برخي اخيرا مدعي شده اند : «ما مديون شمشير آغا محمدخان و چكمه هاي رضا شاهيم»، آنان همچنين معتقدند كه رضاخان نيز خدمات بسياري به ايران كرده است . آيا چنين است؟!
پاسخ:
اخيرا برخي افراد رويكرد خاصي در اظهار نظر هاي خود اتخاذ كرده اند كه بر اساس آن تلاش كرده اند تا از توهم توطئه برحذر بوده و در تحليل وقايع تاريخي و سياسي اجتماعي، توطئه نگر نباشد كه متاسفانه در مواردي اتخاذ اين رويكرد به اندازه اي سمت و سوي افراط گرفته است كه به طور كلي هر گونه توطئه را توهم دانسته اند و ديد مردم ما را برخواسته از يك نگرش استبدادي و مستبد پرور تلقي كرده اند و با چشم فرو بستن از شواهد و حقايق تاريخي و با تحليل نادرست از جريان هاي تاريخي اظهار داشته اند كه «ما مديون شمشير آغا محمد خان و چكمه هاي رضا شاهيم» و به اين ترتيب اين واقعيت را انكار كرده اند كه خود رضا خان در هيئت مشاورين خود اعتراف كرده است كه مرا انگليسي ها آورده اند.(1) طبق اسنادي كه وجود دارد رضا خان چند سال قبل از كودتا توسط اردشير جي به عوامل انگلستان ملحق شده و به عنوان عامل نظامي كودتا به ژنرال «آيرون سايد» معرفي مي شود كه با مقدماتي كه فراهم مي گردد ، در اسفند ماه سال 1299 با كودتاچيان وارد تهران شود تا اهداف و سياست هاي انگلستان را در ايران دنبال نمايد. رضا خان به دليل فرمانبرداري از دولت انگليس و نيز سركوب جنبش هاي آزاديخواهانه مردم ايران به عنوان عاملي جهت تمركز قدرت در كشور و حفظ منافع نامشروع انگليس، مورد حمايت شديد انگلستان بود تا اين كه در سال 1304 به پادشاهي ايران رسيد و تا سال 1320 شمسي مستبدانه از منافع انگليسي در ايران حمايت و حراست كرد. اگر رضا خان چهره مقتدر و مستقلي بود بدون كمترين مقاومتي كشور را به قواي متجاوز و اشغال گر انگليس وا نمي گذاشت. چگونه كشور ما مديون چكمه هاي ديكتاتوري بي ريشه اي چون رضا خان باشد كه سرنوشت خود و كشور را به انگليسي ها سپرد . اگر عده اي همچنان چشم بر حقايق تاريخي بسته اند ولي رضا خان خود به خوبي مي دانست كه بدون انگليس و رضايت خاطر آنان چيزي نيست. چگونه ما و كشور ما مديون رضاخاني باشد كه به راحتي قرار داد نفتي دارسي را با يك نمايش خيمه شب بازي تمديد مي نمايد و آن را با انگليسي ها به امضاء مي رساند تا انگليسي ها هم چنان به غارت منابع نفتي ايران بپردازند ؟! چگونه مردم ما و كشور ما مديون چكمه هاي جنايت كاري باشد كه در زندان قصر بيش از بيست و چهار هزار نفر را به شكل هاي مختلف به قتل رساند و حتي به حاميان و طرفداران خود هم چون نصرت الدوله فيروز و تيمورتاش و سردار اسعد بختياري رحم نكرد و آن ها را به قتل رساند . همان كساني كه در تحكيم پايه هاي ديكتاتوري رضاخان شريك بوده و از هيچ كوششي دريغ نورزيدند. اگر عده اي به چكمه هاي اقتدار رضاخاني افتخار مي كنند درباره اين كه چرا اين چكمه هاي ديكتاتوري رضاخان و تجهيز و هزينه كردن ها براي ارتش رضاخاني نتوانست جلوي اشغال گران انگليسي را بگيرد و به راحتي تسليم بازي انگليسي ها گرديد، پاسخي ندارند. البته پوشيده نماند كساني كه مي گويند «ما مديون شمشير آغا محمد خان و چكمه هاي رضا شاهيم» به نظر مي رسد كه مي خواهند تلقي عوامانه اي را به مردم و فرهنگ ما منتسب نموده و بر اساس آن اين مطلب را القاء مي كنند كه مردم ما در فرهنگ سياسي خود چنين تلقي هايي دارند ، در حالي كه به خوبي مي دانند نه تنها ما مديون اين سلاطين بي ريشه نيستيم بلكه عامل عقب ماندگي و سيه روزي ما در گذشته همواره همين ها بوده اند. به عبارتي مي توان گفت اين تعابير و سخن گفتن درباره آغا محمد خان و رضا خان در واقع باز توليدي از گفتمان استبداد است كه اين گونه مي انگارد كه فرهنگ مردم ما متعلق به اين گفتمان استبدادي است در حالي كه مردم مسلمان ما اگر مي خواستند اسير اين گفتمان بمانند انقلاب نمي كردند و به گونه اي صفحات حيات سياسي اجتماعي پيش روي خود را رقم نمي زدند كه همواره خود در سرنوشت سياسي كشور سهيم باشند، امروز مردم ايران اسلامي ما پيشتاز و الگوي آزاديخواهي و مردم سالاري هستند و اين گفتمان هاي پوسيده جايي در ميان مردم ايران و فرهنگ سياسي آنان ندارد .
پاورقی:
1. مدنی، سید جلال الدین، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج1، ص112 و حیات یحیی، ج4، ص332.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات