مبتکر بحث آزاد اجتماعی امام جواد صلوات‌الله‌علیه است.
دهم ماه رجب میلاد سراسر نور جوادالائمه علیه السلام می باشد و نه تنها برای شیعه بلکه برای تمام انسانیت و عالم وجود، بسیار مبارک و پرخیر برکت است. ائمه اطهار سلام الله علیهم انسان هایی بزرگ هستند که می توانند دیگران را به مقام قرب الهی برسانند. در یکی از دعاهای ماه رجب می خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ فِی رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الثَّانِی وَ ابْنِهِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ وَ أَتَقَرَّبُ بِهِمَا إِلَيْكَ خَيْرَ الْقُرْبِ؛[1] خدایا من به سبب این دو مولود در ماه رجب؛ امام جواد علیه السلام و امام هادی علیه السلام كه برگزیده اند، از تو می خواهم و به خاطر این دو، بهترین قرب و نزدیكی را به تو می جویم.» اینان آن قدر مقرب در پیشگاه الهی قرار گرفته اند که فقط به واسطه آنها می توان به بهترین جایگاه قرب به سوی خداوند رسید. امروزه وجود اسلام در همه ملل و مذاهب، وامدار حضور شخصیت امامانی هست که به ظاهر موالیان شیعه اند و در باطن، حقیقتی برای هدایت بشریت؛ چه مرد و چه زن، کافر یا مسلمان، مسیحی یا بودائی، یهودی یا هندو و....
امامانی که برای شناساندن جایگاه و مقام انسانیت و تعریف آدمیت؛ دست به مبارزه با قدرتمندترین ظالمان روی زمین زدند و با اهداف شیطانی و منحوس آنها مبارزه کردند و جهل و تاریکی به خاطر متجلّی شدن نور الهی در وجود ذی جودشان، سر افکنده تر و مأیوس تر از قبل شد.
از جمله امامان شیعه؛ حضرت محمد بن علی التقی علیهما السلام است که در سن طفولیت به امامت رسیدند و همین امر باعث شد تا جلسات مختلفی در جامعه اسلامی با حضور اقشار مختلف مردم برگزار شود تا دیدگاه و نظرات درباره انسانی که در سن کم و طفولیت به مقام امامت رسیده است، به بحث و نقد و نظر گذاشته شود و حضرت نیز در جلسات حضور پیدا می کردند و سوال ها و دیدگاه ها را می شنیدند و به آنان پاسخ می دادند و اشخاص با کمال حیرت و تعجب، بهت زده از جواب های حضرت با آن سن کم می شدند و اعتراف به امامت حضرت می کردند.
خداوند برکتی بی بدیل در وجود امام جواد علیه السلام نهاده است که پدر بزرگوارشان در وصف ایشان، در زمان ولادتشان فرمودند: «این مولودی است که با برکت تر از او برای شیعیان ما زاده نشده است: هذَا الْمَوْلُودُ الَّذی لَمْ یُولَدْ مُوْلُودٌ اَعْظَمُ بَرَکَةً عَلی شیعَتِنا مِنْهُ»[2] و یا در زمان های مختلف دیگری شبیه این تعابیر را بیان نموده اند که: «این مولودی است که در اسلام با برکت تر از او زاده نشده است.»[3] با وجود امام جواد علیه السلام، شک و شبهه های در مورد امامت امام رضا علیه السلام از بین رفت و تحیر و سرگردانی درباره امامت ایشان و امامت امام هادی علیه السلام که ایشان نیز در طفولیت به امامت رسیدند نبود.
امام جواد علیه السلام نه تنها با آزاد اندیشی در جامعه مخالفت نمی کردند بلکه در جلسات عظیم و زیادی که در جامعه برپا می شد حضور پیدا می کردند و شبهات و سؤالات مختلفی که در اذهان مردم ایجاد شده را جوابگو بودند؛ چه سؤالات خود شیعیان و چه شبهاتی که معاندین و دستگاه خلافت با تقویت دیدگاه و نظرات معتزله ایجاد می کردند و امامت یک کودک را منافی با عقل می دانستند!
به فرمایش مقام معظم رهبری امام خامنه ای مدظله؛ «مبتکر بحث آزاد اجتماعی امام جواد صلوات‌الله‌علیه است»[4] آزادی اندیشه و آزادی بیان و بحث آزادانه و پرسش و پاسخ در جلسات مختلف با حضور حضرت، همه باعث شد تا بصیرت مردم افزایش پیدا کند و حیرت و شبهات از بین برود و جایگاه امامت در دل مردم تثبیت شود.
جنبه دیگر زندگی امام جواد علیه السلام، مقابله و مبارزه با دستگاه منافق و ریاکار بنی عباس بود. دستگاهی که با سیاست های چند جانبه و برای مشروع جلوه دادن حکومتشان درصدد ارتباط با ائمه علیهم السلام بر می آمدند. آنها با تهدید و زور، امام رضا علیه السلام را از مدینه به طوس هجرت دادند و امام جواد علیه السلام را همانند پدر بزرگوارشان به دستور خلفای عباسی مجبور به هجرت از مدینه به بغداد کردند. در همین راستا مأمون دختر خودش امّ الفضل را نیز به ازدواج امام جواد علیه السلام در آورد. اما حضرت در مقابل، با ایجاد شبکه های ارتباطی وکالت، از طریق نمایندگان خود با مردم ارتباط داشتند و هوشیاری مردم را برای مقابله با افکار پلید خلفای بنی عباس به واسطه نمایندگان و وکلای خود در بین مردم بر می انگیخت و شیعیان را نیز اداره می کرد. در تاریخ آمده است: «امام در سراسر قلمرو حکومت خلیفه ی عباسی، کارگزارانی را اعزام می کرد و با فعالیت گسترده ی آنان از تجزیه نیروهای شیعه جلوگیری می شد. کارگزاران امام در بسیاری از استان ها مانند اهواز، همدان، سیستان، بُست، ری، بصره، واسط، بغداد و مراکز سنتی شیعه یعنی کوفه و قم پخش شده بودند.»[5]
امام خامنه ای مدظله در توصیف دوران امام جواد علیه السلام و امامان بعد از ایشان می فرمایند: «دوران عجیبی بوده است؛ دوران اختناق شدید نسبت به ائمّه و درعین‌حال دوران نشاط عجیب شیعه در سراسر دنیای اسلام. این چیز مهمّی است که در هیچ زمانی از دوران زندگی ائمّه، شیعیان این همه فعّالیت و نشاط و تحرّک و سازماندهی و گسترش در دنیای اسلام نداشته‌اند که در دوران این سه امام - یعنی حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم‌السّلام داشته‌اند.»[6]
پی نوشت:
[1] مفاتیح الجنان، اعمال مشترک ماه رجب، دعای ششم.
[2] اصول کافی، جلد1، صفحه: 321.
[3]بحارالانوار، جلد 50، صفحه: 20.
[4] بیانات رهبری، ۱۳۹۰/۰۳/۲۳.
[5] سیره پیشوایان، صفحه: 560.
[6] بیانات رهبری، ۱۳۸۲/۳/۵.
با وجود امام جواد علیه السلام، شک و شبهه های در مورد امامت امام رضا علیه السلام از بین رفت و تحیر و سرگردانی درباره امامت ایشان و امامت امام هادی علیه السلام که ایشان نیز در طفولیت به امامت رسیدند رخت بربست.