چکیده: درهای بهشت در ماه مبارک رمضان به روی بندگان خدا باز است و این همراه با شرایطی است و آن این‌که خود بندگان باید زمینه باز شدن درهای بهشت را فراهم کنند.
خداوند متعال به خاطر این‌که به بندگانش مخصوصا مومنان عنایت و لطفو رحمت ویژه‌ای دارد، زمان‌ها و مکان‌ها و اسباب مختلفی را قرار داده تا از این طریق بندگانش در جهت حفظ و تقويت ايمان و نزدیک شدن به پروردگار و نيز جبران خطاها و گناهان گذشته، بتوانند آمادگی لازم برای دريافت فيض الهی را داشته باشند.
در این راه بهترين فرصت برای رسیدن به اين اهداف والا، ماه مبارك رمضان است كه ماه مهمانی پروردگار و نزول رحمت بی‌كران اوست. در اين ماه عزيز خداوند قدرت شيطان را محدود كرده و زمينه و فضای ايجاد وسوسه او را تنگ و محدود نموده است و روح و روان و درون انسان‌ها را برای عبادت حق و بندگی خداوند و عمل به دستورات او آماده و مهيا ساخته است. ولی معنای اين سخن، از بين رفتن قدرت اختيار و انتخاب و تعطيل شدن ميدان فعاليت شيطان و بسته شدن در تكاليف و امتحان و آزمايش الهی نیست.
در قسمتی از روایتی که از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است: «ای مردم درهای بهشت در اين ماه باز است از خدا بخواهيد كه آن‌را بر شما نبندد و درهای جهنم بسته است از خدا بخواهيد كه برشما باز نكند و شيطان‌ها در غل و زنجيرند از خدا بخواهید كنيد كه آن‌ها را بر شما مسلط نكند».[1]
درهای بهشت در این ماه به روی بندگان خدا باز است و این همراه با شرایطی است و آن این است که خود بندگان باید زمینه باز شدن درهای بهشت را فراهم کنند. ممکن است کسی بپرسد در این‌صورت چه فرقی بین این ماه و ماه‌های دیگر است؟ در پاسخ می‌توان گفت: امتیازی که خدا در این ماه به بندگان خود داده است این است که زمینه بهشتی شدن و باز شدن درهای بهشت در این ماه خیلی راحت‌تر است، نسبت به ماه‌های دیگر، هم‌چنین باید توجه داشت که درهای جهنم در این ماه بسته است، ولی باید مواظب باشیم که با غفلت و اعمال بد، درهای جهنم را به روی خود باز نکنیم .
امام باقر(علیه‌السلام) فرمود: «پیامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) چون به هلال ماه رمضان نگریست، رو به قبله کرد و فرمود: «خدایا این ماه را برای ما نو کن، با امنیت، ایمان، تندرستى، مسلمانى، عافیت، روزی فراوان، دفع بیماری، تلاوت قرآن و کمک بر نماز و روزه؛ خدایا ما را برای رمضان سالم نگه‌دار و ماه رمضان را برای ما، و بپذیر از ما، تا این که ماه رمضان به اتمام رسد، و ما را آمرزیده باشى».
سپس به مردم رو کرد و فرمود: «اى مسلمانان! آن هنگام که هلال ماه رمضان سر برآورد، شیطانهاى رانده شده به زنجیر کشیده مى‌شوند، درهاى آسمان و درهاى بهشت و درهاى رحمت گشوده، و درهاى دوزخ بسته خواهد شد».
بنابراین، چنان که در این روایت آمده، یکی از برکات ماه رمضان این است که شیطانی که هر لحظه در گم‌راه کردن انسان به کمین نشسته، به بند کشیده شده است.
از آن‌جا که یکی از اسباب و عوامل گناه شیطان است، و اموری دیگری در سوق دادن انسان به گناه دخالت دارند، مانند هوای نفس و امیال درونی انسان پس در ماه رمضان نیز راه گناه‌کردن و نافرمانی الهی برای انسان‌ها باز است. حال در این راه، هر کسی بیشتر با نفس خود مبارزه کند، بهتر می‌تواند با آن به مقابله بپردازد و نفس سرکش خود را رام نماید.
لازم است که بدانیم اگر شیطان به عنوان یک عامل منحرف‌کننده در مسیر زندگی انسان‌ها اصلا وجود نداشت، باز انسان به عنوان یک موجود صاحب اختیار، می‌توانست هر راهی را، چه خیر و سعادت و چه شر و شقاوت، انتخاب کند و مبتلا به انواع گناهان و اشتباهات گردد. لذا تنها عامل گرایش انسان به سوی بدی‌ها و انحرافات و گناه، شیطان نیست؛ بلکه شیطان در نقش محرک و تقویت‌کننده میل‌ها و گرایش‌های نادرست درونی عمل می‌کند، و انسان را وسوسه کرده و به گناه سوق می‌دهد. در واقع، شیطان یا همان ابلیس، تنها نقش تحریک انسان را دارد. وسوسه در فرضی شکل می گیرد که نوعی تمایل و گرایش درونی در انسان وجود داشته باشد.
در نتیجه: در این ماه با آن‌که شیطان در بند است، باز زمینه گناه وجود دارد و باید با مبارزه با نفس و خواهش‌های شهوانی او و عدم پاسخ مثبت به آن‌ها و اطاعت از خداوند متعال، از این ماه بهره کافی را برده و خود را به خداوند متعال نزدیک کنیم.
-------------------------------------------------
پی‌نوشت
[1] برگرفته از کتاب معارف قرآن، انسان شناسی، استاد مصباح يزدی.
[2]. اصول کافی، نوشته کلینی ، ج 4، ص 67.