تقرب به درگاه خداوند متعال به معنی این تقربی که در کالبد جسمانی ما لحاظ شده است یعنی همان نزدیکی از نظر زمان یا از نظر مکان به سمت چیزی نیست، چرا که خداوند متعال نیازی به این نزدیکی لحاظ شده در کالبد جسمانی ما ندارد چون ذات مقدس او بر تمامی مخلوقات احاطه وجودی دارد، بنابراین هیچ موجودی از خداوند متعال دور نیست که نیاز به نزدیکی فیزیکی با او داشته باشد. در این مطلب به واکاوی مفهوم تقرب به سوی خداوند متعال می‌پردازیم.
مقدمه: تقرب به درگاه خداوند متعال به معنی تقرب فیزیکی که در کالبد جسمانی انسانها لحاظ شده است و عبارت است از نزدیکی زمانی یا مکانی نسبت به چیزی نیست، بلکه وقتی می‌گوییم تقرب به درگاه خداوند متعال یعنی اینکه روح انسان در اثر انجام تمامی فرامین خداوند متعال و نیز عبادت کردن او، رابطه خود را با خداوند متعال قوی کند.
خداوند متعال شناخت انسانها نسبت به خود را به عنوان یک خاستگاه فطری در فطرت انسانها قرار داده است، چنانچه خداوند متعال در مورد این خاستگاه فطری در قرآن کریم می‌فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا ۚ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا ۚ لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ»[۱] «پس روی خود را متوجّه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند، انسانها را بر آن آفریده؛ دگرگونی در آفرینش الهی نیست؛ این است آیین استوار؛ ولی اکثر مردم نمی‌دانند».
حالا که خداوند متعال این خاستگاه فطری بسیار مهم را در وجود انسانها قرار داده است به این معنی نیست که انسان این خاستگاه فطری را بلا استفاده در خود رها کند و همین شناخت فطری‌اش به خداوند متعال را برای رسیدن به کمال و تقرب درگاه او کافی بداند.
بلکه راه رسیدن به کمال این خاستگاه فطری و رسیدن به قله آن که همان تقرب به درگاه خداوند متعال است تنها با تقویت این رابطه وجودی فراهم می‌آید که تقویت رابطه وجودی انسان با خداوند متعال محقق نمی‌شود مگر با انجام اعمال خاص مانند عبادت خداوند متعال و انجام تمامی فرامین او.
به عبارت دیگر خداوند متعال تنها راه تکامل انسانها را در عبادت خداوند متعال قرار داده است، که در حقیقت انسان با پیدا کردن راه صحیح تکاملش، به درگاه خداوند متعال تقرب نیز می‌جوید، چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ»[۲] «من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)».
نتیجه‌گیری: تقرب انسان به درگاه خداوند متعال مانند این تقرب و نزدیکی که در کالبد جسمانی او لحاظ شده است اعم از نزدیکی زمانی یا مکانی به چیزی است نمی‌باشد، چون از آنجا که ذات خداوند متعال احاطه به همه موجودات دارد، پس هیچ موجودی از خداوند متعال دور نیست که ما انسانها بخواهیم خود را به خداوند متعال نزدیک کنیم. بلکه مراد از تقرب به درگاه خداوند متعال یعنی اینکه انسان روح خود را با عبادت خداوند متعال و انجام تمامی فرامین او به تکامل برساند چرا که خداوند متعال تنها راه تکامل انسانها را در عبادت خداوند متعال قرار داده است و به وسیله همین عبادت کردن است که تکامل می‌آید و در نتیجه این تکامل، به درگاه خداوند متعال تقرب می‌جوید. خداوند متعال شناخت انسانها نسبت به خودش را در فطرتشان قرار داده است و آن را به عنوان یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های فطری در وجود انسانها نهادینه کرده است، که این به این معنی نیست که حالا که خداوند متعال این شناخت فطری نسبت به ذات مقدس خود را در وجود ما قرار داده است پس ما نیز آن را بلااستفاده در وجودمان رها کنیم، بلکه ما باید این خاستگاه بسیار مهم را به تکامل برسانیم و با عبادت کردن خداوند متعال و انجام تمامی فرامین او آن را تقویت کنیم، و در راستای تکامل این خاستگاه فطری است که به قله آن یعنی تقرب به درگاه خداوند متعال دست می‌یابیم.
پی نوشت
[۱] سوره روم، آیه ۳۰
[۲] سوره ذاریات، آیه ۵۶