- یکی از مواردی که امروزه در فضای مجازی و غیر مجازی رایج شده، تمسخر دیگران به بهانه خندیدن یا خنداندن است؛ این عمل شوم حتی دامن مقدسات را هم گرفته و آنها را نیز دست مایه طنز پردازی شیطانی قرار داده است.
متن‌ها، صوت‌ها، فیلم‌ها، کلیپ‌ها و پیامک‌هایی که برای سرور آفرینی و به جهت شاد کردن مردم ساخته می‌شوند و در کانال‌ها و گروه‌های مختلف انتشار می‌یابد. کاری که اگر طبق تعالیم دینی صورت بگیرد؛ نوعی از ادخال سرور در قلب مؤمن به حساب می‌آید که درباره آن پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «مَنْ سَرَّ مُؤْمِناً فَقَدْ سَرَّنِي وَ مَنْ سَرَّنِي فَقَدْ سَرَّ اللَّه[۱] هرکس مؤمنی را شادمان سازد مرا شاد کرده و کسی که مرا شادمان کند خداوند را شادمان ساخته است.»
اما برخی از درون مایه‌های آن تولیدات، طنزهایی نا صحیح و نا صواب است که نه تنها خدا را شاد نمی‌سازد؛ بلکه باعث برانگیخته شدن غضب الهی نیز می‌شود. در این یادداشت به شناسایی آن گونه مطالب می‌پردازیم و عواقب شوم آن را ذکر می‌کنیم.
طنّازی با تمسخر اقوام و ملل
طنازی و طنز پردازی یک هنر است و نشان از توانایی‌های فردی دارد. اما اگر در چارچوب تمسخر دیگران بروز یابد مصداق هنری شیطانی می شود و قهقهه ابلیس را به همراه خواهد داشت. اگر کسی یک فرد را مسخره کند و بخندد؛ دچار حق الناس شده و باید او را راضی کند. رضایتی که کسب آن نه در دنیا ساده است و نه در آخرت. حال برخی جرأتی شیطانی از خود نشان داده و یک قومیت و یا یک ملیت را مسخره می‌کنند. آنها با این کار خود را بدهکار هزاران و میلیون‌ها نفر کرده‌اند و دستور قرآنی را زیر پا گذاشته‌اند که خداوند سفارش کرده: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِّن نِّسَاءٍ عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَ لَا تَلْمِزُواْ أَنفُسَكمُ وَ لَا تَنَابَزُواْ بِالْأَلْقَاب[حجرات/۱۱] اى كسانى كه ايمان آورده ايد، مباد كه گروهى از مردان گروه ديگر را مسخره كند، شايد آن مسخره شدگان بهتر از آنها باشند. و مباد كه گروهى از زنان گروه ديگر را مسخره كند، شايد آن مسخره شدگان بهتر از آنها باشند. و از هم عيبجويى مكنيد و يكديگر را به القاب زشت مخوانيد.» این قسمت از آیه به روشنی مسخره کردن دیگران و القاب زننده دادن به همدیگر را نهی کرده و از آنها با عنوان کارهای که در شأن یک مؤمن نیست؛ یاد کرده است. در انتهای آیه آمده است: « ِپئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْايمَانِ وَ مَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئكَ هُمُ الظَّالِمُون[حجرات/۱۱] بد است عنوان فسق پس از ايمان آوردن. و كسانى كه توبه نمى كنند خود ستمكارانند.» در این قسمت، آن کارها را فسق و برابر با ظلم معرفی شده است. پس یک فرد با ایمان باید از اینگونه کارها به شدت دوری کند.
از نظر تعالیم اسلام آبروی یک مؤمن، مقدس است و احترام به آن واجب است.
طنّازی با تمسخر مقدسات!
برخی گناهی بزرگتر را هم مرتکب شده و برای طنز پردازی سراغ مقدسات رفته‌اند و آنها را نشانه گرفته‌اند. البته این، یک کار جدیدی نیست و همواره یکی از راهکارهای دشمنان راه حق و حقیقت به شمار می‌رفته است. مثلاً در ماجرای حضرت نوح(علیه‌السلام) می‌بینیم که ایشان همواره از جانب منکران مورد تمسخر قرار می‌گفت. همچنانکه در قرآن آمده است: «وَ يَصْنَعُ الْفُلْكَ وَ كُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِّن قَوْمِهِ سَخِرُواْ مِنْهُ[هود/۳۸] نوح كشتى مى ساخت و هر بار كه مهتران قومش بر او مى گذشتند مسخرهاش مى كردند. » پس تمسخر رهروان راه حق و پیشوایان راستین همواره وجود داشته و برای کمرنگ کردن علاقه توده‌های مردمی به آنان و جلوگیری از جذب بیشتر افراد به صراط مستقیم الهی به کار گرفته می‌شده، مطلبی که حسرت الهی را در پیش داشته و فرموده است: «يَاحَسْرَةً عَلىَ الْعِبَاد مَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كاَنُواْ بِهِ يَسْتهْزِءُون[یس/۳۰] اى دريغ بر اين بندگان. هيچ پيامبرى بر آنها مبعوث نشد مگر آنكه مسخرهاش كردند.»
