مباهله پيامبر(ص) و مسيحيان نجران چه درسی برای مستکبران دارد؟
پاسخ:
مباهله چيست؟ در اصل به معني رها كردن از قيد و بند و در دعا به معني تضرع و واگذاري كار، به خداست و از نظر مفهوم متداول درآيه فوق به معني نفرين كردن دو نفر به يكديگر است، افرادي كه درباره مسأله مهم مذهبي گفتگو دارند در يك جا جمع شوند و به درگاه خداوند تضرع كنند و از او مي خواهند كه دروغگو را رسوا سازد و مجازات كند.[1]
قرآن مجيد با صراحت به پيامبر(ص) دستور مي دهد كه در مقابل كساني كه با استدلال و مذاكره قانع و تابع نمي شوند راه مباهله را پيش گيرد.[2]
زمان و مكان مباهله: مشهور ميان دانشمندان اين است كه روز حضور براي مباهله، بيست و پنجم ماه ذي الحجة سال دهم هجرت بوده و به اتفاق همه مسلمين، مكان مباهله اطراف «نزدیکی مدينه» و در دامنه صحرا بوده است.[3]
منطقه «نجران» كه در مرز حجاز و يمن قرار گرفته، در آغاز طلوع اسلام تنها منطقه مسيحي نشين در حجاز (عربستان) بود، پيامبر(ص) در راستای دعوت از سایر ملل وسران دولت هاي جهان به اسلام نامه اي به اُسقف نجران (ابو حارثه) نوشت كه در آن آمده است واورا به دین اسلام دعوت کرد : «بنام خداي ابراهيم و اسحق و يعقوب از محمد، پيامبر(ص) رسول خدا به اسقف نجران شما را دعوت مي كنم كه از ولايت و پرستش بندگان، خارج شده و در ولايت و پرستش خداوند وارد شويد وگرنه بايد به حكومت اسلامي جزيه (ماليات) بپردازيد و .... »
نمايندگان پيامبر(ص) وارد نجران شدند، اسقف براي تصميم گيري شورا تشكيل داد، «شرجيل» كه به عقل و درايت و كارداني معروف بود گفت: از پيشوايان مذهبي شنيده ايم كه نبوت، روزي از نسل اسحق به فرزندان اسماعيل منتقل مي شود و بعيد نيست محمّد كه از اولاد اسماعيل است، همان پيغمبر موعود باشد. تصميم بر اين شد كه شصت نفر از علماي آنها با پيامبر(ص) از نزديك گفتگو كنند; هيئت نمايندگي در حالي كه لباس هاي تجملي ابريشمي بر تن و انگشترهاي طلا بر دست و صليب بر گردن داشتند، وارد مسجد شدند (در مدينه) و بر پيامبر(ص) سلام كردند ولي وضع زننده و نامناسب آنها پيامبر(ص) را سخت ناراحت كرد،
آنها براي فهميدن علتِ ناراحتي پيامبر به عثمان و عبدالرحمان كه سابقه آشنايي با آن دو را داشتند، مراجعه كردند، آن دو گفتند: كه حلّ گره به دست علي بن ابي طالب(ع) است، و علي(ع) فرمود با وضع ساده به حضور حضرت بياييد تا مورد تكريم واقع شويد، آنان چنين كردند، پيامبر هم سلام آنان را پاسخ داد و هداياي آنها را قبول فرمود.[4]
مذاكره نمايندگان نجران با پيامبر(ص): پيامبر(ص) فرمود: شما را به آيين توحيد و يكتاپرستي دعوت مي كنم. نمايندگان گفتند: اگر منظور از اسلام، ايمان به خداي جهان است ما هم ايمان داريم. پيامبر فرمود: اسلام، نشانه هايي دارد كه برخي اعمال شما نشان مي دهد كه به اسلام واقعي نگرويده ايد، مثلا صليب مي پرستيد، گوشت خوك مي خوريد و براي خدا فرزند قايل هستيد.
