چکیده: آنچه امروز در روابط اجتماعی و خانوادگی، مورد توجه اطرافیان ما هست، دل سوزی و خیر خواهی است. یعنی اگر توصیه ای به دیگری داریم، آن شخص به یقین بپذیرد و پیش خودش نگوید، او به ما این حرف را می زند و خودش اهلش نیست و چون به خلوت می رود آن کار دیگر می کند.
آنچه امروز در روابط اجتماعی و خانوادگی، مورد توجه اطرافیان ما هست، دل سوزی و خیر خواهی است. یعنی اگر توصیه ای به دیگری داریم، آن شخص به یقین بپذیرد و پیش خودش نگوید، او به ما این حرف را می زند و خودش اهلش نیست و چون به خلوت می رود آن کار دیگر می کند.
نقل می کنند: يك نجار مُسن به كارفرمايش گفت كه مي خواهد بازنشسته شود تا خانه اي براي خود بسازد و در كنار همسر و نوه هايش دوران پيري را به خوشي سپري كند.
كار فرما از اينكه كارگر خويش را از دست مي داد، ناراحت بود ولي نجار خسته بود و به استراحت نياز داشت. كارفرما از نجار خواست تا قبل از رفتن خانه اي برايش بسازد و بعد بازنشسته شود.
نجار قبول كرد ولي ديگر دل به كار نمي بست، چون مي دانست كه كارش آينده اي نخواهد داشت. از چوبهاي نامرغوب براي ساخت خانه استفاده كرد و كارش را از سر سيري انجام داد.
وقتي كارفرما براي ديدن خانه آمد، كليد خانه را به نجار داد و گفت: اين خانه هديه من به شماست، بابت زحماتي كه در طول اين سالها برايم كشيده ايد.
نجار وارفت، او در تمام اين مدت در حال ساختن خانه اي براي خودش بود و حالا مجبور بود در خانه اي زندگي كند كه اصلا خوب ساخته نشده بود!
برای همین امام حسن عسکری (علیه السلام) می فرماید: «كَفَاكَ أَدَباً تَجَنُّبُكَ مَا تَكْرَهُ مِنْ غَيْرِك [1] براى ادب تو همين بس كه آنچه را از ديگران نمى پسندى، از آن دورى كنى».
اما تحلیل کلام امام از این جهت قابل تامل است، که چرا این فضیلت اخلاقی را از نشانه های ادب می داند؟
یکی از دلالش بحث عمل به گفته ها است که برای خداوند هم بسیار ارزش دارد که انسان به آنچه می گوید عمل کن و نه تنها آن را برای دیگران توصیه کند و خودش عامل به گفته های خود نباشد.
خداوند می فرماید:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ، كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ [صف/2و3] اى كسانى كه ايمان آوردهايد، چرا چيزى را مى گوييد كه عمل نمى كنيد؟در نزد خدا بسيار مبغوض است كه چيزى را بگوييد كه به جا نمى آوريد».
اولا: مخاطب این کلام اهل ایمان هستند.
دوما: کسی که اهل عمل به گفته هایش نباشد خداوند را به خشم آورده است و طبق کلام معصوم ادبش هم دچار مشکل می شود.
پس سعی کنیم هر چه برای دیگران نمی پسندیم از آن دوری کنیم، تا مبادا دیگران ما را در حال ارتکاب به آنچه که آنها را نهی کردیم، ببینند.
-----------------------
پی نوشت:
[1]. بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، 1110 ق، محقق / مصحح: جمعى از محققان، تعداد جلد: 111، ناشر: دار إحياء التراث العربي، مكان چاپ: بيروت، سال چاپ: 1403 ق،ج46، ص 407.