یکی از مهم‌ترین نقشه‌های جنگ روانی دشمنان، جعل و پخش شایعات دروغین و نگران‌کننده است. هنگامی که توطئه‌گران قادر نباشند از طریق رویارویی مستقیم صدمه‌ای وارد کنند دست به پخش شایعات می‌زنند و از این طریق افکار عمومی را نگران و به خود مشغول ساخته و از مسائل ضروری و حساس منحرف می‌کنند.
جهاد تبیین یک جهاد فرهنگی است. جهاد فکری و تبلیغاتی در برابر وسوسه‌های گمراهان و دشمنان حق، از بزرگترین جهاد‌ها است؛ بنابراین باید ببینیم قرآن کریم به عنوان سلاح مسلح در جهاد تبیین، در عرصه اقتصادی چه برنامه‌هایی را متذکر میشود. چرا که قرآن کریم وسیله و سلاحی برنده برای جهاد تبیین است که قدرت بیان و استدلال و تأثیر عمیق و جذابیتش مافوق تصور و قدرت انسان‌ها است. از این‌رو در این نوشتار تلاش داریم تا به تبیین یکی دیگر از ابزارهای جنگ روانی دشمنان در عرصه اقتصادی اشاره نماییم.
بنگاه‌های لجن پراکنی و نشر اکاذیب
یکی از بلاهای بزرگی که دامن‌گیر جوامع مختلف میشود و روح اجتماعی و تفاهم و همکاری را در میان آنها می‌کُشد مسأله شایعه‌سازی و نشر شایعات است. نشر و اشاعه اخبار جعلی از جمله راه‌های نفوذ شیطان در صفوف مسلمین به منظور قرار دادن مؤمنین در مشقت و سختی‌ها است. قرآن کریم در مذمت و سرزنش چنین افرادی می‌فرماید: «وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ؛ [1] و (منافقان) چون امری به آنان برسد که باعث ایمنی یا ترس (مسلمین) است (و باید پنهان داشت) آن را منتشر می‌سازند.»
امام صادق علیه السلام فرمودند: سرّ سرزنش شایعه سازان این است که چنین کار ناروایی سبب ضعف نیروهای اسلام و تقویت نیروهای کفر و نفاق میشود.[2] مراد از «امر» در آیه شریفه، هر چیز مهمی است که مرتبط با شئون امت باشد. [3] بنابراین هر چیزی که موجب حفظ کیان امت اسلامی باشد از جمله مسأله اقتصادی که دشمن با القاء شایعاتی همچون خالی بودن خزانه و کمبود مایحتاج مردم قصد ایجاد اختلال در زندگی مردم را دارد در همین رابطه است و هر نوع برخورد مناسب با این نقشه دشمن، جهاد تبیین در عرصه اقتصاد می‌باشد.
رونمایی از مرجفون اقتصادی
شایعه سازی یکی از سلاح‌های مخرب برای جریحه‌دار ساختن حیثیت نیکان و پاکان و پراکنده ساختن مردم از اطراف آنها است. قرآن کریم از شایعه سازان در جامعه که با اخبار کذب از جمله در عرصه اقتصادی، امنیت جامعه را به اضطراب و تزلزل دچار می‌کنند تعبیر به «مرجفون» می‌کند: «لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي اللْمَدِينَةِ؛ [4] اگر منافقان و آنان که در دل هایشان بیماری [ضعف ایمان] است و آنان که در مدینه شایعه های دروغ و دلهره آور پخش می کنند [از رفتار زشتشان] باز نایستند.»
مرجفون کسانی هستند که توجهی به صلاح اجتماع، حفظ نظام، رعایت نظم، اجرای قانون اتحاد و اتفاق، تحکیم و عزم و تثبیت اقدام ندارند بلکه عملی انجام می‌دهند که موجب تشتت و تفرقه بین صفوف مسلمین و اختلاف بین آنها و تزلزل و اضطراب در نیات آنها میشود.[5] هدف شایعه پراکنان، ایجاد اضطراب عمومی و ناراحت کردن مردم با انتشار شایعاتی همچون ورشکستگی بانک‌ها، به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضای کالاهای اساسی مردم، گرانی حامل‌های انرژی و ... است.
