از «ترور شینزو آبه» تا «فتنه 88»

خبر ترور شینزو آبه نخست وزیر سابق ژاپن در کنار اینکه از بُعد سیاسی محافل خبری را متوجه خود کرد، از لحاظ اقتصادی نیز برای ساعاتی بازار مالی ژاپن را دچار تلاطم کرد.(1) از لحاظ روانی این امری کاملا طبیعی است؛ چرا که هر سرمایه‌گذاری قبل از محاسبه میزان سود و زیانش، به امنیت منطقه‌ای که قرار است در آن سرمایه‌گذاری کند، می‌اندیشد؛ لذا خبر ترور شخصیت مهمی چون "آبه شینزو" امنیت روانی سرمایه گذاری را دچار یک شوک مقطعی کرد.

با نگاهی گذرا به آمار اقتصادی کشورهای مختلف می‌بینیم، هر اندازه كه دولت‌ها شكننده‌تر باشند و امنیت در آن‌ها دچار مشکل شود، میزان رشد اقتصادی در آن‌ها افت می‌کند. با این وصف درمی‌یابیم که تاثیرات آشوب اجتماعیِ به پا شده توسط سران فتنه 88 بر اقتصاد کشورمان تا چه اندازه بوده است؟

بررسی آمار نشان می‌دهد میزان تولید در کشور به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا کرد و بعلاوه با وضع تحریم‌های جدیدی که گریبان بخش صادرات كشور را نیز گرفت،‌ ارزش كل صادرات كشور در سال 1388 نسبت به سال 87، 13/6 درصد كاهش داشت. متوسط شاخص بهای كالاهای صادراتی نیز نسبت به قبل از اغتشاش فتنه‌گران، با 6/8 درصد كاهش مواجه شد،. این شاخص در سال 87 به میزان 22/1 درصد افزایش یافته بود.

به طورکلی رشد اقتصادی ایران وارد یك مرحله ركود شد و كاهش صادرات نفتی و تحریم بانكی ایران موجب جلوگیری از هرگونه صادرات و واردات شد، تا جایی كه رشد 6/36 درصدی اقتصاد ایران در سال 87 بعد از آن روند نزولی به خود گرفته و در سال آخر دولت دهم به منفی 6/4- رسید!

از سوی دیگر آشوب‌های 88 باعث شد، بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در ایران نداشته باشند. تحلیل‌های "وال‌استریت" نشان می‌دهد، فقط سرمایه‌گذاری بخش انرژی در ایران، با کاهش 50 تا 60 میلیارد دلاری مواجه شد.

ضربه بعدی که پس از فتنه 88 بر صادرات وارد شد، این بود که صادرات نفت از 2/7 میلیون بشکه به کم‌‎تر از یک میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرد. چرا که پس از اغتشاشات فتنه‌گران، بسیاری از كشورها بواسطه فشارهای سیاسی آمریکا از خرید نفت ایران منع شدند. تنها 5 كشورِ خریدار، یعنی چین، ژاپن، هند، كره جنوبی و تركیه مجوز واردات مقدار معینی از نفت خام ایران را در روز از سوی آمریكا، برای دوره‌های زمانی شش ماهه قابل تمدید، دریافت كردند.

به واسطه تحریم صنعت نفت ایران كه نتیجه فتنه 88 بود، روال استفاده از مواد پتروشیمی در كشور نیز دچار مشكل شد. در ابتدای دولت دهم و بعد از فتنه 88، غربی‌ها به شدت روی عدم ورود بنزین به ایران تمركز كردند.(2) در آن زمان باید 22 میلیون لیتر بنزین وارد می‌شد تا بتوانیم 44 میلیون لیتر بنزین كشور را كه قابل استفاده نبود را قابل استفاده کنیم. زیرا در آن زمان تولید داخل ما استاندارد نبود و این 22 میلیون لیتر باید به كشور وارد می‌شد تا با 44 میلیون لیتر داخل مخلوط شود تا بتواند بنزین كشور را قابل مصرف كند.(3)

تشدید بیكاری ضربه دیگری بود كه فتنه 88 بر اقتصاد ایران وارد كرد. نرخ بیكاری در سال 88  نسبت به سال 87 با رشد 1/5 درصدی همراه بود، در جریان فتنه 88 چیزی حدود 2 میلیون فرصت شغلی از بین رفت. همانطور كه مشاهده می‌شود خسارت‌های اقتصادی فتنه 88 كه در این گزارش به بخش كوچكی از آن اشاره شد، چرخ‌های حركت اقتصاد كشور را از كار انداخت و زمینه‌ساز تحریم‌های بیشتر غرب شد كه به گفته اقتصاددانان روند رو به رشد اقتصاد كشور را متوقف و سپس روند نزولیِ اقتصادی را به كشور تحمیل کرد.

شاید بهترین تعبیر در باب آنچه فتنه 88 بر سر ملت ایران آورد را بتوان در این جمله رهبر معظم انقلاب یافت که فرمود: «کسانی که فتنه‌ی سال ۸۸ را شروع کردند - حالا یا خودشان طراحی کرده بودند، یا دیگران طراحی کرده بودند؛ نمیخواهیم نسبتی بدهیم، ولی به هر حال این فتنه طراحی شده بود - به کار کشور ضربه‌ی سختی زدند. اگر این فتنه نبود، بلاشک کارهای گوناگون کشور بهتر پیش میرفت. اینها دشمنان را امیدوار کردند و روحیه دادند به کسانی که علیه نظام اسلامی جبهه‌بندی کرده‌اند و یک جبهه‌ای تشکیل داده‌اند».(5)

پی‌نوشت؛
1. اقتصاد نیوز https://b2n.ir/p38358
2. رویترز https://b2n.ir/z87264
3. تسنیم https://b2n.ir/z30855
4. فرارو https://b2n.ir/b59317
5. رهبر انقلاب دیدار با هیئت دولت 1389/6/8