امام مهدی از نسل امام حسن است یا امام حسین

مهدي منتظر كسي نيست كه شيعه مي‌گويد چون او از اولاد امام حسن(ع) است نه از اولاد امام حسين، و هنوز هم به دنيا نيامده است و امام حسن عسكري (ع) تا پايان عمر به اعتراف همگان عقيم بوده است.

پاسخ :

چون در اين سؤال چند مسأله مطرح شده است، در آغاز بايد هر كدام جداگانه طرح و آن گاه پاسخ به طور مستقل داده شود.

1. ادعا شده كه حضرت مهدي (عج) از اولاد امام حسن ـ عليه السلام ـ است نه از نسل امام حسين ـ عليه السلام ـ !!
2. حضرت مهدي (عج) هنوز به دنيا نيامده است!!
3. حضرت امام حسن عسكري ـ عليه السلام ـ به اعتراف همگان تا پايان عمر عقيم بوده است!!
بي‌ترديد هر كدام از اين مسائل نيازمند تحقيق گسترده بوده و مبحث مبسوطي را مي‌طلبد اما در اين جا به طور خلاصه به مطالبي اشاره مي‌شود.

الف. در مورد سؤال اول بايد گفت: محدثين شيعه و سنّي، روايات متعددي از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل كرده‌اند كه حضرت مهدي (عج) از اولاد امام حسين ـ عليه السلام ـ است از جمله:
1. شيخ صدوق به روايت عبدالرحمان بن سَمره از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در يك حديث طولاني كه صفات امام علي ـ عليه السلام ـ و حسنين ـ عليهم السلام ـ را بيان داشته نقل كرده است كه:

«حسن و حسين ـ عليهم السلام ـ دو امام و سيد اهل بهشت هستند. و 9 امام از نسل حسين ـ عليه السلام ـ امام اين امت است. كه نهم آن قائم امت بوده و زمين را از قسط و عدل پر مي‌كند...[1] هم چنين شيخ صدوق سي و هشت حديث را با سندهاي مختلف در اين مورد بيان كرده است.
و باز شيخ صدوق از امام حسين ـ عليه السلام ـ پنج حديث نقل نموده كه آن حضرت فرموده است، امام قائم از فرزندان من مي‌باشد كه از آن جمله مي‌توان به روايتي اشاره كرد كه عبدالرحمان بن حجاج از امام صادق ـ عليه السلام ـ و او از پدر بزرگوارش امام باقر ـ عليه السلام ـ و وي از امام سجاد ـ عليه السلام ـ نقل كرده كه امام حسين فرموده است: نهم از فرزندان من، سنتي از حضرت يوسف و موسي بن عمران را به همراه دارد. او قائم اهلبيت ما است و او صاحب غيبت است.[2]

2. حافظ محمد گنجي شافعي (م 685) روايات متعدد به سندهاي مختلف از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ آورده است كه از جمله، به روايت از حذيفه اين گونه بيان مي‌كند كه حضرت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «اگر از دنيا باقي نماند مگر يك روز، خداوند در آن روز مردي را بر مي‌انگيزد كه اسمش اسم من و خلقش خلق من است و مردم بين ركن و مقام با او بيعت كنند... جناب سلمان (ره) برخواست و فرمود: يا رسول الله از نسل كدام يكي از فرزندان شماست؟» حضرت اشاره به امام حسين ـ عليه السلام ـ كرده و دست روي بازوي او گذاشت و فرمود: «از نسل اين فرزندم مي‌باشد.»[3]

3. ابراهيم بن محمد جويني شافعي، به همين مضمون [4] روايتي را نقل كرده است.
4. علاء الدين متقي، هندي (م 977) با سندهاي متعدد نيز به همين مضمون روايتي را نقل كرده است.[5]
5. علي بن محمد مالكي مشهور به ابن صباغ (م 652) اين روايت را ذكر كرده است.[6]

بنابراين، از روايات فوق به دست مي‌آيد، كه حضرت مهدي (عج) از نسل امام حسين ـ عليه السلام ـ است نه از امام حسن ـ عليه السلام ـ .

نكته: شايد در روايات كه آمده است پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرموده است حضرت مهدي (عج) از نسل حسين ـ عليه السلام ـ است و يا در بعضي از روايات ديگر آمده كه از نسل امام حسن ـ عليه السلام ـ است. اشاره به اين است كه چون مادر امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ دختر امام حسن ـ عليه السلام ـ مي‌باشد. و از اين طريق نسل حضرت مهدي (عج) به امام حسن ـ عليه السلام ـ نيز مي‌رسد. بنابراين، هيچ گونه منافاتي ندارد كه حضرت مهدي از طريق امام حسين ـ عليه السلام ـ از نسل فرزند پسري، و از امام حسن ـ عليه السلام ـ از نسل فرزند دختري باشد. (لطف الله صافي گلپايگاني، منتخب الاثر، ف 2، ب 9، ح 1، مؤسسه السيد المعصومه، قم، 1421 هـ).

ب. در قسمت دوم سؤال گفته شده است: «امام مهدي (عج) هنوز به دنيا نيامده است». در جواب اين سخن علماي اهل تحقيق اعم از شيعه و سنّي، مطالب فراواني را بيان داشته‌اند كه به نمونه‌هايي از آنها اشاره مي‌گردد.

علما و محدثين اماميه، از جمله علامه مجلسي،[7] شيخ مفيد،[8] شيخ صدوق (ره)[9] و... اتفاق بر آن دارند كه حضرت مهدي (عج) در نيمه شعبان سال 255 در سامرا چشم به جهان گشود. و از علماي اهل سنت افراد متعددي اين مطلب را نقل كرده‌اند كه مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد:

1. ابن خلكان كه از محققين و مورخين اهل سنت است مي‌گويد: «ابوالقاسم محمد فرزند حسن عسكري فرزند علي الهادي فرزند محمد جواد، دوازدهمين امام شيعه است. لقب معروف او «حجت» است... او در نيمه شعبان سال 255 متولد شد. در هنگام درگذشت پدر، عمر او پنج سال بود. نام مادر او، «خمط» و برخي «نرجس» هم گفته‌اند.[10]

2. ابن مسعود مورخ معروف مي‌گويد: ابومحمد حسن بن علي العسكري، در هنگام وفات 29 سال داشت او پدر مهدي منتظر است.[11]
3. عبدالوهاب شعراني از عرفاي اهل سنت مي‌باشد آورده است: «مهدي از اولاد امام حسن عسكري ـ عليه السلام ـ است. او در نيمه ماه شعبان سال 255 متولد شد. او زنده است تا اين كه با عيسي بن مريم ملاقات كند.[12]