انتقام سخت از بحران‌آفرینان اقتصادی
قرآن کریم نسبت به برخورد با شایعه‌سازان دست به کار شده و پنج برخورد مهم را مطرح می‌کند: «لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا؛[6] تو را بر ضد آنان بر می‌انگیزیم [که یا تبعیدشان کنی یا با آنان بجنگی]، آن گاه در این شهر جز اندکی [که خالص و پاک هستند] در کنار تو نخواهند ماند؛ [این چند گروه به علت اعمال ناهنجارشان] طردشدگان [از رحمت خدای] اند، هرجا که یافت شوند باید دستگیر شوند، و به سختی به قتل برسند.»
اولین برخورد، دعوت به انجام کار و یاد گرفتن چیزی توأم با تشویق و تحریض است: «لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ»
دومین برخورد را که هجرت و جلاء از وطن است مطرح می‌کند: «ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا» که بزرگترین مصیبت بر شایعه‌پراکنان در جامعه و سخت‌ترین آنها مهاجرت و مفارقت از جوار رسول خدا صلی الله علیه و آله است.
سومین برخورد، مطرود و رانده شدن از جامعه است که با واژه «مَلْعُونِينَ» به معنای اِبعاد و طرد می‌باشد. در اینجا کنایه از اهانت و دور بودن از مدینه است؛ یعنی مسلمانان با ترک مخالطه با آنها و فاصله گرفتن از آنها موجب متواری شدن آنها از مؤمنین با خفت و خواری می شوند.
چهارمین برخورد، اسیر کردن آنهاست: «أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا» و آخرین مرحله قتل و اعدام آنهاست: «وَقُتِّلُوا تَقْتِيلًا» به سخت‌ترین انحاء قتل! زیرا ضرر این‌ها بر اسلام و مسلمین بیشتر است تا ضرر کفار و مشرکین؛ چون این‌ها دشمن داخلی هستند و آنها خارجی.
نتیجه آنکه قرآن کریم نسبت به شایعه‌پراکنان در جامعه اسلامی در عرصه‌های گوناگون از جمله عرصه اقتصادی در صورت دست برنداشتن مرجفون از عملکرد خود، تهدید به حمله و یورش و تسلط بر آنها می‌کند، سپس تبعید شایعه‌پراکنان، بعد مطرود و منفور شدن در جامعه، در صورت ادامه دادن اسارت گرفتن آنان و سرانجام اعدام و قتل شدید آنها را به عنوان برخورد با مرجفون مطرح می‌کند. این نوع برخورد، حکایت از اهمیت امنیت جامعه اسلامی در عرصه‌های گوناکون از جمله میدان اقتصادی دارد و به شدت با افرادی که امنیت اقتصادی جامعه را با شایعه به هم می‌زنند برخورد نموده است. با این وعیدها در این آیات است که منافقین و مرجفون از اذیت مسلمانان دست می‌کشند.
به هر حال، بحران‌سازی و بحران‌آفرینی در اجتماع از طریق نشر شایعات و اخبار فتنهآمیزی که حق و باطل درهم آمیخته و شبهه‌سازی و متشابه‌سازی می کنند یکی از فعالیت‌های دشمنان در جنگ نرم از جمله جنگ نرم اقتصادی است که هوشیاری لازم را می‌طلبد.
پی‌نوشت
[1]. سوره نساء: آیه 83.
[2]. تسنیم، ج19، ص661.
[3]. من هدی القرآن، ج2، ص134.
[4]. سوره احزاب: آیه 60.
[5]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج4، ص73.
[6]. سوره احزاب: آیه 61-60.
در جهاد تبیین باید با به کارگیری منطق قوی و روشنگری‌های بصیرت‌مندانه در برابرفتنه‌انگیزان داخلی و خارجی و همه کسانی که در جامعه اسلامی به گونه‌ای حق و باطل را در هم می‌آمیزند و در صدد بحران سازی هستند با تمام توان مقابله کرد.