از وضعیت‌هایی که مادران به علت عدم آگاهی، دچار اضطراب می‌شوند، این است که آیا زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین؟! عدم آگاهی مادران از فواید زایمان طبیعی و ترس از زایمان، آنها را به سمت سزارین سوق می‌دهد؛ بی‌آنکه از عوارض آن آگاه باشند.
از اضطراب‌های مادران به علت عدم آگاهی، این است که آیا زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین؟! معمولاً این عدم آگاهی و ترس، آنها را به سمت سزارین سوق می‌دهد؛ بی‌آنکه ازعوارضش آگاه باشند. ازاین‌رو خوب است نگاهی مختصربه بعضی از فواید زایمان طبیعی داشته باشیم.
تحقیقات نشان می‌دهد یک زایمان طبیعی (فیزیولوژیک)، پیامدهای روحی و جسمی کوتاه‌مدت و بلندمدت متعددی برای مادر و جنین دارد؛ از جمله:
1. تکامل جنین: با تکامل آن، زایمان طبیعی انجام می‌شود.
2. کاهش مشکلات تنفسی، تقویت سیستم ایمنی و گردش خون بهتر: با عبور کودک از کانال زایمان و خروج مایع آمنیوتیک از ریه نوزاد، مشکلات تنفسی نیز به وجود نمی‌آید و تنفس به راحتی انجام می‌شود. همچنین باکتری‌های محافظت‌کننده با ورود به روده نوزاد، سیستم ایمنی او را شکل می‌دهند؛ به علاوه سیستم قلبی‌عروقی نیز تحریک شده، گردش خون بهتر، و منجر به آماده‌سازی او برای تولد می‌گردد.
3. ایجاد هوشیاری و آمادگی برای ارتباط با مادر: طی زایمان طبیعی، نوزاد از امواج هورمونی در کاتکول آمین‌ها استفاده می‌کند. این هورمون ها باعث می‌شوند نوزاد هوشیار شود و با مادرخود ارتباط برقرار کند.
4. تامین شرایط لازم برای زندگی راحت در خارج از رحم به وسیله هورمون‌ها: هورمون اندورفین در جفت و بندناف باعث راحتی زایمان و آمادگی جنین برای زندگی خارج از رحم می‌شود.
5. ارتباط گیری بعد از زایمان طبیعی: این ارتباط‌گیری با تماس پوست به پوست در مادر و نوزاد رخ می‌دهد و دارای فواید روانی بسیاری برای نوزاد می‌باشد؛ از جمله: رشد مطلوب مغز و تمایل به خوردن شیر مادر و مکیدن بهتر آن.
تحقیقات نشان می‌دهد نوزادانی که با زایمان طبیعی به دنیا می‌آیند، دارای علاقه بیشتری درانجام رفتارهایی مانند مکیدن و گرفتن سینه مادر می‌باشند.
همچنین ارتباط سریع نوزاد با مادرمنجر به تغدیه نوزاد از آغوز می‌شود. آغوز غذای بسیار مهمی برای نوزادان بعد از خروج از رحم است. نوزاد در هر وعده شیر دقیقاً به میزانی که معده کوچکش اجازه دهد، کلستروم دریافت می‌کند. این ماده در حقیقت، اولین ماده ایمن‌سازی سیستم بدن نوزادان است و به عنوان واکسیناسیون نوزاد عمل می‌کند.
آغوز شامل مواد مغذی و ضروری است که واقعاً به فرزند برای داشتن یک زندگی سالم کمک می‌کند. کلستروم این شیرمی‌تواند از بروز بسیاری عفونت‌ها جلوگیری، و به روند تکامل نوزاد پس از تولد کمک کند. این ماده حاوی تمامی 10 آمینواسید، مقدار کمی کربوهیدرات، چربی، igA برای ایمن‌سازی و ضد عفونت، لاکتوز و گلبول‌های سفید به نام لئوکوسایتز است که توانایی نابود کردن باکتری‌ها و ویروس‌ها را دارد.
آغوز، یک واکسن طبیعی، و حاوی مقدار زیادی آنتی‌بادی است که به‌عنوان ایمیونوگلوبولین A(سلول‌های گلبول سفید خونی) عمل می‌کند و می‌تواند باکتری‌ها و ویروس‌ها را نابود کند.
