-خداوند متعال, خالق جهانیان, عبادت کردن را بعنوان یک اصل اساسی برای تمامی مسلمانان مطرح ساخته, و اگر تمامی عبادات مسلمانان در طول سال را از نظر بالا بودن ثواب, ارزش گذاری شود, به وضوح می توان عبادت کردن در ماه رمضان را, در بین ماه‌های دیگر, دارای خصوصیاتی ویژه معرفی نمود, و این ویژگی ها, با توجه به کلام خداوند و ائمه علیه السلام عبارتست از؛ ماه خداوند, ماه نزول وحی و..., به همین دلیل در این ماه تمام مسلمانان در اندیشه اینکه, از این فرصت طلایی نهایت استفاده را داشته باشند, می باشند, بنابرایین نهایت ظرفیت خویش را, در از بین بردن هر آنچه که آنان را از خداوند دور ساخته است, به کار می برند, در این ماه بیشترین صحبت ها راجع به شب قدر و فضایل آن می باشد.
مقدمه:
خداوند متعال, خالق جهانیان, عبادت کردن را بعنوان یک اصل اساسی برای تمامی مسلمانان مطرح ساخته, و اگر تمامی عبادات مسلمانان در طول سال را از نظر بالا بودن ثواب, ارزش گذاری شود, به وضوح می توان عبادت کردن در ماه رمضان را, در بین ماه‌های دیگر, دارای خصوصیاتی ویژه معرفی نمود, و این ویژگی ها, با توجه به کلام خداوند و ائمه علیه السلام عبارتست از؛ ماه خداوند, ماه نزول وحی و..., به همین دلیل در این ماه تمام مسلمانان در اندیشه اینکه, از این فرصت طلایی نهایت استفاده را داشته باشند, می باشند, بنابرایین نهایت ظرفیت خویش را, در از بین بردن هر آنچه که آنان را از خداوند دور ساخته است, به کار می برند.
در این ماه بیشترین صحبت راجع به شب قدر و فضایل آن می باشد و نیز با توجه به آیات و روایاتی که در این رابطه نازل شده است, می‌توانیم اینطور بگوییم که شبی که عبادت کردن در آن بیشترین ثواب را دارد, زیرا در این شب نزول سوره قدر اتفاق افتاده و متن این سوره که عبارتست « إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ, وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ, لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ...؛ ما [قرآن را] در شب قدر نازل كرديم, و از شب قدر چه آگاهت كرد, شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است...»,[1] به وضوح بر این اتفاق اشاره دارد, اما اینکه منظور از شب قدر در این سوره کدامیک از شبهای رمضان است, مشخص نیست و در آن توجه به عدد خاصی ندارد, سوره قدر که یک سوره مکی و معنای آن نشان از نزول دفعی قرآن بر قلب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله, در شب قدر دارد, اما اینکه این نزول در چه شبی اتفاق افتاده, مشخص نیست, و در روایات هم شب مشخصی را به عنوان شب قدر در نظر گرفته نشده, بنابراین؛ شب نوزدهم, بیست و یکم یا بیست و سوم یک کدامشان شب قدر می‌باشند, با این وجود هر سه این شبها دارای ارزش بالایی می‌باشند.
اما اینکه در آیات و روایات طور مشخص شبی را به عنوان شب قدر در نظر نگرفته‌اند و فقط در برخی روایات بصورت غیر قطعی به یکی از این سه شب اشاره شده, نظر برخی این است که این عدم بیان, به صورت عمدی بوده است, این گروه علت بر مشخص نبودن زمان دقیق شب قدر را؛ مربوط به اوضاع و حالات هر امام معصوم علیه السلام در دوران خودشان, می شود, یعنی ممکن است که یک امام معصوم اموراتشان را در شب نوزدهم به پایان برساند و قرآن در آن شب بر ایشان نازل شود و امام دیگری در شب بیست و یکم یا بیست و سوم به این مرحله برسد, با این بیان لزومی در تعیین زمان دقیق برای شب قدر وجود ندارد و هر سه شب برای ما حیات بخش می باشد, و ادله ای که برای این گفته شان ذکر می کنند, آیه ۱۴۲ سوره اعراف « وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ؛ و با موسى سى شب وعده گذاشتيم و آن را با ده شب ديگر تمام كرديم تا آنكه وقت معين پروردگارش در چهل شب به سر آمد و موسى [هنگام رفتن به كوه طور] به برادرش هارون گفت در ميان قوم من جانشينم باش و [كار آنان را] اصلاح كن و راه فسادگران را پيروى مكن », که داستان رفتن حضرت موسی علیه السلام به میقات را بیان می‌کند, ایشان که در ابتدا قرار بود ۳۰ شب در آن مکان بمانند و این مقدار زمان کافی نبود و خداوند ۱۰ شب دیگر به آن اضافه کرد, تا او را به آمادگی لازم برساند و آن واقعه‌ای که قرار بود اتفاق بیافتد, اتفاق افتاد و اینطور شد که پس از۴۰ شبانه روز ایشان به آن خواسته و هدفشان رسیدند, بنابراین زمان با هدف ائمه علیه السلام تغییر کرده و بستگی به رسیدن آنان به هدف دارد, گروهی دیگر گفته اند که در شب نوزدهم یک سری مسائل معین می‌شود, در شب بیست و یکم بر روی آنها پافشاری و تاکید شده و در شب بیست و سوم به یقین و امضا می‌رسند, طبق این قول هر سه این شب ها به طور پیوسته انسان را به آن سر منزل و مقصودی که خداوند برایش در شب قدر در نظر گرفته است, می‌رسانند, اما بر گفته ائمه اطهار علیه السلام, بیشتر تاکیدشان بر امضای اعمال انسانها در شب بیست و سوم بوده و این تاکیدشان, نشان از این دارد که به احتمال زیاد, شب قدر همان شب بیست و سوم می باشد. دلیل بر آن روایتی است از امام صادق ع « که شخصی از ایشان پرسید که: کدام یک از شبهای ماه رمضان شب قدر می‌باشد امام علیه السلام پاسخ دادند شب نوزدهم بیست و یکم و بیست سوم و سوم آن شخص پرسید اگر من دچار سستی بیماری شوم کدام یک از این شبها بیشتر مورد اعتماد است؟ امام فرمود: شب بیست و سوم.»[2]و شیخ صدوق اینطور اعتقاد دارند که شب بیست و سوم همان شب قدر است.
نتیجه: اینکه روایات تاکید بر کدامیک از شبها, بر شب نزول قرآن بودن داشته باشند, تاثیری در کاهش عظمت هر سه شب نداشته و با توجه عبارت سوره قدر که بیان داشته ایم, قرآن به صورت دفعی بر قلب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نازل گشته و هر ساله نزول آن در شب قدر بر قلب امام حاضر اتفاق می افتد و فهم عظمت این شب و کسب فضایل والا از سوی خداوند, با توجه به تلاش هر بنده در نظر گرفته می شود.
[1] سوره قدر, آیات 1-3
[2] وسائل الشیعه, جلد ۱۰, صفحه ۳۵۷