فلسفه نماز خواندن بر مردگان

سوال: کسی که مُرده است و تکلیف ندارد چرا برایش نماز میت می‌خوانند؟ فلسفه نماز میت چیست؟

پاسخ به سوال
عقل محدود بشر تنها بر گوشه‌ای از مصلحت‌ها و فلسفه‌های احکام دست می‌یابد و بسیاری از جوانب و مصلحت‌ها بر او پوشیده می‌ماند. اما در نگاهی کوتاه، می‌شود سه دلیل برای تشریع نماز میت بیان کرد:

1. آماده‌سازی میت: 
میت سال‌های متمادی در عالم مادی زیسته و به آن عادت کرده و اکنون که از این عالم رخت بربسته است، باید او را برای انس با عالم آخرت آماده ساخت؛ از این‌رو احکام متفاوتی برای میت بیان شده [مانند تلقین و مانند نماز میت] زیرا مرگ از نگاه اسلام پایان زندگی نیست، بلکه تنها دوره گذر از این عالم به عالم آخرت است. 

2. طلب مغفرت و شفاعت:
نماز میت در واقع، دعا و شفاعت و طلب مغفرت برای آن میت از درگاه خداوند متعال است. امام رضا(علیه‌السلام) در بیان فلسفه نماز میت فرمود: «اگر کسی بپرسد: چرا مأموریم که بر مردگان خود نماز بخوانیم، گفته می‌‏شود: براى این‌که به درگاه خدا شفیع میت شویم و آمرزش او را از خداوند بخواهیم؛ زیرا که هیچ وقتى از اوقات، میت محتاج‌‏تر از لحظه پس از مرگ نیست که شفاعت شود و از براى او طلب مغفرت و آمرزش کنند».[1]
از همین روست که نمازگزاران پس از تکبیر سوم، براى همه مردان و زنان مؤمن استغفار کرده و بعد از تکبیر چهارم برای خود میّت دعا و طلب مغفرت می‌کنند.

3.  تذکری برای زندگان: 
نماز میت برای زندگان نیز تلنگر و تنبه و توجه دادن به مرگ است. کسانی که برای تشییع میت آمده‌اند و در نماز میت شرکت می‌کنند در واقع توجهی به مرگ می‌کنند. شاید برای همین تنبه و توجه‌دهی به زندگان است که شرع مقدس برای شرکت زندگان در نماز میت، شرط طهارت بدن و لباس و وضو را برداشته و شرکت در نماز میت و تشییع جنازه را مستحب موکد اعلام کرده است، شاید تلنگری برای آنان باشد. البته نماز میت خواندن بر میت واجب کفایی است و حداقل یک نفر باید نماز را اقامه کند، ولی شرکت بیش از یک نفر در نماز میت مستحب است.

__________________________
پی‌نوشت
[1]. «فإن قال: فلم أمروا بالصلاة على الميت؟ قيل: ليشفعوا ويدعوا له بالمغفرة، لانه لم يكن في وقت من الاوقات أحوج إلى الشفاعد فيه والطلب والاستغفار من تلك الساعة». عیون اخبار الرضا(علیه‌السلام)، شیخ صدوق، محقق: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378ق، ج‏2، ص11.