مضرات ادرار كردن به صورت ايستاده چيست و چرا از اين كار منع شده ايم؟

سؤالي كه مطرح شده است داراي دو بعد مي باشد. يكي بعد اخلاقي و تربيتي مسأله ادرار كردن است و ديگري بعد فقهي و فلسفه احكام باب تخلي.

ادرار كردن به صورت ايستاده، از نظر فقهي مكروه است و اعمال مكروه اعمالي هستند كه در پيشگاه خداوند انجام آن ها را نا پسند مي داند، هرچند به صورت صريح از آن نهي نكرده است تا حرام گردد، امّا پيداست كه به دليل قبح عمل و يا مضراتي كه ممكن است داشته باشد، خداوند آن را دوست ندارد و ترجيج مي دهد بندگانش انجام ندهند.
از نظر اخلاقي و شخصيتي نيز بر خلاف ادب و وقار انسان مي باشد. همان وقار و ادبي كه بخشي از شخصيت ما را شكل مي دهد و ما از نظر اسلام مؤظف به حفظ و مواظبت از آن هستيم. و لذا در روايتي از رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نقل شده است كه فرمود: ادرار كردن در حال ايستاده و بدون عذر موجه، ظلم و جفا به حساب مي آيد.(1) و شايد اين جفا بيشتر در حق خود شخص، ادب و شخصيت او باشد. چنان كه علامه مجلسي در توضيح آن گفته است: و لعل المراد هنا البعد عن الادب.(2) شايد مراد از جفا در اين جا دوري از ادب است. و در روايت ديگري آمده است كه: رسول گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ از اين كار كراهت داشت، يعني آن را ناپسند مي داشت و خود نيز هرگز چنين كاري نكرد.(3) و از سوي ديگر قرآن كريم پيامبر بزرگوار اسلام را براي هر مسلماني اسوه و الگو معرفي مي كند كه بايد در رفتار و زندگي خود از ايشان سرمشق بگيرد. بنابراين مسلماني كه پيامبر را الگوي خويش مي داند نيز بايد از چنين كاري كراهت داشته باشد و در عمل از آن دوري نمايد.
امّا در مورد فلسفه اين حكم و مضراتي كه اين كار ممكن است داشته باشد. در روايتي از امام صادق ـ عليه السلام ـ چنين نقل شده است: هر كه بر قبري قضاء حاجت نمايد يا در حال ايستاده ادرار نمايد و... و سپس چيزي (ضرري) از شيطان به او برسد، او را رها نخواهد كرد مگر اين كه خدا بخواهد، و اين موارد است كه شيطان به سوي انسان سرعت مي گيرد.(4) مفاد اين روايت اين است كه اين مورد يعني در حال ايستاده ادرار نمودن، از مواردي است كه زمينه آسيب رساني شيطان و تسلط او بر انسان را فراهم مي كند. به هر حال از مضمون كلي اين روايت استفاده مي شود كه اين عمل «ايستاده ادرار كردن» مانند بسياري از اعمال ديگر، در زندگي انسان اثر وضعي دارد و آن هم از نوع منفي آن. و چه بهتر كه انسان احتياط نموده و از انجام اين گونه اعمال پرهيز نمايد و سعي نمايد خود و فرزندان خود را متخلق به اخلاق الهي بار بياورد. چه اين كه فرمود: تخلّقوا باخلاق الله.(5) خودتان را به اخلاق خدائي زينت و آرايش دهيد.
آنچه گفته شد از نظر روايات ديني ما بود. امّا از نظر پزشكي بررسي بيشتر آن بر عهده محققين و دانشمندان طب است كه در رسالت ما نيست، هر چند اين قلم مطلبي كه بر زيان بار بودنش باشد نيافتم. امّا از آنجا كه ساختمان فيزيكي انسان به گونه اي آفريده شده است كه به هنگام قضاء حاجت بايد در حالت خاصي قرار گيرد تا جريان تخليه به سهولت انجام گيرد، به نظر مي رسد ايستاده ادرار كردن بر خلاف اين طبع اولي است و احتمالاً خالي از ضرر نيست. بر اين نكته بايد افزود كه ادرار به لحاظ شرعي نجس است و بايد انسان از پاشيده شدن آن بر لباس خود اجتناب كند. در حالت ايستاده اين كار دشوار است.

پاورقی:

1. حرعاملي، محمد بن الحسن، وسائل الشيعه، قم، موسسه آل البيت، چاپ دوم، 1414ق، ج1، ص322.
2. مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، لبنان، داراحياء التراث، چاپ سوم، 1403ق، ج77، ص174.
3. احسائي، ابن ابي جمهور، عوالي اللئالي، قم، چاپخانه سيدالشهداء، چاپ اول، 1403ق، ج1، ص31.
4. سبزواري، محمد باقر، ذخيرة المعاد، موسسه آل البيت، چاپ سنگي، ج1، ص31.
5. مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، لبنان، موسسه الوفاء، ابواب تخلي، باب 33، چاپ سوم، 1403ق، ج58، ص129.

منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات