عالم برزخ نقطه آغاز عالمي است كه پس از دنيا مقرر شده است. گرچه محل توقف دائمي نيست اما نقطه شروع پاسخگوئي نسبت به اعمال و رفتار است و هر كسي متناسب با ايمان واعتقاد دروني و پاسخگوئي به سئوالات نكير و منكر مي تواند فضاي موقت امن و آرام و يا محيطي پر اضطراب را براي خود فراهم آورد كه در حقيقت هر جايگاهي براي خوذ فراهم آورد، محصولات كشت او در دنيا بوده است.
مرحوم علامه طباطبائي(ره) در اين باره مي فرمايد: حال انسان در زندگي برزخي همچون حال كسي است كه براي رسيدگي اعمالي كه از او سر زده به يك سازمان قضائي احضار شده و مورد بازجوئي و بازپرسي قرار گرفته است و پرونده اش تكميل شده و در انتظار محاكمه در بازداشت به سر مي برد.(1)
امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ در هر جمعه كه در مسجد پيامبر ـ صلي الله عليه وآله ـ در مدينه، مردم را موعظه مي فرمود، ضمن بياناتشان مواردي را كه انسان در قبر مورد سؤال قرار مي گيرد بر شمرده كه از خداپرستي و از پيامبر و مكتب و كتاب و از رهبري و ولايت و از عمر انسان و از مال سؤال مي شود.
سپس امام مي فرمايد: خودتان را براي پاسخگوئي شب اول قبر آماده نمائيد.(2)
با توجه به اين مطالب روشن مي شود كه پاداش و عذاب در عالم برزخ بدون جهت نيست، بلكه ابتدا از عقايد و اعمال انسان سؤال مي شود و به نوعي از وي اقرار گرفته مي شود و سپس بر اساس پرونده اعمالش در راحتي و آسايش، و يا در عذاب و رنج خواهد بود.
البته آسايش و عذاب، متناسب عالم برزخ است و با جزاي اعمال در آخرت فرق مي كند چون حساب رسي كامل در آخرت و بعد از قيامت صورت مي پذيرد در آن جا هر عمل ريز و درشتي به حساب مي آيد و هر ظلمي كه نسبت به ديگران صورت گرفته به حساب مي آيد و طبق محاكمه پروردگار هر كسي يا اهل بهشت مي شود يا اهل جهنم و پاداش و عذاب كامل اعمال در آخرت صورت مي گيرد.
پاورقی:
1. طباطبائي، سيدمحمدحسين، شيعه در اسلام، ص 101.
2. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، ج 6، ص 223.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات