سیره‌ی مدیریت توحیدی امام خمینی

خداوند بعد از خلق انسان برای اینکه این مخلوق بتواند رشد و تعالی پیدا کند سفیران و فرستادهایی را برای راهنمایی و نشان دادن راه ارسال کرد و یکی از شعارهای این فرستادگان را توحید قرار داده و همچنین یکی از عواملی را که موجب توسعه و رشد انسان خواهد شد و بر تکامل او می افزاید و مورد تاکید خود خداوند می‌باشد، بحث توحید و وحدانیت خداوند است.
اینکه اول و آخر، باطن و ظاهر و بر همه چیز آگاه و مسلط خداوند بوده و این درسی است که خداوند در جای، جای قرآن باعظمتش اشاره نموده است.
«قل هو الله احد»
«لَيْسَ کَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ [شوری/11] هیچ چیز همانند او نیست و او شنوا و بیناست!».
«يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ [فاطر/35] اى مردم شما به خدا نيازمنديد و خداست كه بى‏نياز ستوده است».
در همه‌ی این آیات به وحدانیت خداوند اشاره شده است و در عین حال یکی از نکته‌هایی که در این آیات می توان بدان اشاره کرد بحث ربوبیت و همه کاره بودن خداوند است. که در این آیات مورد اشاره واقع شده است.
بطور مثال یکی از آیات مورد استدلال اینکه خداوند همه کاره است همین آیه‌ی «انتم الفقراء الی الله...» می‌باشد که بدین معناست، اول و آخر امور بدست خداوند است و شما ای مخلوقین از خودتان چیزی ندارید.
لذا برای این امر اینطور می توان استدلال کرد:
«وجود هر معلولي وابسته به علّت خودش مي‌باشد. يعني هر معلولي وجود خودش را با همۀ شئون و متعلّقاتش از علّت هستي بخش دريافت مي‌كند و به عبارتي عين فقر و وابستگي به علّت هستي بخش خود مي‌باشد». [1]
لذا برای اینکه خداوند به همه کاره بودن خود اشاره کند در چندین جای قرآن به صراحت اعلام می‌فرماید:
الف: در مقابل مشرکین قریش که اعتقاد به خالق بودن خداوند (توحید در خالقیت) داشتند ولی در ایجاد مدیریت در عالم بت‌های مختلفی برای خود برمی‌گزیدند (مثلا بتی برای رزق و روزی، بتی برای دوری بلا...) ولی خداوند در آیه‌ای این پندار را باطل می‌کند.
«وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ [زمر/38] و اگر از آنها بپرسی: چه کسی آسمانها و زمین را آفریده؟ حتماً می گویند: خدا!».
ب: یا در داستان حضرت ابراهیم (علیه السلام) در آیات 76 تا 79 سوره انعام، در ظاهر، اجرام آسمانی را به خدایی می‌گیرد امّا با استدلال به ناپایداری آنها و بیزاری جستن از خدایان افول کننده، مردم را به قدرتی فراتر از اینها دعوت می‌کند و در ادامه به آنها می‌فرماید: «قالَ يا قَوْمِ إِنِّي بَري‏ءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ [انعام/78] گفت: ای قوم من از شریک‌هایی که شما (برای خدا) می‌سازید، بیزارم!».
لذا این مدیریت و ربوبیت خدا را نیز می‌توان در جایی که آلات و علت‌ها باید وظیفه‌ی طبیعی خود را انجام دهند مثلا چاقو باید ببرد و آتش باید بسوزاند در عین حال می‌بینیم که وظیفه‌ی طبیعی خود را انجام نمی‌دهد یا روخانه‌ای عظیم از وسط شکافته می‌گردد این یعنی همه‌ی عوامل بدست خداوند بوده و اگر بخواهد علل و عوامل طبیعی کار خود را انجام نمی دهند البته در کنار این عوامل اختیار انسان را هم نباید فراموش کرده لذا خداوند در کنار همه کاره بودن خود قدرت اختیار و انتخاب را نیز به انسان داده است لذا در قرآن به این امر اینطور اشاره می‌کند «إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ [رعد/11] خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملّتی) را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند!».
لذا این نگاه توحیدی که همه کاره بودن خدا را به اثبات می رساند در نگاه و نوع مدیریت حضرت امام نیز می‌توان مشاهده کرد.
و بر این اساس آنجا که می‌فرماید: «خرمشهر را خدا آزاد کرد»
یا در توصیف عامل پیروزی انقلاب اینطور بیان می‌فرمانید:
«اين تحول يك تحول‏ الهى‏ بود نه انسانى. انسان نمى‏ توانست يك همچو كارى بكند. هر كس خيال كند كه فلان‏ اين كار را انجام داد صحيح نيست؛ خدا اين كار را انجام داد. اين يَدِ غيبى بود كه بر سر اين ملت سايه افكند و يك ملت مظلوم را، ملتى كه هيچ ساز و برگ نداشت، بر يك قدرتهاى بزرگ موفق كرد و پيروزى داد و اين سد را شكست». [2]
یا در جریان شکست آمریکا در طبس حضرت امام خميني شكست مفتضحانه و ذلت بار آمريكا در صحراي طبس را حاصل و نتيجه قطعي امدادهاي غيبي الهي مي‌دانست لذا می فرمایند: «اين مانور احمقانه به امر خداي قادر شكست خورد». [3] و همين عنايات حضرت حق بود كه باعث شد طوفان‌هاي مهيب شن به حركت آيند و مانع ديد خلبان ها و موجب برخورد شديد هواپيماهاي جنگي و انفجار آنها شوند.
بر همین اساس نگاهی که ما باید به جهان داشته باشیم باید نگاهی با تدبیر و مدیریت خداوند باشد و به این امر اذعان داشته باشیم که همه کاره خداست و علل و اسباب در این جهان همه پیشکاران و عوامل دست خداوند می‌باشند که اگر خدا بخواهد آنها حتی عمل طبیعی خود را از دست داده و عمل نمی‌کنند و حضرت امام خمینی نیز با همین نگاه توحیدی به مدیریت جامعه در قبل و بعد از انقلاب پرداختند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:
[1]. سایت پژوهشکده باقرالعلوم (علیه السلام).
[2]. حضرت امام خمينى(س)، صحيفه امام، ج7، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(س)، تهران، ص106.
[3]. همان، ج12، 256.