن و عفیف بود، پیوسته دنبال شوهری متقی و پرهیزگار می‌گشت و از این نظر پیامبر درباره وی فرمود: «خدیجه از زنان بافضیلت بهشت است». اول کسی از زنان که به محمد(صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) ایمان آورد، خدیجه بود. آنچه را تاریخ نشان می‌دهد، این است که عامل محرّک خدیجه برای ازدواج با امین قریش، یک سلسله جهات معنوی بود، نه جنبه‌های مادی.[7] قدر مسلم این است که ماجرای ازدواج حضرت خدیجه با رسول الله(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با پیشنهاد خود حضرت خدیجه بوده است.[8]
جایگاه ام المؤمنین خدیجه(سلام‌الله‌علیها)
از نگاه رسول الله(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم)، حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) از زنان کامل در جهان بوده است[9] و در منابع اسلامی، از خدیجه با القابی همچون طاهره، زکیه، مرضیه، صِدّیقه، سیده نساء قریش[10]، خیرالنساء[11] و بانوی بلندمرتبه[12] و نیز با کنیه ام المؤمنین یاد شده است.[13]
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) سال‌ها پس از درگذشت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) به یاد او بود و بی‌نظیر بودنش را مطرح می‌نمود. هنگامی که عایشه به پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از خدیجه(سلام‌الله‌علیها) بد گفت، پیامبر بسیار ناراحت شد و با ردّ سخنانش گفت: «خداوند هیچ‌گاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچ‌کس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که هیچ‌کس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، اموالشان را از من دریغ کردند.[14]
وفات
بیشتر منابع تاریخی، وفات خدیجه(سلام‌الله‌علیها) را در سال دهم بعثت، یعنی سه سال قبل از هجرت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از مکه به مدینه ذکر کرده‌اند.[15] این منابع، سن خدیجه(سلام‌الله‌علیها) را هنگام وفات، ۶۵ سال دانسته‌اند.[16] مورخان، روز رحلت حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) را، دهم رمضان سال دهم بعثت ذکر کرده‌اند.[17] ابوطالب عموی پیامبر نیز در همین سال از دنیا رفت. پیامبر این سال را عام الحزن نامید.[18]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. ابن اثیر، أسد الغابه، ج۶، ص۷۸.
[2]. همان.
[3]. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۳.
[4]. ر.ک: بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۹۸.
[5]. ابن سیدالناس، عيون الاثر في فنون المغازى و الشمائل و السير، ج۱، ص۶۳.
[6]. فروغ ابدیت، ص 189.
[7]. همان، ص 190-191.
[8]. همان، ص 192.
[9]. ابن کثیر، البدایة والنهایة، ج۲، ص۱۲۹.
[10]. ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۳، ص۱۵؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، مقدمه، ص۱۶.
[11]. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۶، ص۸۳.
[12]. مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۱۸۹.
[13]. ابن اثیر، أسد الغابه، ج۶، ص۷۸.
[14]. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۲۴.
[15]. ابن سیدالناس، عیون الاثر، ج۱، ص۱۵۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۷؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۴۹۳؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۴.
[16]. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۴۹۳.
[17]. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۴.
[18]. مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.
حضرت خَدیجَه دختر خُوَیلِد مشهور به خدیجه کبری(سلام‌الله‌علیها) و ام‌المؤمنین، نخستین همسر پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و مادر حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) می‌باشد. خدیجه(سلام‌الله‌علیها) قبل از بعثت با حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) ازدواج کرد و اولین زنی است که به وی ایمان آورد. یکی از خدمات ایشان به اسلام آن بوده است که همه ثروتش را در راه نشر اسلام به کار گرفت. سبک زندگانی همسرانه حضرت خدیجه به اندازه‌ای شیرین بود که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) پس از درگذشت وی همواره از او با نیکی یاد می‌کرد. حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها) در روز دهم ماه مبارک رمضان، سال دهم بعثت و سه سال پیش از هجرت، در ۶۵ سالگی در مکه درگذشت.