رهروان ولایت ـ در بخش اول به ضرورت و چرائی تولید علم و بحث اجمالی از آفت‌های تولید علم در کشور عزیز ایران پرداختیم و در بخش دوم قصد داریم ماهیت دو آفت مذکور در بخش اول و همچنین راه حل مقابله با آنها در عرصه تولید علم در کشور را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. نظریه «راه اندازی بانک سؤالات جمهوری اسلامی»[1] در واقع پیوستی به جریانات دغدغه‌مند و نگران ترجمه گرایی در عرصه تولید علم در کشور می‌باشد تا از این طریق ضمن ایجاد فرصت کاربردی کردن مبانی دینی دیدگاه‌های مختلف کشور مانند مکتب صدرایی و ... پاسخ‌گوی نیازهای جهت‌ساز مردم بوده و از تسلط نگاه ترجمه‌گرا در عرصه علم جلوگیری نماید.
حل مسائلی همچون کنترل طلاق، پیشگیری از جرم و ... امروزه ذهن همه جامعه را به خویش مشغول ساخته است و راه اندازی بانک سؤالات جمهوری اسلامی فرصت بازسازی مجدد تئوری‌های سکولار را از آنها خواهد گرفت، این اولین دغدغه بانک سؤالات جمهوری اسلامی برای مدیریت صحنه تولید علم کشور و پاسخ به موضوعات جهت‌ساز (موضوعات مورد دغدغه و محل تأمل) مردم می‌باشد.
برای تبیین دو خطر ترجمه گرایی و نگاه کلی و غیر کاربردی در عرصه تولید علم کشور و حرکت به سمت تئوری‌های سکولار برای پاسخ به موضوعات و مسائل جهت‌ساز جامعه ناچار به استفاده از چند مثال روشن هستیم؛ یکی از بارزترین حوزه‌های علوم انسانی، حوزه سیاست خارجی هر کشوری می‌باشد که کشور عزیز ایران در این عرصه به شدت نیازمند نظریه‌پردازی و تئوری‌های پشتیبان، تاکتیک و راهبرد مشخص برای مدیریت دستگاه سیاست خارجی است. خلاء به وجود آمده در اثر نگاه کلی و غیر کاربردی جریانات دغدغه‌مند به عرصه سیاست خارجه، فضا و شرایط را به گونه‌ای برای دیدگاه سکولار که نگاهی اکونومیک[2] به انسان، نگاهی اقتصاد محور به جامعه و نگاهی مادی به تاریخ دارد فراهم کرده است که این دیدگاه از فضای تقابل جمهوری اسلامی ایران با محیط بین الملل و تحریم‌های ظالمانه وضع شده علیه ملت ایران استفاده کرده و نظریه خویش را تحت عنوان اصطلاح «سیاست خارجی توسعه گرا»[3] تئوریزه نموده است به گونه‌ای که این نظریه امروز در دولت یازدهم مبنای تعامل دستگاه سیاست خارجی در محیط بین الملل است.
علیرغم تأکیدات فراوان رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای زید عزه مبنی بر ضعف مبانی علوم انسانی غربی، مشاهده می‌شود، مبانی سکولار توانسته‌اند با بازسازی خویش، مبنای عملِ دولتمردان جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرند، امّا علیرغم اذعان همه نیروهای انقلاب و راه‌اندازی مؤسسات و پژوهش‌گاه‌های متعدد و سابقه 20 ساله مبارزه و نقد مبانی علوم سکولار، به دلیل طولانی مدت شدن فرآیند کاربردی سازی علوم انسانی اسلامی و همچنین مسائل و موضوعات معطل و فاقد نظریه در جامعه ایران، نگاه سکولار علیرغم اثبات فساد مبانی‌اش، با استفاده حداکثری از این خلاء تئوریک؛ اقدام به بازسازی خویش نموده است و در کمال ناباوری مبنای تعامل مدیران دولت یازدهم جمهوری اسلامی قرار گرفته است و نظام جمهوری اسلامی نیز به صورت تاکتیکی به «نرمش قهرمانانه»[4] برای مدیریت این تئوری خلاف «جهت حرکت انقلاب اسلامی»[5] روی آورده است.
قطعاً نقد نظری و شروع مبارزه با این تئوری از پیش فرض فلسفی، روشی بدتر از نقد مبانی این تئوری است. زیرا طرح مباحث نظری برای مقابله با تئوری که امروز مبنای عمل دولتمردان یازدهم قرار گرفته است در شرایطی که مردم درگیر مشکلات اجتماعی بوده و موضوعات جهت‌سازشان درگیر بوده و تمام توان‌شان صرف تأمین این موضوعات است با بی توجهی روبرو شده و هیچ تأملی در مخاطبین خویش ایجاد نخواهد کرد.
