آثار و خواصي را كه در بعضي امور تزييني، همانند لباس، انگشتر و... آورده شده و استفاده از آن ها استحباب هم دارند، علت تامه نيست. يعني علت تمام و كمال رفع بلا و يا نزول بركات نمي باشد، بلكه در حقيقت نفس انسان است كه آن وسيله را با اثر مي كند. يعني اثر و خاصيت كه در آن چيز است، آن را ظهور داده و به مقام عمل مي رساند. چنان كه مثل معروف نيز آن است كه «انگشت سليماني انگشتر را انگشتر سليماني مي كند» يعني مي تواند از آن معجزه بگيرد. بنابراين رواياتي كه درباره خاصيت انگشتر عقيق آمده است، اگر بيانگر بيست در صد اثر باشد،مابقي آن اثر پاكي نفس است كه به آن اثر مي بخشد. چنان كه در اثر دعا و يا خواص بعضي از آيات قرآن، نفس و نيت خالص بي اثر نمي باشد. به نمونه اي از اين گونه روايات درباره آثار و خواص انگشتر عقيق اشاره مي شود:
1. پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرموده است: انگشتر عقيق به دست كنيد كه: جبرئيل ـ عليه السلام ـ آن را از بهشت براي من آورد و گفت: اي محمد ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ! انگشتر عقيق به دست كن و به امت خود نيز سفارش كن كه چنين كنند.(1)
و باز فرموده است: انگشتر عقيق به دست كنيد كه تا آن را در دست خود داريد، غم و اندوهي به شما نرسد.(2) در روايت اوّل فقط به استحباب آن اشاره شده و در روايت دوم به بعضي آثار و خواص آن پرداخته شده است.
2. امام صادق ـ عليه السلام ـ نيز درباره بركات و آثار و خواص انگشتر عقيق احاديثي را بيان داشته است از آن جمله مي فرمايد: «العقيق حرز في السفر» عقيق در مسافرت حرز و وسيله حفاظت آن هست.(3) و باز از پدرش از جدش ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: هر كسي انگشتري از عقيق بسازد و در آن محمد رسول الله و علي ولي الله» نقش كند، خداي تعالي او را از مرگ بد حفظ نمايد و چون بميرد بر فطرت پاك توحيدي چشم از جهان مي بندد.(4) از اين روايت به خوبي استفاده مي شود كه ايمان و نفس پاك در اثر انگشتر نقش دارد، زيرا اگر ايمان در كار نباشد، هيچ گاه انگشتر عقيق به تنهايي يك فرد كافر را از مرگ بد نجات نداده، و بر فطرت پاك نمي ميراند.
و باز آن حضرت در مورد ديگر درباره انگشتر عقيق فرموده است: «تختمو بالعقيق فانّه مبارك و من تختم بالعقيق يوشك أن يقضي الله بالحسني».(5) از عقيق انگشتر بسازيد كه آن مبارك است و هر كس انگشتر عقيق به دست كند، اميد است كه حاجتش به وجه احسن روا گردد.
در اين مورد از آثار و خاصيت عقيق، بركت و كمك كردن به بر آورده شدن حاجت ياد شده است.
و هم چنين آن حضرت فرموده است كه از آثار و خاصيت عقيق آن است: هر كه انگشتري با نگين عقيق اختيار كند، تهيدست نگردد.(6) و در بيان ديگر آمده است: «من تختم بالعقيق مادام في يده و لم يزل عليه من الله عزوجل واقيه».(7) هر كه انگشتر عقيق به دست كند تا وقتي آن انگشتر در دست او هست، از جانب خداوند در ايمني و حفاظت است.
3. امير مؤمنان ـ عليه السلام ـ نيز درباره خاصيت انگشتر عقيق اين چنين فرموده است: «تختم بالعقيق يبارك الله عليكم و تكونوا في أمن من البلاء». انگشتر عقيق به دست كنيد تا خدا بر شما مبارك كند و از آسيب بلاء در ايمني باشيد.(8)
نتيجه: بنا بر آنچه از نمونه روايات درباره خاصيت انگشتر عقيق اشاره شد، گذشته از آثار و خاصيت ديگر آن، تعبيرهاي حرز، حفاظت و ايمن ماندن از بلاء در بيان معصومين ـ عليهم السلام ـ آمده است. امّا اشاره به اين نكته ندارد كه انگشتر عقيق وسيله ايمن ماندن از چشم زخم باشد، ولي از اين كه فرموده كه باعث ايمن ماندن از بلا و حفاظت انسان است، استفاده مي شود كه شايد وسيله جلوگيري از چشم زخم باشد، زيرا چشم زخم خود نوعي از بلا و آفات است.
پاورقی:
1. طبرسي، رضي الدين، ، مکارم الاخلاق، بيروت، موسسه اعلمي، 1393ش، ص87.
2. همان.
3. صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال، تهران، نشر کتابخانه صدوق، 1400ق، ص386.
4. همان، ص389.
5. کليني، محمد بن يعقوب، الکافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1391ش، ج6، ص470.
6. همو، ثواب الاعمال، ص385.
7. همان، ص387.
8. همان، ص386.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات