آیا روزه داری در ادیان سابق نیز واجب بود؟

بسم الله الرحمن الرحیم

آیا روزه داری در ادیان سابق نیز واجب بود؟ 

و کلمه (صیام) و کلمه (صوم) در لغت، مصدر و به معنای امساک و خودداری از خوردن و آشامیدن و کایه امور و نعمتها می باشد.(۱) و معنای امساک و خودداری در صوم شامل کلیه اعمال و رفتار ها می شود، اما با ظهور اسلام، لفظ صوم در خوداری در اموری معین نظیر خوردن اشامیدن جماع کردن و برخی دیگر از اموری که در فقه مشخص گردیده، استعمال گردید، از این رو، لفظ صوم از معنای خودداری مطلق به اموری معین منصرف گردید.

عمل عبادی روزه، همانند نماز از ارکان عبادی در اسلام می باشد و در روایات معصومین(علیهم السلام) از روزه، به عنوان یکی از ارکان پنج گانه عبادی در اسلام تعبیر شده است، چنانچه امام باقر علیه السلام می فرماید:((بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ.)).(۲). اسلام بر پنج اصل بنیان شده است، نماز و زکات و حج و روزه و ولایت، و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: روزه سپری در برابر آتش است.

عمل روزه داری به معنای امساک از خوردن و آشامیدن و دیگر امور مادی، عملی مقدس در میان ادیان آسمانی سابق نظیر مسیحیت و یهودیت و ادیان مادی همچون هندوها بوده است،(۳). اما سوالی که مطرح می شود این است که؛ آیا روزه گرفتن بر امتها و پیروان ادیان سابق واجب بوده است؟ پاسخ آن را باید در آیه ۱۸۳ سوره مبارکه بقره و روایت حفص بن غیاث از امام صادق علیه السلام جستجو نمود، خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «یا أیُّها الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ».(۴).«ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرّر شده است، همچنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، شاید که پرهیزگار شوید». 

حفص بن غیاث از امام صادق علیه السلام چنین روایت می کند:((عن حَفصِ بنِ غِیاثِ النَّخعیّ: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ: إنَّ شهرَ رَمَضانَ لَم یَفرِضِ اللّهُ صِیامَهُ علی أحَدٍ من الاُمَمِ قَبلَنا، فَقلتُ لَهُ: فقولُ اللّهِ عَزَّ و جلَّ: «یا أیُّها الذین آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الّذینَ مِن قَبلِکُم»؟! قالَ: إنّما فَرَضَ اللّهُ صیامَ شَهرِ رَمَضانَ علی الأنبیاءِ دُونَ الاُمَمِ، فَفَضَّلَ اللّهُ بهِ هذِهِ الاُمَّةَ، و جَعَلَ صیامَهُ فَرضا علی رسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله و علی اُمَّتِهِ)).(۵).از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود روزه ماه رمضان را خداوند بر هیچ یک از امّتهای پیش از ما واجب نکرد. عرض کردم: پس آیه «ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرّر شده است همچنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود» چه می‌شود؟ حضرت فرمود: خداوند روزه ماه رمضان را فقط بر پیامبران واجب کرده بود، نه بر امّتها ؛ امّا به وسیله آن، این امّت را [بر امّتهای گذشته] فضیلت داد و روزه آن را بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و بر امّت او واجب فرمود.

منابع

۱. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، دارالفکر، ج۳، ص۳۲۳.

۲.کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ اسلامیه،ج۴، ص۶۲/ ۱؛ مجلسی، محمد باقر، ملاذ الأخيار في فهم تهذيب الأخبار، ج۶، ص۴۴۱_۴۴۲/ ۱.

۳.طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۶_۸.

۴.سورة البقرة: ١٨٣.

۵.حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، اسلامیه، ج۷، ص۱۷۲/ ۳.