-عفت یک عامل بازدارنده از حرکات مضر و زیان‌بار و کنترل کننده‌ای است که انسان را در مقابل انواع شهوت‌ها و تمایلات و... باز می‌دارد و از این جهت یک ضرورت و خصلت لازم برای انسان به حساب می‌آید و باعث اعتبار و بالا رفتن ارزش و بهاء انسان می‌گردد.
مطالعه تاریخ حیات بشر در دور ترین زمان‌های ذکر شده، همراه با نشانه‌هایی از تمسک همیشگی انسان به حفظ پاکی و احترام به عفت و پاکدامنی است. همه این‌ها و مراجعه به وجدان، گویای فطری بودن عفت طلبی انسان می باشد؛ یعنی: خداوند متعال، پاک بودن و پاک زیستن را در سرشت و نهاد بشر به ودیعت گذارده است. در احادیث، عفت و پاكدامنی، به معنای بالاترين شرافت، نتيجه عقل، برترين عبادت، كمال نعمت، خويشتن داری نسبت به شكم و شهوت و بازداشتن اين دو از فزون خواهی حرام، به كار می‌رود.[۱]
و یکى از خلقیّات پسندیده و صفات عالیه‌ى انسانى است که در حدیثی از حضرت علی علیه‌السلام به برترین عبادت یاد شده است. [۲]
در منابع حديثی، اهمیّت فوق العاده‌ای به «عفّت» داده شده است اهمیت این موضوع به اندازه ای است که امام علی علیه‌السلام معتقد است، پاداش کسی که در راه خدا شهید می‌شود از فرد پاکدامن بیشتر نیست. در حدیثی دیگر از ایشان آمده است:( مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَکَادَ الْعَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَةِ»؛ پاداش مجاهدی که در راه خدا کشته می‌شود، از انسان عفیف که می‌تواند گناه کند و نمی‌کند بیشتر نیست. نزدیک است که شخص پاکدامن فرشته ای از فرشته های الهی گردد. [۳]
البته رعایت همه موارد کار سختی است و چون استقامت و پایداری بالایی را می‌طلبد. امام علی علیه السلام رتبه و مقام انسان عفیف را از مقام شهید برتر می‌شمرد. چون کشتن نفس گاهی از جان باختن در راه خدا دشوارتر است، به همین دلیل اکثرا در این مرحله نمره خوب نمی‌آورند و در امتحان های الهی رد می‌شوند. پس باید دعا کرد و از خداوند منان کمک گرفت که پروردگارا در ورطه امتحان توفیق قبولی به ما عطا کن، و گرنه ما زمین می‌خوریم و دیگر قادر به برخاستن نیستیم.
تنها دین نیست که ما را به عفاف و پاکدامنی فرا می‌خواند، بلکه این ندا از درون آدمی نشات می‌گیرد، که دین نیز آن را تایید می‌نماید. غیرت، جوانمردی و کرامت نفسانی همگی انسان را به عفاف دعوت می‌کنند که طبق روایت، عفت و پاکدامنی اصل جوانمردی است علاوه بر این، هویت انسان در سایه قوام عفاف آشکار می‌گردد، از این‌رو از متون دینی نیز می‌توان دریافت که رابطه‌ای معقول و منطقی بین رشد عفاف و عقل وجود دارد و تعاملی متقابل بین این دو برقرار می‌باشد، به همین جهت امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: هر آن کس که عقل دارد، عفاف می‌ورزد، زیرا منشا هر دو صفت، حرکت به سوی تعادل و پرهیز از افراط و تفریط است.[۴]
پس این سرمایه ارزشمند پیوسته نیاز به پرورش دارد و تعقل و اندیشه و حلم و علم، مایه فزونی آن می‌گردد صیانت و حفاظت از ارزش‌ها به عهده عفتی نهاده شده است که در سایه سار صفات کمال، بارور می‌شود.
پی‌نوشت:
[۱]. شیخ عباس قمی، سفینة‌البحار، ج۲، ص۲۰۷.
[۲]. الكافي، ج۲، ص۷۹، ح۳.
[۳]. نهج البلاغه، حکمت ۴۶۶.
[۴]. میزان‌الحکمه، ج۶،ص۳۶۲.