شرائط ولایت فقه از منظر شهید ثانی

شرائط ولایت فقه از منظر شهید ثانی

شهید ثانی (911 -966)

زین الدین بن علی بن احمدالبجعی العاملی معروف به شهید ثانی از اعیان جهان تشیع و از بزرگان عالم فقه و اجتهاد ،از ثمرات بی نظیر مدرسه ی جبل العامل در سال 911ه ق در روستای جبع در منطقه ی جبل العامل لبنان دیده به جهان گشودند.[1]ایشان برای اموختن دانش دین و تدریس به اطراف و اکناف عالم سفر کردند،در روستای کرک نوح فقه را اموختند به دمشق رفته و هیئت فلسفه و طب را نزد محمد بن مکی اموخت.در مصر هم حدیث را فرا گرفت و 18 ماهه در استانبول(روم)اقامت کرده اند(همان)ودر مدت اقامت در روم رسائل جامعی را در باب علوم عقلیه و نقلیه تصنیف کردندو آن را  برای دانشمند همان عصر قاضی العسکر فرستاده و بسیار مورد توجه قرار گرفتند.[2]و در همین مدت بوده که از بعلبک عراق برای محقق ثانی نامه نوشتند و از او درخواست کردند که به بعلبک عراق بروند.[3]

سفر های متمادی جناب شهید ثانی برای شناخت اندیشه فقهی مذاهب چهارگانه در کنار تسلط ایشان درعلوم دیگر موجب جامعیتی شده تا علماء فضلاء از  هر فرق و مذهبی به نزد ایشان جمع شده و در محضر ایشان تلمذ بجویند .

از آثار مهم وی در فقه شرح الروضه البهیه و الروض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان و مساللک الافهام الی شرائع الاسلام می باشد[4]

جناب شهید ثانی شرائط نیابت عامه فقیه از امام معصوم درعصر غیبت را شرائط افتاء می داند.چنانچه در مصادیق ولایت فقیه که در سابق ذکر شد(وجوهات شرعیه افتاء قضاء اقامه حدود امر به معروف و....)  ولایت فقیه را در صورتی مشروع می داند که او جامع شرائط افتاء باشد. «وفی الغیبه ینفذ قضاء الفقیه الجامع لشرائط الافتاء وهی»:

1.بلوغ 2.عقل 3ذکوریت4ایمان5عدالت6عدالت7حلال زاده باشد8سواد نوشتن داشته باشد9برده نباشد10بینا باشد11زبانش سالم باشد12سالم بودن زبان13قدرت حافظه داشته باشد14اجتهاد در احکام شرعیه و اصول آن و این اجتهاد در صورتی محقق می شود که او به مقدمات 6 گانه اجتهاد تسلط داشته باشد.واین مقدمات شش گانه عبارتند از:1.علم کلام2.اصول فقه3صرف و نحو4علم لغت5علم منطق تا بتواند بواسطه آن به شرائط ادله تسلط پیدا کند6اصول اربعه یا ادله اربعه که همان کتاب سنت اجماع و دلیل عقل می باشد.[5]

[1] سبحانی،جعفر،موسوعه طبقات الفقهاءج1ص105

[2] بغیه المرید،ج2ص235

[3] اصفی،محمد،تاریخ الفقه و الاصول،ص390

[4] سبحانی،جعفر،موسوعه طبقات الفقهاءج1ص108

[5] ترحینی العاملی،محمد حسن،الزبدة الفقهیه،ج4ص73و4