بسم‌الله الرحمن الرحیم
هم سفره با علی (علیه‌السلام)
تبیّنی از تقدیر
«و لولا الاجل الذی کتب لهم لم تستقر ارواحهم فی اجسادهم طرفه عین شوقا الی الثواب و خوفا من العقاب»
امام تقوی و مهربانی در این خطبه و در این فراز می‌فرمایند اجل مکتوب و مقدر است (کتب لهم). در آیات و روایات فراوانی بیان‌شده که اجل از مقدرات الهی است و در تحققش هیچ تغییری رخ نمی‌دهد.[1]
حال اینجا سؤالی در ذهن گروهی جوانه می زند. اگر مرگ مقدر الهی و مکتوب است پس دارای زمان و مکانی است؛ حال چگونه مرگ کسانی که به جبهه جنگ می روند قابل تبیین است؟ کسانی که به جبهه جنگ می روند می‌توانستند که نروند و کشته نشوند. کسانی که دچار بیماری هستند و به دلیل کمبود و عقب‌ماندگی یک کشور یا تعلل خودشان می‌میرند اگر در کشوری پیشرفته و دارای امکانات و داروهای موثر بودند و یا در درمان خود تعلل نمی‌کردند نمی‌مردند. حال اگر مرگ مقدر و مکتوب است این موارد چگونه باید تحلیل شود؟
کسانی هستند که تقدیر را این‌گونه تفسیر می‌کنند که بله مرگ مقدر است و کسی که در جبهه جنگ شهید می‌شود و یا در تصادف و یا کمبود دارو و یا امکانات در بیماری می‌میرد اگر هم به جنگ نمی‌رفت و یا تصادف نمی‌کرد و یا در کشوری پیشرفته و دارای امکانات هم بود در لحظه‌ای که مقدر شده بود جوری دیگر می‌مرد. خلاصه می‌مرد.
تصوری که در تقدیر و مکتوب بودن مرگ، با بیماری و جنگ و تصادف دچار شبهه می‌شود درکی ناقص و ساده‌لوحانه از تقدیر دارد؛ چرا که آن را همه‌جایی و همگانی نمی‌شمارد درحالی‌که تقدیر یک امر فراگیر است. خوب پس چگونه تبیینی از تقدیرِ مرگ به دست بدهیم که شبهه این موارد هم حل شود؟
باید پاسخ داد که فقط مرگ نیست که مقدر است؛ بلکه معالجه هم مقدر است. درمان هم مقدر است. پیشرفت کردن و رسیدن به اوج قله‌های پیشرفت در عرصه‌ی علمِ پزشکی و اقتصاد و رفاه هم تقدیر الهی است. فقط تصادف کردن و در بیماری مردن تقدیر نیست. ضریب امنیت را بالا بردن و به استانداردها مجهز بودن اتومبیل و جاده و استراحت کافی راننده و داروهای پیشرفته هم تقدیر خداوندی است. آیا کم کاری‌ها،کمبودها، تنبلی کردن‌ها، بی‌احتیاطی‌ها و... فقط تقدیر است؟!
«لا یکون شیئ فی السماوات و لا فی الارض الا بسبع، بقضاء و قدر و ارده و کتاب و اجل و اذن فمن زعم غیر هذا فقد کذب علی الله او رد علی الله عزوجل»[2]
یعنی: همه چیز در عالم هستی تحت سیطره‌ی هفت چیز است. قضاء و قدر و اراده و مشیت و کتاب و اجل و اذن...
واقعیت آن است که همه‌ی انسان‌هایی که در گذشته با بیماری و به علت کمبودها و نقص‌ها می‌مردند مرگی بیرون از تقدیر خداوندی نداشتند، امروز هم کسانی که با تلاششان به پیشرفت رسیده و با کشف و درمان بیماری‌ها زنده می مانند به تقدیر خداوندی پیشرفت کرده و زندگی می‌کنند. واقعیت این است که همه چیز در ید قدرت خدا و به تقدیرش وابسته است نه فقط مرگ انسان‌ها! اختیار انسان هم از مقدرات الهی است. حال هرگونه از آن استفاده شد و هر محصولی که داد آن هم تقدیر الهی خواهد بود. از پیامبر در مورد دعا کردن سؤال شد که آیا خلاف تقدیر خداست. پیامبر فرمودند که عین تقدیر است.
پی نوشت:
1. (اصول کافی/ج1/ح1)
ّ2. (کتاب توحید/باب فی انه لا یکون شیء فی السماء و الارض الا بسبعه).
خلاصه سخنرانی استاد مهیار در کنفرانس آیه های انتظار در تاریخ 92/10/15
لینک خلاصه سخنرانی های قبلی : http://www.jonbeshnet.ir/category/449