یکی از نهادهای ارزشمندی که در منابع اسلامی از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردار است، نهاد خانواده است. نهاد خانواده اصلیترین رکن جامعه به حساب میآید، چرا که یک جامعه تشکیل یافته از خورده فرهنگهایی است که در بستر خانوادهها شکوفا می‌شوند؛ از این رو اگر نهاد خانواده اصلاح شود و فرهنگ قرآنی در آن خانواده رونق یابد، جامعه و گروههای انسانی را تحتتاثیر خود قرار میدهد. لذا در این نوشتار سعی داریم به مولفه‌ها وشاخصه‌های قرآنی خانواده قرآنی اشاره کنیم.
جایگاه و اهمیت خانواده در قرآن:
آیات ارزشمندی در قرآن مجید وجود دارد که جایگاه و اهمیت خانواده را تربیت اسلامی مشخص می کند از جمله اینکه خداوند متعال در معرفی اوصاف بهترین بندگان خدا این اینگونه به موضوع خانواده اشاره می فرماید: «وَ الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ إِماماً [فرقان/74] و كسانى كه میگويند: «پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مايه روشنى چشم ما قرار ده، و ما را براى پرهيزگاران پيشوا گردان!»
همچنین خداوند متعال در خصوص اهمیت دادن به تربیت خانواده می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْليكُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَيْها مَلائِكَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ [تحریم/6]
اى كسانى كه ايمان آوردهايد خود و خانواده خويش را از آتشى كه هيزم آن انسانها و سنگهاست نگه داريد آتشى كه فرشتگانى بر آن گمارده شده كه خشن و سختگيرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمىكنند و آنچه را فرمان داده شدهاند (به طور كامل) اجرا مىنمايند!»«وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ وَ كانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا [مریم /55]او همواره خانوادهاش را به نماز و زكات فرمان مىداد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود. »
رسول اكرم صلى الله عليه و آله: «خَيرُكُم خَيرُكُم لأَهلِهِ وأَنَا خَيرُكُم لأَهلى ما أَكرَمَ النِّساءَ إلاّ كَريمٌ ولا أَهانَهُنَّ إلاّ لَئيمٌ؛[1]
بهترين شما كسى است كه براى خانواده اش بهتر باشد، و من از همه شما براى خانواده ام بهترم، زنان را گرامى نمى دارد، مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمى كند مگر شخص پَست و بى مقدار.»
اصل احترام و تکریم:
از جمله مهمترین و زیبا ترین خصوصیات خانواده‌ی قرآنی پایبندی اعضای آن خانواده به اصول ارزشها و احترام متقابل بین اعضاء می‌باشد. از این رو در این نوع خانواده احترام و تکریم اعضای خانواده از جایگاه ولای برخوردار است. «وَ مَنِ اتَّخَذَ امْرَأَةً فَلْيُكْرِمْهَا[2] کسی که همسری اتخاذ می نماید باید اکرامش نماید»
خطا پوشی و عذر پذیری:
این احتمال وجود دارد که در خانواده‌ای یکی از اعضای آن خانواده مرتکب خطا و اشتباهی در زندگی شود؛ در این بین اگر دیگران از خطا و اشتباه آنها چشم پوشی نکنند، اختلاف و درگیر و ناآرامی بستر خانواده را تحت تاثیر خود قرار می دهد، در نتیجه آرامش و صفا از آن خانواده دور می شود، به همین جهت برای دور شدن از اختلاف و تشویش و رونق دادن به آرامش در زندگی باید از مؤلفه‌ی عفو و گذشت در زندگی بهره جست.
رسول اكرم صلى الله عليه و آله می فرمایند: إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ مَنْ كَانَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ فَلْيَدْخُلِ الْجَنَّةَ فَيُقَالُ مَنْ ذَا الَّذِي أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ فَيُقَالُ الْعَافُونَ عَنِ النَّاسِ[3]
هنگامى كه بندگان در پيشگاه خدا مى ايستند، آواز دهنده اى ندا دهد: آن كس كه مزدش با خداست برخيزد و به بهشت رود. گفته مى شود: چه كسى مزدش با خداست؟ مى گويد: گذشت كنندگان از مردم.»
نکته ها و پیام ها:
1- با استفاده از آیات ارزشمندی که در خصوص خانواده و جایگاه ویژه آن وجود دارد بی توجهی به تربیت دینی اعضاء خانواده می تواند عواقب خطرناکی برای سایر اعضاء بوجود آورد.
2-از جمله ویژگی های خانواده ی قرآنی پایبندی به احترام و تکریم متقابل در خانواده می باشد.
3-از جمله مهمترین اصول ارزشی که باید در خانواده های قرآنی رونق داشته باشد بهره‌مندی از عفو و گذشت در برابر خطا و اشتباهای سایر اعضای خانواده می باشد.
________________________________________
پی نوشت:
[1]نهج الفصاحه ص472 ح 1520
[2]حميرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد (ط - الحديثة)، 1جلد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام - قم، چاپ: اول، 1413 ق. ص70
[3]بحارالانوار(ط-بیروت) ج64، ص266
نظرات
سلام ممنون جالب بود
سلام
مطلب شاخصه هاي خانواده قرآني با عکسي که درش يک خانواده ي قرآني با پدر و مادري نسبتا مسن و فقط با دو فرزند.
اين يک نقصه از نظر حقير!
در انتخاب عکس ها و ساير مطالب بيشتر دقت کنيد