چکیده: عملکرد سیستم‌های تولید، فروش و خدمات پس از فروش در مراعات حقوق اخلاقی مصرف‌کنندگان از موضوعات با اهمیت است، زیرا مصرف‌کنندگان از جنبه‌های گوناگون در معرض بی‌عدالتی و آسیب‌دیدگی قرار دارند.
با فرارسیدن روز ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان شایسته است بحث رعایت اخلاقیات در فرآیندهای تولید، فروش و خدمات پس از فروش و میزان رعایت مسائل اخلاقی در این سیستم‌ها که ابعاد گوناگونی را شامل می‌شود تبیین گردد. به‌عبارت دیگر، در سیستم‌های تولید، فروش و خدمات پس از فروش علاوه بر توجه به بهبود بهره‌وری، عملکرد آنها در مراعات حقوق اخلاقی مصرف‌کنندگان نیز از موضوعات با اهمیت است، زیرا مصرف‌کنندگان از جنبه‌های گوناگون در معرض بی‌عدالتی و آسیب‌دیدگی قرار دارند؛ مانند ناآگاهی از فرایند تولید کالاها و کیفیت مواد مصرفی، عوارض و خطرهای ناشی از مصرف کالاهای زیان‌بار، ناآگاهی از شیوه صحیح مصرف کالا و شرایط نگهداری آن، تبلیغات نادرست، شرایط غیرمنصفانه معامله و قیمت، ضعف خدمات پس از فروش، عدم پایبندی تأمین‌کننده و تولیدکننده کالا به تعهداتی نظیر گارانتی، ضمانت و ... . لذا امروزه اصول اخلاقی جهت رعایت حقوق مصرف‌کنندگان در کشورهای مختلف مطابق استانداردهایی تبیین شده که تلاش وسیعی در رعایت حقوق مصرف‌کننده و حمایت از آنان را مدنظر دارد و سعی شده هر روز نیز بر تقویت آن افزوده شود.
خداوند متعال جهت مراعات حقوق مصرف‌کنندگان در قرآن عظیم‌الشأن، فروشندگان را به عدالت و دقت در مراعات استانداردهای اجناس و پرهیز از کم گذاشتن در آنها امر می‌کند، ازجمله سوره در مطففین نیز در مذمت و توبیخ کم گذاران چنین می‌فرماید: «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ الَّذینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَی النَّاسِ یَسْتَوْفُونَ وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ أَ لا یَظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ [مطففین / 1 الی 4] وای برکم‌گذاران آنان که وقتی برای خود استانده کنند، حق خود را به‌طور کامل می‌گیرند امّا هنگامی که می‌خواهند برای دیگران استانده یا وزن کنند، کم می‌گذارند! آیا آنها گمان نمی‌کنند که برانگیخته می‌شوند».
با توجه به اینکه خداوند متعال درآیات فوق از کیل به‌عنوان یکی از مصادیق استانداردها نام می‌برد و از کم گذاشتن در آنها نهی می‌کند می‌توان رعایت استانداردها را قدمی مبنایی در حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان برشمرد و از مهم‌ترین موسسه‌هایی که در جهت حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان فعالیت می‌کند، می‌توان موسسه استاندارد را ارزیابی نمود، زیرا فلسفه وجودی این موسسه این است که کالاهایی باکیفیت بالا در دست مصرف‌کننده قرار گیرد. و از هرگونه کم گذاشتن در کیفیت کالا ممانعت به عمل آورد.
که در این راستا قوانین حمایتی نیز وجود دارد این قوانین از جنبه‌های مختلفی به حمایت از حقوق مصرف‌کننده می‌پردازد. به‌طور مثال مقررات مربوط به فعالیت موسسه استاندارد که طبق این مقررات سیاست این موسسه بر روی استاندارد اجباری انواع کالاست و در غیر این صورت کالای مربوطه ضبط خواهد شد. همچنین استاندارد سازی سبب ارتقای سطح کیفیت محصول می‌شود. استاندارد بودن انواع کالاها و عرضه محصولات دارای ایمنی لازم باعث می‌شود که در پی کاهش یافتن آسیب‌های ناشی از مصرف کالاهای عرضه‌شده به مصرف‌کنندگان، تعداد دعاوی مصرف‌کنندگان نیز کاهش یابد و هرچه بیشتر به رعایت اصول اخلاقی مربوط به حمایت از مصرف‌کنندگان نزدیک‌تر گردیم.