در تمام اديانی که از طرف خدای سبحان برای بشر آمده، امامت و خلافت مطرح بوده است و هر پيامبري كه از طرف خداي مهربان براي هدايت مردم برانگيخته شده، براي بعد از خودش وصي و جانشين يا جانشيناني معيّن مي كرده است. همچنان که در دعاي ندبه (كه تعليم حضرت امام زمان (علیه السلام) است) مي خوانيم: خدايا براي هر پيامبري شريعتي عطا كردي و براي آنان وصي و جانشين اختيار نمودي براي اين كه يكي بعد از ديگري محافظ دين و نگهبان شريعت او باشند.[1]
و به همین جهت است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: من آقا و سيد پيامبران هستم و اوصياي من سيد و آقاي اوصياي پيامبران هستند.[2] کما اینکه حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: آخرين وصي حضرت عيسي (علیه السلام) مردي بود به نام بالط.[3] از اين روايت معلوم مي شود حضرت عيسي (علیه السلام) چند وصي و خليفه بعد از خود داشته است. در برخي از روايات تعداد حواريون حضرت عيسي كه به عنوان وصي و جانشين پس از او نيز شناخته مي شوند، دوازده نفر بوده اند. تعداد وصي حضرت موسي (علیه السلام) نيز همين گونه بود.
برای نمونه رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: بعد از من به تعداد نقبا و وزراي حضرت موسي دوازده نقيب و رهبر خواهد آمد.[4] از اين روايت هم معلوم مي گردد كه اوصياي حضرت موسي هم دوازده نفر بودند. بنابراين مسئله امامت و خلافت و رهبري در همه پيامبران الهي بوده است. يعني هر پيامبري براي بعد از خود وصي تعيين كرده است، بلي احتمال دارد تعداد اوصياي پيامبري با اوصياي پيامبر ديگر فرق داشته باشد. ولي عدد دوازده در اوصياي پيامبران قبل، هم بوده است مثل حضرت موسي (علیه السلام) كه عدد نقبا و جانشينان وي دوازده نفر بودند و همان گونه كه امامان ما كه جانشينان پيامبر (صلی الله علیه وآله) هستند دوازده نفرند. اما اين كه چرا امامان ما دوازده نفرند نه كم نه زياد، بدين خاطر است كه خداوند مي دانست كمتر از دوازه نفر براي رهبري امت اسلام كافي نيست و بيشتر از آن هم لازم نيست.
پی نوشت:
1. مفاتيح الجنان، اوايل دعاي ندبه.
2. بحارالأنوار، ج 8، ص 22.
3. همان، ج 17، ص 141.
4. همان، ج 36، ص 133 و ص 299.