این کار حتی باعث شبهه آفرینی در ذهن مخاطبان می‌شود و مسئله‌ای باطل را در قالب شوخی، حق جلوه می‌دهد. مطمئناً یکی از خواسته‌ها، نقشه‌ها و توطئه‌های شیطانی نیز تمسخر مقدسات است.
حرمت زدایی و قبح شکنی حساب شده
یکی از کاربردهای شوم تمسخر مقدسات، قبح شکنی و زیر پا گذاشتن حُرمت مقدسات است. هر ملت، قومیت، دین و مذهبی برای خود یکسری خطوط قرمزی دارد. مواردی که حفظ احترام آنها واجب است و ریشه در هویّتهای فردی و اجتماعی دارد. بسیار بوده‌اند افراد و گروه‌های بی‌هویت که به طور حساب شده، آن خطوط قرمز را مورد تهاجم خود قرار داده‌اند. سفارش اولیه قرآن به اهل ایمان، دوری گزینی از چنین افرادی است و فرموده: «وَ إِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يخَوضُونَ فىِ ءَايَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنهُْمْ حَتىَ يخُوضُواْ فىِ حَدِيثٍ غَيرِهِ وَ إِمَّا يُنسِيَنَّكَ الشَّيْطَنُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِين[انعام/۶۸] و هنگامى كه ديدى آن كسانى را كه از روى تمسخر، در آيات قرآن گفتگو كرده بر آن طعنه مى زنند، پس دوری كن از آنان تا آنكه به سخنى ديگر بپردازند، و اگر شيطان اين معنا را از يادت برد و بعداً به يادت آمد، فورا برخيز و با قوم ستمگر منشين.» نشست و بر خاست با افرادی که مقدسات را به بازی می‌گیرند و بآنها را تمسخر می‌کنند؛ سبب کم شدن اهمیت آن مقدسات و شکست حرمتشان نزد شنونده می‌شود حتی اگر آن شنونده از اهل ایمان باشد.
تمام مقدسات را هدف گرفته‌اند ولی...
سعادت یک مسلمان در دنیا و آخرت در گروی عمل به دستورات اسلام است و دیگر ادیان برای فلاکت اسلام و مسلمین، نقشه حرکت شکنی مقدسات اسلامی را عملی می‌کنند. از این رو هیچ عرصه‌ای را رها نکرده و احترام هیچ خط قرمزی را حفظ نکردند. آیات مختلف قرآن، انبیاء و اولیاء الهی، احکام اسلامی مانند: نماز و روزه، حج و جهاد، زکات و خمس، شخصیت‌های برجسته مذهبی مانند مراجع تقلید و علمای اعلام، آیین‌ها و مراسمات مذهبی مانند عید قربان یا شب قدر و... همگی مورد هجوم خنده‌های آتشین و شیطانی تمسخرکنندگان قرار گرفته است. کاری که از صدها قرن قبل دستور کار جبهه باطل بوده و می‌خواستند نور الهی را خاموش سازند ولی خداوند در پاسخ به آنان فرموده: «يُرِيدُونَ لِيُطْفُِواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكَافِرُون[صف/۸] مى خواهند نور خدا را به دهانهايشان خاموش كنند ولى خدا كامل كننده نور خويش است، اگر چه كافران را ناخوش آيد.»
البته با کمال تأسف، در این میان، برخی بدون توجه به اشتباه صورت گرفته توسط سازندگان این طنزها، آنها را منتشر کرده و برای دیگران نقل می‌کنند. کاری که ندانسته آنها را شریک جرم سازندگان آن طنزها قرار می‌دهد.
به عنوان مثال:
برخی با نشانه گرفتن اعمال و مراسمات ویژه شب های قدر، همچون مراسم قران به سر گرفتن، شبهه اندازی خود را در قالب طنز مطرح کرده اند، طنز و شبهه ایی که توأم با تمسخر خدا و قدرت او، و بیان بی‌نتیجه بودن دعا و راز و نیاز و زیر سؤال بردن مراسم شب‌های قدر و... است. و اینها همگی فتنه‌هایی است که از این قبیل جملات بر می‌خیزد و نتیجه آن دور ماندن مردم از چشمه حقیقت و راه مستقیم الهی است.
می‌دانیم که خداوند حاجات را براساس حکمت خود برآورده می‌سازد و چه بسا کارهای خود فرد دعاکننده، سبب مستجاب نشدن دعاهایش باشد.[۲] از طرفی چرا باید اجازه دهیم که فردی اینچنین قباحت به خرج دهد و مراسم گذاشتن قرآن بر سر و تقاضا از خداوند منان را مورد تمسخر و طنز پردازی‌های خویش قرار دهند؟ اگر منکران حضرت نوح(علیه‌السلام) که آن حضرت را مسخره می‌کردند در نهایت گرفتار بلای خداوند شدند و در سیلاب سهمگین غرق شدند؛ نتیجه تمسخر کنندگان مقدسات و مروجان آنها در این روزگار چیست؟
کلام آخر
نباید اجازه دهیم کسی به قصد طنز و شوخی، آبروی فردی را به بازی بگیرد؛ چه رسد به بازی با آبروی یک قوم و ملت. از این دو بدتر تمسخر مقدسات است. کاری که نتیجه‌اش تنها و تنها فلاکت و هلاکت است.
پی‌نوشت
[۱]- الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، دار الكتب الإسلامية، تهران، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۱۸۸.
[۲]- راز استجابت دعا