سوء استفاده دشمنان از ذهنیت منفی مردم درباره پلیس، در ایجاد فتنه و دامن زدن به شایعات، موثر بوده است. اگر از جهت تبلیغاتی، تصویری واقعی‌تر از نیروی انتظامی ارائه می‌گردید، شایعه قتل مهسا امینی در میان مردم تا این حد باورپذیر جلوه نمی‌کرد.
پیش‌داوری درباره پلیس | مفهوم کلی قالبی است که به ما برای فهم قواعد هستی کمک می‌کند. برای مثال قواعد ریاضیات و هندسه از این گروه هستند. ما با اثبات این نکته که مجموع زوایای مثلث 180 درجه است خود را از بررسی و اندازه‌گیری زوایای داخلی بی‌نهایت مثلثی که می‌تواند وجود داشته باشد، بی‌نیاز می‌کنیم.
کلی‌نگری و عادت به قالب مفهومی با وجود مزایایی که دارد، در مواردی می‌تواند بسیار رهزن باشد. انسان‌ها به سببِ شغل، جغرافیای زندگی، جنسیت و... ممکن است در دسته‌بندی‌های کلی قرار بگیرند. وقتی شما مفهوم پلیس یا پزشک را می‌شنوید چه چیزی در ذهنتان نقش می‌بندد؟ صرفا شخصی که شغل او تأمین امنیت یا مداوای بیمار است؟ ظاهراً اینگونه نیست. قضاوت‌ها و تجربیات تلخ و شیرین گذشته ما پیش‌داوری ما را می‌سازند. اگر از پزشکان تجربه خوبی نداشته باشیم یا تجربه منفی در ما غالب باشد، با شنیدن کلمه پزشک ذهن ما مفهومی منفی را برای ما تداعی می‌کند.
در مشاغلی مانند قضاوت، طبابت و تأمین امنیت از این جهت که برخورد با افراد جامعه در شرایط بحرانی صورت می‌گیرد و گاهی نیاز به اعمال جدیت و خشونت وجود دارد، قضاوت‌های منفی بیشتری شکل می‌گیرد. دخالت دادن این تجربیات منفی و اسیر کلیشه و عادت ذهنی شد،ن ما را از نزدیکی به واقعیت باز می‌دارد. برای مثال تصوری وحشتناک از عالمان دینی در ذهن می‌سازیم و هنگام مواجهه با یک طلبه از پیش تصمیم خود را گرفته‌ایم. این در حالی است که هر انسان فارغ از شأن و جایگاه شغلی و اجتماعی، دارای روحیات و خصوصیات منحصر به فرد است.
اگر بتوانیم بر فریب ذهن خویش فائق شویم و با افراد اجتماع به صورت مستقیم و فارغ از عادت آشنا شویم، به عیان خواهیم دید که هر فردی دریایی از ناشناخته‌هاست و بسیاری از قالب‌های ذهنی قبلی فرو خواهد ریخت.
غلبه قضاوت در اجتماعات انسانی به طوری است که امیرالمومنین علیه‌السلام در عهدنامه مالک اشتر، متذکر می‌شوند: «اَنَّ النّاسَ ینْظُرُونَ مِنْ اُمُورِک فی مِثْلِ ما کنْتَ تَنْظُرُ فیهِ مِنْ اُمُورِ الْوُلاةِ قَبْلَک، وَ یقُولُونَ فیک ما کنْتَ تَقُولُ فیهِمْ»[1]؛ «مردم به وضع تو به همان صورت می‌نگرند که تو به حاکمان پیش از خود می‌نگریسته‌ای، و همان را در حق تو می‌گویند که تو درباره حاکمان گذشته مصر می‌گفته‌ای».
در قضایای مربوط به پلیس امنیت اخلاقی و شایعه‌سازی‌ها درباره درگذشت مهسا امینی نیز، سوء استفاده از کلیشه‌ها و قضاوت‌های منفی درباره پلیس، در باورپذیر کردن احتمال کشته شدن ایشان مؤثر بوده است. لازم است پس از این برای ایجاد تصور واقع‌بینانه و منصفانه نسبت به نیروی انتظامی گام‌های جدی‌تر برداشته شود.
پی‌نوشت:
[1]. سیدرضی، شریف، نهج‌البلاغه، مترجم محمد دشتی، چاپ نهم، نشر نشتا، 1391ش، ص402، نامه53.