نمايندگان گفتند: او (عيسي(ع) فرزند خداست چون بدون پدر به دنيا آمده، پيامبر فرمود: آفرینش حضرت عيسي(ع) نظير حضرت آدم(ع) است[5]. اگر نداشتن پدر دليل بر فرزند بودن خداوند است، پس حضرت آدم(ع) سزاوارتر است كه فرزند خدا باشد. چون نه پدر داشت نه مادر. نمايندگان گفتند: حرف هاي شما ما را قانع نمي كند، راهش اين است كه در وقت مُعيني مباهله كنيم و بر دروغگو نفرين کرده و از خدا هلاك او را بخواهيم (براساس برخی از گزارشات مباهله را خود پيامبر(ص) پيشنهاد كرد و اين آيه شريفه نازل شد: (فَمَن حاجَّكَ مِنْ بَعدِ ما جائكَ مِنَ الْعِلم فَقُل تَعالُوا نَدْعُ اَبْنائَنا وَ اَبْنائَكُم وَ نِسائَنا وَ نِسائَكُم وَ انْفُسَنا وَ اَنْفُسَكُم ثُمَّ نَبْتَهِل فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَي الكاذبين)[6]
«هرگاه بعد از علم و دانشي كه (درباره مسيح) به تو رسيده (باز) كساني با عدم پذیرش استدلال با تو سخن حق را نپذیرند به آنها بگو: بياييد ما فرزندان خود را دعوت مي كنيم شما هم فرزندان خود را، ما زنان خود را دعوت مي كنيم شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت مي كنيم و شما هم از نفوس خود، آنگاه مباهله مي كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار مي دهيم.
قرار شد فرداي آن روز براي مباهله آماده شوند، نمايندگان نجران پيش از آنكه با پيامبر(ص) روبرو شوند به يكديگر مي گفتند: هرگاه ديديد كه محمّد افسران و سربازان خود را به ميدان مباهله آورد معلوم مي شود در ادعاي خود صادق نبوده ولي اگر با فرزندان و جگر گوشه هاي خود آمد، پيداست كه او پيامبر (ص)و راستگو است و به قدري به خود ايمان دارد و احساس امنيت مي كند كه عزيزان خود را آورده، هنوز در اين گفتگو بودند كه ناگهان چهره نوراني پيامبر(ص) ظاهر شد كه دست امام حسن(ع) و امام حسين(ع) را گرفته و علي(ع) پيش رو و حضرت زهرا(س) پشت سر پیامبر(ص)حركت مي كردند. نمايندگان همگي با حالت بهت زده به يكديگر نگاه مي كردند و انگشت تعجب به دندان گرفتند، اين مرد به دعوت و وراه خود ایمان استوار دارد وگرنه عزيزان خود را در معرض بلاي آسماني قرار نمي داد.[7]
انصراف نمايندگان نجران از مباهله: نمايندگان نجران با ديدن این صحنه به شور نشسته و به اتفاق آراء تصويب كردند كه از مباهله صرف نظر کرده وهمه ساله مبلغي به عنوان جزيه (ماليات سالانه) بپردازند تا از امنیت حاصل از سایه امن حكومت اسلامي بهره مند شوند پيامبر(ص) به این عهد رضایت داد وفرمود: عذاب، سايه شوم خود را بر سر نمايندگان نجران گسترده بود و اگر از درِ ملاعنه و مباهله وارد مي شدند صورت انساني خود را از دست داده و از آتشي كه در بيابان برافروخته مي شد، مي سوختند و دامنه عذاب به سرزمين نجران هم كشيده مي شد. اُسقف نجران گفت: با محمّد(ص) چهره هايي را مي بينم كه هرگاه دست به دعا بلند كنند و از خدا بخواهند كه بزرگترين كوهها را از جاي بركند، فوراً كنده مي شود; با اين چهره هاي نوراني وافراد (رسول الله فاطمه علی حسن وحسین)مباهله نتوان کرد؛
مفاد پیمان نامه : به نام خداوند بخشنده مهربان، اين نامه اي است از محمّد رسول خدا به ملت نجران و حومه آن، حكم و داوري محمّد درباره تمام املاك و ثروت ملت نجران اين شد كه اهالي نجران هرسال دو هزار لباس كه قيمت هر يك از چهل درهم تجاوز نكند به حكومت اسلامي بپردازند... و جان و مال و سرزمين و معابد ملت نجران در امان خدا و رسول اوست، مشروط بر اينكه از همين حالا از هر نوع ربا خواري خودداري كنند.[8]