جهت مطالعه بيشتر به منابع ذيل مراجعه گردد:
1. محمد بن طلحه شافعي كه مي‌گويد: مهدي پسر امام حسن عسكري است. او زنده و موجود و از زمان غايب شدنش تاكنون باقي است.[13]
2. سبط ابن جوزي، در تذكرة الخواص.[14] 3. شبلنجي در نور الابصار.[15]
از آن چه بيان شد نتيجه مي‌گيريم كه همان گونه كه اصل مسأله مهدويت در ميان علماي اسلامي يك امر مسلم و قطعي است، تولد و حيات او نيز يك امر مسلم مي‌باشد. و بسياري از محققان اتفاق نظر دارند كه او زنده است و به مصلحت الهي ظهور مي‌كند. اين كه گفته مي‌شود كه امام حسن عسكري ـ عليه السلام ـ عقيم بوده است ادعايي بيش نيست.
و روايات متعدد خلاف مدعاي فوق را اثبات مي‌كند كه در ذيل به چند نمونه اشاره مي‌شود:
1. شيخ صدوق (ره) به روايت احمد بن اسحاق نقل مي‌كند كه پس از حضور به خدمت امام حسن عسكري وسوال از امام آينده... آن حضرت كودكي سه سالة را آورده كه چهره او مثل ماه مي‌درخشيد و فرمود: اسم او اسم پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و كنيه او كنية آن حضرت است. بعد از من امام است و جهان را پر از عدل مي‌كند... .[16]
2. شيخ الاسلام جويني (حمويني) در حديث طولاني نقل مي‌كند كه:‌... خداوند در صلب امام حسن عسكري نطفة پاك و مبارك قرار داده است كه امام تقي و نقي است و به عدل حكم مي‌كند.[17]
3. ابن خلكان مي‌گويد: امام مهدي از از اولاد امام حسن عسكري است.[18]
4. عبدالوهاب شعراني مي‌گويد، مهدي از اولاد امام حسن عسكري است[19]...و... .
در نتيجه: آن چه كه از روايات متعدد به نقل از علماي فريقين بيان گرديد، برخلافت مدعايي است كه مي‌گويد: حضرت مهدي از اولاد امام حسن ـ عليه السلام ـ و او تاكنون به دنيا نيامده است، و يا اين كه امام حسن عسكري عقيم بوده است.[20]
[1] . ابي جعفر محمد بن بابويه قمي (شيخ صدوق)، كمال الدين، اتمام النعمه، ج 2، باب 24، ص 282، انتشارات جامعه مدرسين، قم، 1363.
[2] . همان، ج 2، باب 30، ص 328.
[3] . محمد گنجي شافعي، البيان في اخبار صاحب الزمان، طبع مؤسسة اعلمي مطبوعات، بيروت، 1977 م.
[4] . شيخ الاسلام ابراهيم بن محمد جويني شافعي، فوايد السمطين، ج 2، باب 35، مؤسسه طبع و نشر، بيروت، طبع اول، 1978 م.
[5] . علاء‌الدين متقي هندي، كنز العمال، مؤسسه الرساله، بيروت، 1979.
[6] . علي بن محمد مالكي مشهور به ابن صباغ، فصول المهمه، منشورات اعلمي، تهران.
[7] . محمد باقر مجلسي، بحار الانوار، ج 13، فصل بشارت حضرت مهدي (عج)، مؤسسه الوفاء بيروت، 1983 م.
[8] . محمد بن نعمان (مفيد)، الارشاد في حجج الله العباد، ص 346، مؤسسه آل البيت، 1314 هـ .
[9] . ابوجعفر محمد ابن بابويه قمي (صدوق)، كمال الدين اتمام النعمه، ج 2، باب 42، ترجمه منصور پهلوان، نشر دارالحديث قم، 1380.
[10] . شمس الدين احمد بن خلكان، وفيات الاعيان، ج 3، ص 316، دار صادر، بيروت، 1978.
[11] . ابي الحسن ابن مسعود، مروج الذهب، ج 4، ص 199، انتشارات دار الهجرت، قم، 1363 ش.
[12] . عبدالوهاب شعراني، اليواقيت و الجواهر، چ مصر، 1307 ق؛ و ر.ك: محي الدين عربي، فتوحات مكيه، ج 3، باب 366، بيروت، مؤسسه اعلمي؛ و بشراوي، عبدالله، الاتحاف بحب الاشراف، ص 178، چ مصر، 1316 ق.
[13] . محمد بن طلحه شافعي، المطالب السئول في مناقب آل الرسول، ص 88، مؤسسه ام القراء، بيروت، 1420.
[14] . سبط ابن جوزي، تذكرة الخواص، ص 88، مؤسسه اهل البيت، بيروت، 1981 م.
[15] . شيخ مؤمن شبلنجي شافعي، نور الابصار، ص 185، دار الفكر، بيروت، 1979 م.
[16] . ابوجعفر ابن بابويه قمي، كمال الدين تمام النمعة، ج 2، باب 38، ص 80، ترجمه منصور پهلوان، نشر دار الحديث، قم، 1380.
[17] . شيخ الاسلام ابراهيم محمد جويني شافعي، فرائد السمطين، ج 2، باب 35، مؤسسه طبع و نشر، بيروت، ط اول، 1978م.
[18] . شمس الدين احمد بن خلكان، وفيات الاعيان، ج 3، ص 316، دار صادر، بيروت، 1978.
[19] . عبدالوهاب شعراني، اليواقيت و الجواهر، چاپ مصر، 1307 ق.
[20] . مراجعه شود به: «الامام المهدي عند اهل السنة» فقيه الايماني،‌مهدي، تحقيق: مؤسسه اهل البيت، قم، 1418. كه در اين تحقيق، 67 كتاب از كتب اهل سنت را با تمام مشخصات ذكر كرده است كه از حيات و تولد امام مهدي (عج) و اين كه او فرزند امام حسن عسكري ـ عليه السّلام ـ مي‌باشد سخن گفته‌اند.

منبع:سایت اندیشه قم