خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها یکی از رساترین فریادهای حق‌طلبانه برای تمام أعصار است که توجه هر انسان حقیقت‌طلبِ مجاهدی را نسبت به ارزش اسلام و آموزه‌های آن جلب کرده و علت سستی در دفاع از حق را بیان می‌کند.
راز سازشکاری در خطبه فدکیه | خطرپذیری و قرار گرفتن در شرایط سخت یکی از عوامل رشد، شکوفایی و پیشرفت هر موجود صاحب حیاتی روی زمین است. قانون طبیعت به ما می‌گوید که هر موجودی دشواری بیشتری را تحمل کرده باشد، از استواری، مقاومت، ارزش و کارایی بیشتری در مسیر رسیدن به هدفش برخوردار خواهد شد.
بسیاری از افراد عافیت‌جوی این روزگار که گاهی لباس سیاست هم برتن پوشیده‌اند، تلاش می‌کنند تا مردم جامعه خود را از تحریم و فشار دشمن بترسانند تا از این طریق بتوانند بر کرسی حکمرانی و سیاست بنشینند. آنها به دلیل اینکه به آسایش و رفاه خو کرده‌اند، خوش ندارند که رمز رشد و ترقی هر جامعه و کشوری را با مردم خود در میان گذاشته و به آنها بگویند که گاهی تحریم‌ها و محدودیت‌ها می‌تواند زمینه‌ساز رشد و شکوفایی هر کشوری باشد. آنها به مردم خود نمی‌گویند که یکی از علل پیشرفت کشورهای توسعه یافته، این بوده که سختی‌ها را تحمل کرده و از دل بحران‌ها فرصت‌هایی طلایی برای خود ساخته‌اند.
در زمان حضرت علی علیه‌السلام نیز برای برخی از افراد این واقعیت غیر قابل هضم بود که ایشان چگونه با خوراک دو قرص نان می‌تواند در مقابل شجاعان و هماوردان زمان خود ایستاده و با آنها مبارزه کند. آنها تصور می‌کردند نیروی جسمانی با غذاهای چرب و شیرین حاصل می‌شود و قناعت به نان جو به ضعف جسمانی منتهی شده و مانع هنرنمایی در میدان نبرد می‌شود.
امام علی علیه‌السلام در قالب مثالی به این باور نادرست جواب داده و می‌فرمایند:
«آگاه باشيد! درخت بيابانى (که آب و غذاى کمترى به آن مى‌رسد) چوبش قوى‌تر است؛ اما درختان سرسبز (که همواره در کنار آب قرار دارند) پوستشان نازک‌تر (و کم دوام‌تر) است و گياهان و بوته‌هايى که جز با آب باران سيراب نمى‌شوند، چوبشان قوى‌تر و آتششان شعله‌ورتر و پردوام تر است».[1]
یکی از آفت‌ها در مسیر دفاع از جبهه حق و پشتیبانی از آن، برتری دادن عافیت و رفاه‌طلبی و میل به آسودگی است. حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها در خطبه فدکیه و در خطاب به انصار، پیشینه روشن آنها در تحمل سختی‌ها برای دفاع از حق و رواج آن را یادآوری کرده و فرمودند:
«شما با عرب پیکار کرده و متحمّل رنج و شدت‌ها شدید و با امت‌ها رزم نموده و با پهلوانان به نبرد برخاستید. ما همیشه فرمانده بوده و شما فرمانبردار بودید تا آسیاى اسلام به گردش افتاد و پستان روزگار به شیر آمد؛ نعرههاى شرکآمیز خاموش شده و دیگ طمع و تهمت از جوش افتاد؛ آتش کفر خاموش و دعوت نداى هرج و مرج آرام گرفت و نظام دین کاملاً ردیف شد».[2]
سپس آن حضرت از آنها سؤال می‌کند که پس چرا بعد از اقرارتان به ایمان، حیران شدید و بعد از پیش‌قدمى، عقب نشستید و بعد از ایمان، شرک آوردید؟ آنگاه ایشان در پاسخ به این پرسش، به یکی از علل این انحراف که عبارت از عافیت‌جویی و آسوده‌طلبی است توجه داده و می‌فرمایند:
«آگاه باشید! مىبینم که به تنآسائىِ جاودانه دل داده و کسى را که سزاوار زمامدارى بود را دور ساختهاید؛ با راحتطلبى خلوت کرده و از تنگناى زندگى به فراخناى آن رسیدهاید».
این تعابیر حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بسیار هشدار دهنده است. کسانی که سابقه درخشانی در دفاع از اسلام و رونق آن داشته و برای مبارزه با شرک و کفر زحمات زیادی را متحمل شدند، آنچنان به تن‌آسایی میل پیدا کرده بودند که دیگر حتی حاضر نبودند در مقابل انحراف غصب خلافت، قد علم کنند و به درخواست دختر رسول خدا برای دفاع از حضرت علی علیه‌السلام و نیز برگرداندن فدک به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها قدمی بردارند.
این انحراف، نه تنها منحصر به مسلمانان آن روز نبوده، بلکه برای همه امت اسلام در طول تاریخ درس‌آموز و عبرت‌آمیز است تا مبادا آنها هم به آن مبتلا شوند. در طول تاریخ انقلاب اسلامی، افراد زیادی بودند که به دلیل مبتلا شدن به این آفت، روحیه جهادی خود را از دست داده و در بزنگاه‌ها، رهبر جامعه خود را تنها گذاشتند. حاکمیتِ روحیه عافیت‌طلبی باعث می‌شود که افراد انقلابی، پیشینه پیروزی بر نظام شاهنشاهی را از یاد برده و نیز روحیه سلحشوری که در دوران دفاع مقدس داشتند را از دست بدهند. چنین افرادی با حربه تحریم و تهدید دشمنان، ترسیده و به سازش و مذاکره با سران کفر برای نتیجه تقریباً «هیچ»، رضایت می‌دهند.
پی‌نوشت:
[1]. نهج البلاغه صبحی صالح.
[2]. ویکی شیعه، https://zaya.io/xo9wo.