------------------------------------------------
پی نوشت:
1. یکی از مصیبت‌های علمی در هر کشوری این است که مسائل آن کشور درست فهم نشده و با مسائل مشابه یکسان انگاشته شود و در نتیجه پاسخ هایی که به مسأله آن کشور داده می‌شود، در واقع به پاسخ به همان سؤالات متداول مشابه خواهد بود. بانک سؤالات جمهوری اسلامی ایده‌ای برای حل این مشکل در عرصه علمی کشور است. جمع آوری و شرح صحیح سؤالات تأسیسی جمهوری اسلامی و ارائه آنها به محل مناسب برای پاسخ علمی و منطقی به این مشکلات و مسائل تعریفی اجمالی از بانک سؤالات جمهوری اسلامی است.
2. Economic: اقتصادی.
3. همان گونه از نام آن برمی‌آید، رسالت اصلی این دیدگاه، زمینه سازی برای تحقق فرآیند توسعه پایدار تعریف شده است. به بیان دیگر، چنین سیاستی، در واقع یکی از ابزارهای اصلی دولت توسعه گرا جهت عینیت بخشی به اهداف خود می‌باشد. به طور کلی، در سیاست خارجی توسعه‌گرا، اصل بر همکاری و هماهنگی در عرصه روابط بین الملل است. البته اصالت یافتن همکاری در این سیاست همان طور که از تنش و تقابل با نظام بین الملل پرهیز می‌کند، به معنای وادادگی و پذیرش وضع موجود در عرصه بین المللی نیست، بلکه با استفاده از قواعد بین المللی و با ایجاد اجتماع هدفمند، با کشورهای همسو و در راستای منافع و اهداف کشور گام برمی‌دارد. (بخشی از کتاب الزامات سیاست خارجی توسعه گرا، تألیف معاونت پژوهشهای سیاست خارجی دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1386)
4. ما تعبیر «نرمش قهرمانانه» را به کار بردیم؛ یک عدهّ‌ای آن را به معنی دست برداشتن از آرمان‌ها و هدف‌های نظام اسلامی معنا کردند؛ بعضی از دشمنان هم همین را مستمسکی قرار دادند برای اینکه نظام اسلامی را به عقب‌نشینی از اصول خودش متّهم کنند؛ اینها خلاف بود، اینها بدفهمی است. نرمش قهرمانانه به معنای مانور هنرمندانه برای دست یافتن به مقصود است؛ به معنای اینا ست که سالک راه خدا - در هر نوع سلوکی- به سمت آرمان‌های گوناگون و متنوع اسلامی که حرکت می‌کند، به هر شکلی و به هر نحوی هست، باید از شیوه‌های متنوّع استفاده کند برای رسیدن به مقصود. وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلَی فِئَةٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ؛ هر گونه حرکتی- چه حرکت به جلو، چه حرکت به عقد- مثل میدان رزم نظامی، باید به دنبال رسیدن به اهدافِ از پیش تعیین شده باشد. اهدافی وجود دارد؛ نظام اسلامی در هر مرحله‌ای یکی از این اهداف را دنبال می‌کند، برای پیشرفت، برای رسیدن به نقطه‌ی تعالی و اوج، برای ایجاد تمدن عظیم اسلامی؛ باید سعی کند به این هدف در این مرحله برسد. البتّه مرحله‌گذاری است، قطعه قطعه است. راهنمایان و هادیان و متفکّران و مسئولان مربوط ، این قطعات را معیّن می‌کنند، هدف‌گذاری می‌کنند، حرکمت جمعی آغاز می‌شود. همه باید بلاش کنند که هر حرکتی در هر مرحله‌ای به اهداف خودش برسد. این آن نظامِ صحیحِ حرکتِ منطقی [است]. این را همه‌ی فعّالان عرصه‌ی سیاست و مدیریّت کلان کشور باید همواره به یاد داشته باشند؛ آحاد مردم، شما عزیزان بسیجی- فعّالان عرصه‌ی بسیج-هم باید این را همواره به یاد داشته باشید. (بیانات آیت الله امام خامنه‌ای حفظه الله. در دیدار پنجاه هزار فرمانده بسیج سراسر کشور.1392/08/29)
5. «جهت حرکت انقلاب اسلامی»، یکی از اصطلاحات مطرح در «اولین نقشه‌ی راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی» است. این اصطلاح از سه بخش مبنای انقلاب اسلامی، مراحل تحقق مبنای انقلاب اسلامی و موضوعات انتقال میان مراحل تحقق انقلاب اسلامی تشکیل شده است. طبق این تعریف، مبنای انقلاب اسلامی، «نظام اسلامی» است و مراحل تعریف شده برای تحقق مبنای انقلاب، شامل پنج مرحله با نام‌های «انقلاب اسلامی»، «نظام اسلامی»، «دولت اسلامی»، «جامعه‌ی اسلامی» و «تمدن اسلامی» است. ما هم اکنون در مرحله‌ی دولت اسلامی هستیم و موضوع انتقال از این مرحله به مرحله‌ی جامعه‌ی اسلامی، مسأله‌ی «الگوی پیشرفت اسلامی» است.