شیرآغوزبا تاثیر ملین خود باعث دفع مدفوع اولیه نوزاد شده و به همراه آن در خارج کردن بیلی روبین (گلبول‌های قرمز خراب شده و عامل زردی) و پیشگیری از یرقان یا درمان زردی نوزادان کمک می‌کند. حال باید گفت تغدیه شیر آغوز در زایمان طبیعی، برخلاف سزارین، بسیار راحت‌تر است؛ چراکه ارتباط مادر و نوزاد به راحتی صورت می‌گیرد؛ درحالی‌که در سزارین، نوزاد در لحظه اول، کنار مادر نیست و ارتباط‌های بعدی نیز به دلیل درد ناشی از جراحت‌های عمل جراحی سزارین مادر نیز به سختی شکل می‌گیرد.
6. تقویت سیستم گوارشی نوزاد: در زایمان طبیعی، کلستروم سریعاً هضم شده و مخاط، سیستم گوارشی نوزاد را تقویت، و از بدن در برابرعفونت‌ها حمایت می‌کند و باکتری‌های مفید را در مجرای گوارشی قرار می‌دهد. این ماده، مانند خون، بسیارمهم بوده و در بهبود عملکرد روده نوزاد، تاثیرگذاراست. همچنین در زایمان طبیعی، نوزادان 20 درصد کمتر دچار بیماری دیابت نوع یک می‌شوند.
7. غلبه بیشتر بر استرس: تحقیقات مرکز پژوهش‌های کتابخانه ملی آمریکا نشان می‌دهد زایمان طبیعی سبب عملکرد فیزیولوژیکی بهینه سیستم عصبی غدد درون‌ریز و افزایش آزادسازی اکسی‌توسین درون‌زا و کاتکول آمین‌های مفید، در پاسخ به استرس می‌شود. بنابراین برخلاف سزارین، در زایمان فیزولوژیک، نوزاد بر استرس غلبه بیشتری دارد.
همچنین اگر زایمان طبیعی بدون استفاده از داروها باشد، نوزاد عوارض جانبی داروها را تجربه نخواهد کرد. وقتی زایمان به طور خودبه‌خود پیش رود، احتمال آسیب جنین یا نیاز به مداخله ابزار جراحی نیز کاهش می‌یابد.
هرچند درد و ناراحتی، بخشی از زایمان است، اما تحقیقات نشان می‌دهد با زایمان طبیعی، زنان احساس قدرت و رضایت بیشتری دارند و از حس مادر شدن لذت می‌برند. در این روش، مادر هوشیاراست و جنین را به سمت مجرای زایمان حرکت می‌دهد. این فشار، در ایجاد سیستم مطلوب تنفسی، نقش اساسی دارد.
همچنین به دلیل شدت گرفتن انقباضات و ترشح بیشتر هورمون اکسی‌توسین، مادر نیازی به تزریق آن و قرار دادن سوند در مثانه یا استفاده از انبرک جراحی ندارد. تحقیقات مرکز پژوهش‌های کتابخانه ملی آمریکا نشان می‌دهد هنگامی که عملکرد فیزیولوژیکی بهینه است، احتمال نیاز زنان به مداخلاتی برای افزایش مصنوعی زایمان کمتر است.
به علاوه اینکه زایمان طبیعی نسبت به سزارین، بهبودی سریع‌تری دارد و مادرزمان کوتاه‌تری را در زایشگاه بستری می‌ماند و خطر زخم شدن و ایجاد عفونت و مشکلات دیگر (مانند پارگی رحم در سزارین) در زایمان بعدی وجود نخواهد داشت.
اثرات مفید بر سلامت روانی زن و ظرفیت مادر و ظهور احساس سلامت جسمی و عاطفی و قدرت مادری، از دیگر فواید زایمان طبیعی است.
پی‌نوشت:
- تبیان
- مرکز پژوهش‌های کتابخانه ملی آمریکا: www.ncbi.nlm.nih.gov
- Supporting Healthy and Normal Physiologic Childbirth: A Consensus Statement by ACNM, MANA, and NACPM