بزرگترين فضيلت براي اهل بيت(ع): مفسران و محدثان شيعه و اهل سنت تصريح كرده ند كه آيه مباهله (آل عمران: 61) در حق اهل بيت(ع) نازل شده و پيامبر(ص) تنها فرزندانش امام حسن(ع) و امام حسين(ع) و دخترش فاطمه(س) و پسر عمويش (دامادش) علي(ع) را به ميعادگاه برد و احاديثي فراوان نقل شده كه منظور از (ابنائنا) در آيه; حسن(ع) و حسين(ع) و منظور از (نسائنا) فاطمه(س) و منظور از (انفسنا) حضرت علي(ع) مي باشد.[9]
نتیجه : مباهله از نظر مفهوم متداول در آيه شريفه به معني نفرين كردن دو طرف به يكديگر است تا خداوند دروغگو را رسوا كند، دستور به مباهله در قرآن مجيد صريحاً آمده (آل عمران: 61) مباهله پيامبر(ص) با مسيحي هاي نجران در دامنه صحراي مدينه در بيست و پنجم ذي الحجه سال دهم هجرت بود، وقتي استدلال پيامبر با نمايندگان نجران نتيجه نداد قرار شد مباهله كنند. اما قبل از شروع مجلس مباهله نمايندگان نجران منصرف شدند و ماليات را قبول كردند و صلح نامه امضاء شد. ضمن اینکه واقعه مباهله بزرگترين سند فضيلت براي امیر المومنین علي(ع) و فاطمه(س) و فرزندانشان مي باشد. اثبات حقانیت اسلام بر مسیحت ودیگر مدعیان بود ؛
همواره در طول تاریخ اسلام نسبت به اهل بیت وامروز برای پیروان اهل بیت در کشورهای اسلامی مباهله وشرایط مباهله برقرار است ؛ در مباهله پیامبر (ص) اعضای مباهله خانواده ی عزیز او بودند ؛ که مسیحیان با شناخت آنان عقب کشیده وشکست را پذیرفتند ؛ امروز مباهله ما با جهان کفر واستکبار است که باید از شکست تاریخی مستکبران گذشته درس عبرت بگیرند ؛ دعا ونیایش ضمن حفظ آمادگی دفاعی بهترین وسیله ی نجات از بحرانهای سیاسی واقتصادی است ؛ با توسل به اهل بیت پیامبر(ص) وچهار عزیزی که پیامبر(ص) با خود داشت که دشمنان بادیدن آنان عقب نشستند وصحنه را خالی کردند ما می توانیم بر دشمنان پیروز شویم ؛
ماه محرم ماه حسین وپیروزی اهل بیت بر مستکبران جهان بود ؛ که در پیش روی قراردارد؛ پیروزی پیامبر(ص) بر اهل نجران در مدینه وامام حسین(ع) بر مستکبران مربوط به همه ی اعصار است ؛ ملت مسلمان ایران از مباهله پیامبر(ص) واز رشادت امام حسین درس پیروزی بر تمام زورگویان وزر سالاران را گرفته واز این میادین سربلند بیرون می آیند به شرطی که مانند یاران امام حسین واهل بیت پیامبر (ص) همدل ویکدست باشند واز رهبروپیشوای خود با جان ودل وعشق پیروی کنند؛
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . آيت اللّه ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، دارالكتب الاسلاميه، تهران، چاپ بيست و چهارم) ج 2، ص 437.
[2] . قرآن كريم، آل عمران: 61.
[3] . آيت اللّه جعفر سبحاني، فروغ ابديت (انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، قم، چاپ پانزدهم، پائيز 77) ج 2، ص 442.
[4] . آيت اللّه جعفر سبحاني، منشور جاويد (چاپ اول، زمستان 75، مؤسسه امام صادق(عليه السلام)، قم) ج 7، ص 96.
[5] . آل عمران /59
[6] . آل عمران: 61.
[7] . تفسير نمونه، همان، ص 440.
[8] . همان مدرك، منشور جاويد، ص 98.
[9] . فخر رازي، تفسير كبير، ج 8، ص 85 و ذمخشري، الكشاف، ادب الحوزه، ج 1، ص 369.
منبع:سایت اندیشه قم