جهاد ابتدایی چیست

پرسش : جهاد ابتدایی چیست .

پاسخ اجمالی:

«جهاد ابتدایی» که با شرایطی مانند حضور امام معصوم(ع) مشروعیت پیدا می کند؛ جنگی نیست که مسلمانان آغاز کننده آن باشند، بلکه جنگی است در برابر دشمن خارجی که به دلایلی، غیر از تهاجم فیزیکی دشمن تحقق می یابد. از سویی «جهاد ابتدایی» به دو شاخه جهاد «آزادی بخش» با استضعاف گران و جهاد با مشرکان و کافران در مسیر بسط توحید، و... تقسیم می شود. در واقع «جهاد ابتدایی» تهاجم و تحمیل عقیده نیست، بلکه دعوت به اندیشه و تفکر در جهت انتخاب عقیده حق است و این واقعیت را در تمام جنگ های صدر اسلام می توان مشاهده کرد.

پاسخ تفصیلی:
مقصود از «جهاد ابتدایی» که با شرایط خاص از جمله حضور امام معصوم مشروعیت پیدا می کند[بر خلاف ظاهر عبارت] جنگی نیست که مسلمانان آغاز کننده آن باشند، بلکه منظور جنگی است که به دلایلی، غیر از تهاجم فیزیکی دشمن تحقق می یابد. این جنگ که در برابر دشمن خارجی انجام می گیرد، خود به دو شاخه تقسیم می شود:

1- جهاد «آزادی بخش» با استضعاف گران و به منظور حمایت از مستضعفان و ملت های تحت ستم و استبداد.

2- جهاد «دعوت» با مشرکان و کافران به جهت فراهم ساختن زمینه های بسط توحید و رفع موانع از سر راه آن و نیز تأمین امنیت مسلمانان؛ زیرا شرک و بی دینی با فطرت اصیل و عقل تمام عقلای عالم ناسازگاری دارد. این نوع جهاد ابتدایی شامل بت پرستان و برخی از اهل کتاب نیز می شود.

در مورد اوّل خداوند سبحان می فرماید: «فَإِذَا انْسَلَخَ الاَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تابُوا وَأَقامُوا الصَّلاهَ وَآتَوُا الزَّکاهَ فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»(1)؛ (و هنگامى که ماههاى حرام پایان گرفت، مشرکان را هر جا یافتید به قتل برسانید؛ و آنها را اسیر سازید; و محاصره کنید؛ و در هر کمینگاه، بر سر راه آنها بنشینید. ولى اگر توبه کنند، و نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، آنها را رها سازید؛ زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است).

و در مورد دوم، خداوند متعال می فرماید: «قاتِلُوا الَّذِینَ لایؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلا بِالْیوْمِ الْآخِرِ وَلا یحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلا یدِینُونَ دِینَ الْحَقِ ّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتّی یعْطُوا الْجِزْیهَ عَنْ یدٍ وَهُمْ صاغِرُونَ»(2)؛ (با کسانى از اهل کتاب که نه به خدا، و نه به روز بازپسین ایمان دارند، و نه آنچه را خدا و پیامبرش تحریم کرده حرام مى شمرند، و نه آیین حق را مى پذیرند، پیکار کنید تا زمانى که با خضوع و تسلیم، جزیه را به دست خود بپردازند).

جهاد ابتدایی

«جهاد ابتدایی» تهاجم و تحمیل عقیده نیست. آنچه مذموم است تجاوز است، ولی هر جنگی از طرف هر کسی تجاوز نیست. جهاد ابتدایی دعوت برای آزادسازی اندیشه و تفکّر، و در جهت انتخاب عقیده حق می باشد نه تحمیل عقیده. این واقعیت را در تمام جنگ های صدر اسلام که به پیروزی مسلمانان انجامید می توان یافت. در هیچ جنگی دیده نشده که مسلمانان غالب، مردم را به پذیرش اسلام مجبور کنند، بلکه مردم را از چنگال طاغوت ها آزاد کرده اند تا خود آزادانه فکر کرده و تصمیم بگیرند. و مردم نیز وقتی حقیقت پیام اسلام را دریافتند، خودشان اسلام را انتخاب کردند.(3)

پی نوشت:
(1). قرآن کریم، سوره توبه، آیه 5.

(2). همان، آیه 29.

(3). اسلام شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1386 شمسی، چاپ سوم، ص 259.